Ông bà ta ngày xưa thường dạy rằng: Thư trung hữu nữ nhan như ngọc, 書中有女顏如玉, Thư trung tự hữu hoàng kim ôc. 書中自有黃金屋。Có nghĩa: Trong sách có sẵn các cô gái dung nhan xinh như ngọc/Trong sách tự nó cũng có sẵn căn nhà được dát vàng. Học hành đến nơi đến chốn, dù là trường đời, làm giàu từ kiến thức. Cái khí tiết của QUÝ trong hồn cốt của một người không thể mua được bằng tiền, nhưng có liên quan đến sự nuôi dưỡng của gia đình và phẩm chất cá nhân. Một người thực sự QUÝ có những đặc điểm: đức độ, tiềm ẩn sức mạnh trí tuệ, giữ chữ tín, trầm lặng, bao dung, bền bỉ... Một người QUÝ nhất định là một người lương thiện, không liên quan tới tiền.
Họ phải là người ôn hoà nhã nhặn. Họ sẽ hờ hững, không quan tâm đến được thua, không quan tâm đến khen chê, nhàn hạ ngắm hoa nở hoa tàn trước ngõ. Họ đi ở không dấu vết, như mây trôi bèo dạt, không mong để lại tiếng tăm. Tuỳ thiên mệnh, mặc nhân gian, được mất tuỳ duyên. Họ phải là những con người đầy tự tin. Những người tự tin luôn tin vào câu thơ này của Lục Du: Sơn trùng thuỷ phúc nghi vô lộ/Liễu ám hoa minh hựu nhất thôn. 山重水复疑无路/柳暗花明又一村。Trùng điệp núi sông ngờ hết lối/Liễu xanh hoa thắm lại một thôn.
Tức là luôn tự tin ông trời không triệt đường sống của một người. Hãy cố lên, tự tin, vượt qua bế tắc. Dù khó khăn gian khổ đến đâu cũng sẽ có ngày gặt hái được thành công. Tin vào bản thân là động lực giúp bạn tiếp tục đi tiếp đến đích. Họ phải có một trái tim nhân hậu sáng sủa tựa mặt trời, đi đến đâu cũng làm ấm lòng mọi người, tử tế và đối xử tốt với mọi người. Người có thiện tâm thường biết tu thân, có phẩm vị, có cảnh giới và có sức hút. Họ luôn mỉm cười, mỉm cười là bao dung, là chấp nhận, nhưng cũng là sức mạnh khiến mọi người liên kết với nhau. Dù thuận cảnh hay nghịch cảnh, hãy mỉm cười, an nhiên tự tại. Tốt hay xấu, hãy mỉm cười để mặc dòng đời trôi.
Tính tình tốt hay xấu đều phụ thuộc vào việc có một con tim bao dung. Có câu ngạn ngữ “Tim rộng bao nhiêu thì đời đẹp bấy nhiêu”. Sự khoan dung có thể khiến tâm linh thư giãn, không bị trói buộc. Nếu bạn tranh giành, bạn sẽ thua, nhưng nếu bạn không tranh, bạn sẽ được thiên hạ. Sự minh mẫn là một yếu tố của QUÝ. Thông minh, trí tuệ, không “Hoa ngôn xảo ngữ” nói những lời đường mật như có cánh, như một thằng nịnh đầm. Trí tuệ không phải là người có tài hùng biện, cũng không phải là người cao siêu hơn người khác, mà là người có trí tuệ tuyệt vời, thấu tình đạt lý.
Thành tín là điểm mấu chốt đạo đức cơ bản nhất của một người. Hãy là một người giữ được chữ tín và đừng bao giờ chậm trễ. Nói lời phải giữ lấy lời, chữ tín phải đơm hoa kết trái. Có chữ tín thì mọi việc đều thuận, nếu bạn thất tín thì sẽ chẳng ai thèm ngó ngàng đến bạn. Người có khí chất cao quý phải biết cách từ chối. Nếu bạn không thích ồn ào, bạn từ chối để được yên tĩnh. Không thích trường hợp nào đều nên từ chối. Đừng vì nể bạn mà hứng chịu sự tra tấn về tinh thần. Hãy lắng nghe trái tim bạn, biết ranh giới của bạn và không làm những điều trái với ý muốn của bạn.
Người có tố chất của QUÝ cũng là một quân tử, là người có phẩm đức cao thượng. Có hai câu mô tả đức của người Quân Tử sánh với đức của Trời và Đất: “Thiên hành kiện, quân tử dĩ tự cường bất tức. Địa thế khôn, quân tử dĩ hậu đức tải vật.” ( 天行健，君子以自強不息；地勢坤，君子以厚德載物 ) Ý nói rằng : sự vận động của Trời là cương cường mạnh mẽ, quân tử tương ứng với Trời nên người quân tử xử thế cũng phải giống như Trời, phải không ngừng nghỉ tự lực tự cường, cương nghị mạnh mẽ nỗ lực truy cầu sự tiến bộ của bản thân. Hình thế của Đất là dày dặn, chứa chở vạn vật, quân tử cũng phải giống như Đất, phải làm dày cái Đức của mình để bao dung, chứa chở muôn loài.
Có người cho rằng, chỉ Cần có tiền là có tất cả, trên thực tế, có rất nhiều người phú nhưng không quý, giàu mà không sang. Ngược lại có những người không có tiền lắm hoặc sống trong cảnh bần hàn, nhưng tinh thần của họ cao cả, rất đáng trân trọng và kính nể. Chúng ta thường bắt gặp trong đời sống hàng ngày những điều trớ trêu, có những kẻ bất ngờ phất lên bởi một lý do nào đó, coi trời bằng vung, hống hách trong nhà hàng hoặc nơi công cộng, trông họ là thấy được sự phô trương của cải, vàng đeo đầy mình, quần áo hàng hiệu đắt giá, ăn nói sỗ sàng, cho rằng ta đây là tâm điểm của vũ trụ, có tiền mua tiên cũng được.
Khi gặp những trường hợp như vậy ta không khỏi không lo lắng cho thế hệ sau, giáo dục không đến nơi đến chốn, bố mẹ thì mải mê kiếm tiền, lúc nào trên khuôn mắt cũng đầy vẻ đắc trí, bỉ ổi, họ vung tiền ra để con cái thỏa chí tiêu khiển mà quên đi sự răn đe nghiêm khắc cho một thế hệ mới tốt tươi và lành mạnh. Những người có tiền trên thế giới hiện nay cũng coi trọng nền giáo dục Quí tộc và gửi con cái mình đến những trường học Quí tộc danh tiếng của Anh Quốc hoặc của giáo hội Catholic ở La Mã, Mỹ... Một trường Quí tộc tiêu biểu của Anh quốc là Eton College, ở đây học sinh được huấn luyện cho một cuộc sống kham khổ và trong sạch, ăn uống đạm bạc, ngủ giường phản, hàng ngày đều thức khuya dạy sớm tham gia tất cả các khoá học để trở thành một con người ưu tú và toàn diện.
Nhiều người không Liên kết được sự đào tạo khổ hạnh ấy liệu có liên quan gì đến Đức độ của một con người sau khi bước vào xã hội ? Thực sự đó là tinh Hoa của nền giáo dục phương Tây. Xã hội phương Tây đánh giá cao về tinh thần cao Quí của một con người hơn là sự giàu có của một kẻ trọc phú. Họ không muốn con cái của mình trở thành những kẻ chỉ biết hưởng thụ, chẳng giúp ích gì cho xã hội mà muốn con cái mình có một tinh thần trách nhiệm, tự kiềm chế, có Dũng khí và Vinh danh trong Cộng đồng.
Một nhà Quí tộc chân chính nhất định phải biết tự kiểm soát được mình, phải có một sức mạnh tinh thần lớn lao, điều này cần phải được rèn luyện từ bé. Trường Quí tộc Eton College hướng về mục tiêu này do đó đã đào tạo ra được không ít những con người ưu tú, ví dụ vị tướng đã từng đánh bại Napoleon là Wellington. Wellington là một vị tướng Hiển hách trong lịch sử, trong trận quyết chiến với Napoleon ông đã để lại cho đời một câu nói bất hủ. Khi đó ông đang bất chấp nguy hiểm quan sát tình hình kẻ địch trên trận tuyến đầy bom đạn, các tham mưu của ông lo ngại về sự an toàn và khuyên ông nên rút lui về sau trận tuyến, nhưng ông không nghe. Khi đó tham mưu của ông hỏi ông một câu: nếu chẳng may ngài hy sinh thì sao đây? Ông không hề quay đầu mà trả lời ngay: Hãy nói cho quân lính biết, lời di chúc của ta chính là hãy đứng trên đầu trận tuyến như ta đang đứng ngay đây.
Nhiều người hiện nay hiểu nhầm và cho rằng cuộc sống Quí tộc là ăn ngon, mặc đẹp, Ở biệt thự sang trọng, đi xe xịn, đánh golf, ăn uống xa xỉ, diện quần áo hàng hiệu... sự thật đó chỉ là hình thức bên ngoài, có tiền là có thể thực hiện được, và đó chỉ là cách sống của trọc phú, cái cao thượng nhất của con người là sự tu dưỡng, là tinh thần chân, thiện, mỹ nằm bên trong con người. Phú chỉ là vật chất bên ngoài còn Quí là cái nằm sâu bên trong do sự tích tụ từ rèn luyện, học hỏi, truyền thống gia tộc mà có được.
Hoàng tử William và Harry của Anh Quốc là dòng dõi Quí tộc thực sự, Hoàng gia Anh rèn rũa họ từ bé, họ được đào tạo những phẩm giá chân chính của con người, được đưa đến rèn luyện kỷ luật trong lục quân Anh, sau khi tốt nghiệp, họ được tham gia chiến trường như những công dân Anh khác, để hoàn thành trách nhiệm của mình với đất nước, qua đó rèn luyện lòng yêu nước, sẵn sàng hy sinh vì đất nước mình. Tinh thần cống hiến bản thân và không hề lùi bước trước gian nguy là một trong những tinh thần cao đẹp được đề sướng của tầng lớp Quí tộc. Trong thế chiến thứ hai, nhà vua Anh - Edward VIII dừng chân trước một căn nhà dân siêu vẹo lụp xụp, ông hỏi vọng vào: liệu tôi có thể vào thăm nhà được không? Nó thể hiện lên tinh tần tôn trọng người khác, tôn trọng tầng lớp dưới của giới Quí tộc.
Ngay 21 tháng 1 năm 1793, Tại quảng trường Place de la Concorde, Paris Pháp, một kẻ chuẩn bị bị hành quyết là hoàng hậu của vua Louis Χ Ⅵ đang bước lên đoạn đầu đài, không may bà dẫm chân lên chân của một tên đao phủ, bà đã thốt lên một câu nói bản năng: Rất xin lỗi, thưa ông. (I am sorry, sir!). Trong lúc đó, chồng bà, vua Louis Χ Ⅵ đang đối diện với những tên đao phủ đằng đằng sát khí, đã cất lên lời trăng chối thẳng thắn và cao đẹp: Tôi chết đi một cách trong sạch, tôi tha thứ cho kẻ thù của tôi và mong rằng máu của tôi sẽ làm nguôi đi sự giận hờn của thượng đế. Vài phút sau cả hai vị đều đầu lìa khỏi xác. Sau hai thế kỷ, Tổng thống Pháp François Mitterrand đã nói: vua Louis ΧⅥ là một người tốt, hành quyết ông ta là một bi kịch của Pháp quốc.
Khi tàu Titanic chuẩn bị đắm, người thuyền trưởng đã chọn cái chết cho chính mình là ở lại với con tàu đang chìm đắm, đồng thời tất cả thuyền cứu sinh đều ưu tiên dành cho phụ nữ và trẻ em. Trong sự kiện hai toà nhà ở New York bị khủng bố, những người đàn ông Mỹ đã đứng ra một bên dành quyền đi thang máy tháo chạy từ tầng cao (khi thang máy còn hoạt động) cho những phụ nữ và trẻ em khi biết chắc rằng, chỉ chậm vài giây thôi, mình sẽ chết. Những nghĩa cử cao thượng ấy chính là "Quý" của tầng lớp Quí tộc, của những người có đạo đức và nhân phẩm, đứng trước cái chết vẫn giữ cho mình trong sạch đúng với đạo lý làm người.
Quí tộc đại biểu cho sự tôn nghiêm và phẩm hạnh, là thực chất của tinh thần. Nhưng phẩm hạnh của con người cũng có được ở người thường, những người biết được điều hay lẽ phải và không hề biết cúi đầu trước những lợi ích nhỏ nhen mà làm trái với lương tri con người. Ý nghĩa chân chính của cuộc đời là sở hữu một tinh thần cao thượng chứ không phải sở hữu một khối lượng tài sản khổng lồ. Sự cao thượng của nó đồng nghĩa với những hành vi trong sáng, nhã nhặn và tôn nghiêm. Không hề tham lam, không hề vô ơn bội nghĩa, không hề ích kỷ và ngạo mạn.
Tinh thần Quí tộc, tính cao thượng của nó không gắn liền với sự giàu có, nhưng nếu có được cả PHÚ lẫn QUÍ thì thật sự là hoàn hảo, thực sự cần đề xướng, đó là giá trị nhân văn để gìn giữ con người hướng đến văn minh và sự hài hoà trong xã hội. Các cụ tách hẳn ra Phú và quý. Chỉ khi người ta có cả hai thì mới là Tiên. Có nghĩa là giàu phải sang, Phú phải quý. Từ xa xưa, các bậc tiền bối đã nhìn ra điều đó./.
