Nhận định từ các chuyên gia thương mại, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu, nhập khẩu lớn của Việt Nam. Vì vậy, việc Trung Quốc đang thực hiện các biện pháp phong tỏa do dịch Covid-19 sẽ ảnh hưởng tới xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam trong những tháng tới.
Thực tế cho thấy, mặc dù đơn hàng xuất khẩu dồi dào, sản xuất phục hồi, lao động ổn định, song nhiều ngành sản xuất đang phải gồng mình trong cơn “bão giá” vì giá nguyên vật liệu đầu vào nhập khẩu tăng cao, do tác động kép từ đại dịch Covid-19 và xung đột Nga - Ukraine. Trong bối cảnh hiện tại, doanh nghiệp nào có tỷ trọng nguyên liệu mua trong nước cao sẽ thuận lợi hơn.
Ông Biện Tấn Tài, Phó giám đốc Sở Công Thương Bình Thuận chia sẻ, để bảo đảm hoạt động xuất khẩu hàng hóa, nhất là thanh long, Sở Công Thương Bình Thuận sẽ trao đổi thường xuyên với Sở Công Thương các tỉnh biên giới phía Bắc để khuyến cáo và hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu thanh long, tránh tập trung vào một cửa khẩu để hạn chế hiện tượng ùn tắc hàng hóa khi thu hoạch rộ.
Ngoài thị trường Trung Quốc, tỉnh Bình Thuận sẽ đẩy mạnh hỗ trợ doanh nghiệp tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại tại nước ngoài, chú trọng thị trường Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh, các quốc gia Trung Đông và các nước đã ký hiệp định thương mại tự do với Việt Nam. Mặt khác, Bình Thuận tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu thanh long tham gia trực tiếp các mạng phân phối nước ngoài đã có mặt tại Việt Nam như: Lotte (Hàn Quốc), Aeon (Nhật Bản), Big C (Thái Lan)... để tiêu thụ sản phẩm.
Trước những khó khăn trong xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Trung Quốc, trong kế hoạch xuất khẩu giai đoạn 2012-2025, ngoài Trung Quốc, Australia, Hàn Quốc, Nhật Bản, tỉnh Sơn La vẫn coi Campuchia là một thị trường xuất khẩu nhãn, mận tiềm năng. Thực tế cho thấy, đã có nhiều hợp tác xã (HTX) trồng cây ăn quả ở Sơn La xuất khẩu nông sản thành công sang Campuchia. Chẳng hạn như HTX xây dựng dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Chấn Yên liên kết với doanh nghiệp xuất khẩu mận; HTX dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Bảo Lâm xuất khẩu nhãn...
Theo các chuyên gia, Campuchia là một thị trường gần với Việt Nam, nhưng bên cạnh những HTX tận dụng được cơ hội xuất khẩu nông sản, không ít HTX lại bỏ qua thị trường này. Trong khi đó, nếu muốn xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, Thụy Sĩ, các HTX cần phải bảo đảm các đơn hàng với số lượng lớn, đạt được các tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng như các chứng nhận hữu cơ quốc tế, trải qua nhiều công đoạn kiểm dịch thực vật phức tạp... Hơn nữa, điểm thuận lợi trong xuất khẩu nông sản sang Campuchia là quãng đường vận chuyển hàng ngắn và Campuchia có nhiều đặc điểm tương đồng về văn hóa, thói quen tiêu dùng.
Lào cũng được đánh giá là một thị trường gần, giàu tiềm năng đối với nông sản. HTX thủy sản Thanh Chăn (Điện Biên) có diện tích ươm nuôi thủy sản lên đến gần 5 ha và thị trường tiêu thụ cá giống chủ yếu là các huyện vùng ngoài lòng chảo Điện Biên và xuất sang Lào, thu hàng tỉ đồng mỗi năm. Ông Trần Văn Yên, Giám đốc HTX thủy sản Thanh Chăn, cho biết, Lào và Việt Nam hiện có 7 cặp cửa khẩu chính và 18 cặp cửa khẩu phụ, 8 cặp cửa khẩu quốc tế, có 10 tỉnh giáp biên, giúp giao thương thuận lợi.
Theo các chuyên gia, bên cạnh việc nâng cao chất lượng, đáp ứng nhu cầu các thị trường khó tính, việc tận dụng các thị trường gần như Lào, Campuchia, Thái Lan... là rất cần thiết, bởi thị trường thế giới có nhiều biến động, nhất là khi đại dịch Covid-19 xảy ra, cước vận tải hàng hóa xuất khẩu đi các nước trên thế giới đang chưa có dấu hiệu giảm. Bên cạnh đó, tỷ trọng nông sản chưa qua chế biến của Việt Nam hiện còn cao, chiếm khoảng 65%, nên việc xuất khẩu nông sản tươi sang các thị trường gần sẽ phần nào giải quyết được bài toán được mùa - mất giá, giảm chi phí vận chuyển, từng bước tăng sức cạnh tranh. Hơn nữa, dù sản xuất nông nghiệp phát triển nhưng các thị trường này cũng có nhu cầu lớn về nhập khẩu các loại trái cây, rau củ tươi, thủy sản vì đặc điểm lệch mùa vụ với Việt Nam.
Để thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa trong thời gian tới, Bộ Công Thương lưu ý các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp xuất khẩu cần áp dụng các biện pháp phòng ngừa rủi ro khi giao kết hợp đồng với khách hàng nước ngoài.
Đặc biệt, Bộ Công Thương chỉ đạo hệ thống thương vụ tại các nước châu Âu có trách nhiệm cao nhất trong việc hỗ trợ doanh nghiệp đang có gặp khó khăn trong hoạt động xuất nhập khẩu với Nga và Ukraine để tìm cách chuyển hướng sang các thị trường phù hợp tại châu Âu.
Cùng với đó, Bộ Công Thương đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó chú trọng triển khai hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã có hiệu lực, các cam kết trong WTO và Cộng đồng kinh tế ASEAN; tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp về thông tin thị trường, xúc tiến xuất khẩu, tìm kiếm thị trường mới.
Bộ Công Thương sẽ theo dõi sát những biến động của tình hình quốc tế, chủ động đánh giá các tác động đến sản xuất, xuất nhập khẩu của Việt Nam để kịp thời có sự điều chỉnh, ứng phó thích hợp, tăng cường thông tin, hỗ trợ cho các hiệp hội, doanh nghiệp.
Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan, các địa phương biên giới phía Bắc tiếp tục trao đổi thường xuyên với phía Trung Quốc để bàn bạc các giải pháp nhằm tháo gỡ ùn tắc hàng hóa tại cửa khẩu, hướng đến thông quan thông suốt ổn định lâu dài.
