Ngành logistics đang đối mặt với yêu cầu chuyển đổi xanh
Tại Việt Nam, chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 đã đặt mục tiêu xanh hoá các ngành kinh tế. Cùng với đó, tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu, lần đầu tiên, Việt Nam cam kết đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Để thực hiện chiến lược này, Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch Hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030. Trong đó, dịch vụ logistics là một trong 18 chủ đề trọng tâm. Vì vậy, ông Đào Trọng Khoa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA) cho hay, logistics xanh không chỉ là xu hướng, mà trở thành yêu cầu bắt buộc, là tiêu chí quan trọng để các doanh nghiệp logistics đóng góp vào chiến lược này.
Logistics Việt Nam hiện nay đang có những bước phát triển vượt bậc, với tốc độ tăng trưởng từ 13% - 15%/năm, quy mô thị trường từ 40 - 42 tỷ USD/năm, trở thành ngành dịch vụ quan trọng, đóng vai trò hỗ trợ, kết nối và thúc đẩy phát triển KT-XH. Bối cảnh hiện nay cùng những diễn biến phức tạp trên thị trường toàn cầu, ngành logistics đang đối mặt với yêu cầu mới, trong đó có xu hướng chuyển đổi xanh (logistics xanh).
Thực tế mang lại của dịch vụ logistics là rất lớn, song ngành này cũng có lượng phát thải đáng kể cùng mức độ tiêu hao năng lượng rất cao. Theo nghiên cứu của Viện Công nghệ Massachusetts, riêng hoạt động vận tải đã đóng góp đến 8% tổng lượng phát thải CO2 trên toàn thế giới. Nếu cộng thêm kho bãi nữa, con số này có thể lên đến 11%.
Bà Đặng Hồng Nhung, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho rằng, với những yếu tố do bất lợi tạo ra, logistics sẽ là một trong những ngành bị tác động mạnh nhất bởi xu hướng chuyển đổi Xanh. Tuy nhiên, xu hướng này sẽ tác động đến ngành logistics bởi hai khía cạnh, vừa tạo áp lực và cũng sẽ là cơ hội.
“Áp lực ở chỗ doanh nghiệp sẽ phải tuân thủ những quy định mới của các Chính phủ và các tổ chức quốc tế đối với chuyển đổi Xanh, trong việc hạn chế rác thải và tiêu thụ năng lượng tiết kiệm. Song chuyển đổi Xanh cũng sẽ tạo ra động lực để ngành logistics nói chung và logistics Việt Nam nói riêng phải chuyển đổi để phát triển. Về lâu dài, chuyển đổi Xanh sẽ giúp doanh nghiệp logistics tối ưu hóa quy trình để giảm chi phí, tạo ra những cơ hội kinh doanh mới cho ngành, như các dịch vụ vận tải với lượng carbon thấp hoặc các dịch vụ đóng gói thân thiện với môi trường”, bà Nhung phân tích.
Doanh nghiệp cần chủ động tận dụng tốt các cơ hội từ xu hướng logistics xanh
Tại tọa đàm “Thích ứng logistics xanh - Giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp” vừa diễn ra vào đầu tháng 9 vừa qua, ông Mai Trần Thuật, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Logistics dược phẩm Đông Á, cho rằng khó khăn đầu tiên khi thực hiện logistics xanh là vấn đề đầu tư cho công nghệ, xanh hoá bao bì đóng gói, kho bãi sử dụng năng lượng tái tạo nhằm giảm khí nhà kính, giảm rác thải ra môi trường… Những yêu cầu này đòi hỏi cần nguồn tài chính rất lớn trong khi doanh nghiệp hạn chế về vốn.
“Như hiện tại chúng tôi vận hành một kho khoảng 10 nghìn pallet, đang mất khoảng 200 triệu đồng tiền điện/tháng. Ngoài câu chuyện chi phí, lượng điện sử dụng này thải ra môi trường rất nhiều khí độc. Nên chuyển đổi xanh, đưa dòng điện mặt trời áp mái vào sẽ giảm chi phí rất nhiều, giảm phát thải khí nhà kính, song câu chuyện đầu tư ban đầu sẽ khá tốn kém”, ông Thuật chia sẻ.
Hơn nữa, sản lượng điện mặt trời thừa doanh nghiệp chưa được phép mua-bán…, dẫn đến doanh nghiệp không thể đầu tư được. Hay vấn đề vận tải, hiện nay doanh nghiệp vận chuyển bằng xe tải lạnh, nhiên liệu chiếm đến 35 – 45%, thải ra lượng khí carbon rất lớn. Doanh nghiệp muốn đưa xe tải điện vào sử dụng nhưng hiện tại ở Việt Nam chưa có bên nào cung cấp xe tải điện.
TS Trần Thị Thu Hương, Trưởng bộ môn logistics và chuỗi cung ứng, Trường Đại học Thương mại, cho rằng, xanh hoá logistics cần bắt đầu từ lãnh đạo doanh nghiệp. Người đứng đầu doanh nghiệp có nhận thức tốt về chuyển đổi xanh, có tầm nhìn chiến lược trong phát triển doanh nghiệp của mình để đáp ứng yêu cầu ngày càng xanh hơn của thị trường thì họ sẽ thay đổi hàng loạt các chính sách cũng như có mức độ đầu tư thích đáng trong hoạt động này.
Ở góc độ cơ quan quản lý, bà Đặng Hồng Nhung, Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương thông tin, hiện nay các chính sách ưu đãi của Chính phủ đang tập trung vào việc hỗ trợ doanh nghiệp logistics trong chuyển đổi phương tiện. Tức là chúng ta đang khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi sang các phương tiện có lượng phát thải thấp và sử dụng chủ yếu là phương tiện vận tải bằng điện.
Cụ thể, Chính phủ đã có chính sách rất nổi bật như: miễn lệ phí trước bạ trong 3 năm đầu tiên cho xe tải điện vận hành bằng pin và giảm 50% lệ phí trước bạ trong hai năm tiếp theo.
Ngoài ra đối với vấn đề về hỗ trợ doanh nghiệp trong việc giảm tiết kiệm điện năng, Bộ Công Thương cũng có những dự án hỗ trợ doanh nghiệp và đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ trong quá trình chuyển đổi tiết kiệm điện năng.
Hiện Bộ Công Thương đang xây dựng dự thảo Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam thời kỳ 2025 - 2035 và tầm nhìn đến 2045. Trong dự thảo chiến lược, vấn đề phát triển logistics xanh cũng là một trong những quan điểm hàng đầu.
Bà Nhung cho biết sau khi dự thảo được ban hành, dự kiến Bộ cũng sẽ xây dựng chiến lược phát triển xanh cho riêng dịch vụ logistics. Trong đó sẽ tích hợp tất cả những vấn đề về điện năng, kết hợp các vấn đề về chuyển đổi phương thức vận tải sao cho xanh hóa, tận dụng những phương thức vận tải tối ưu hơn…
Để thích ứng với những thách thức và tận dụng tốt các cơ hội từ xu hướng logistics xanh, logistics Việt Nam cần có những giải pháp đồng bộ từ sự chủ động của doanh nghiệp, sự đồng hành của các hiệp hội, chuyên gia đến những chính sách trợ lực hiệu quả của Nhà nước. Trong đó, các doanh nghiệp cần nâng cao nhận thức về logistics xanh, thay đổi tư duy và áp dụng các phương thức chuyển đổi xanh trong các khâu của quá trình sản xuất kinh doanh, qua đó giúp tối ưu hóa hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp./.
