Trong Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia trong giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được phê duyệt với các mục tiêu chính, cụ thể: giảm cường độ phát thải nhà kính trên GDP, xanh hoá các ngành kinh tế, lối sống và tiêu dùng bền vững song song với việc đạt được thịnh vượng về kinh tế, công bằng về xã hội.
Trước yêu cầu đó, cộng đồng doanh nghiệp đã đồng hành cùng Chính phủ Việt Nam trong thúc đẩy tăng trưởng xanh và đã quan tâm hơn đến đầu tư cho hoạt động này. Tuy nhiên, tăng trưởng xanh cần có lộ trình phù hợp, tính đến điều kiện và năng lực khác nhau, tính khả thi của từng vùng miền, địa phương và doanh nghiệp.
Chia sẻ thêm về vấn đề này, tại Tọa đàm “Phát triển xanh - Cách tiếp cận phù hợp cho các thương hiệu Việt” mới đây, ông Nguyễn Quang Vinh - Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam nhận định: “Chuyển đổi xanh, tăng trưởng xanh, phát triển xanh là một phần của phát triển bền vững. Ngày nay, đối với các doanh nghiệp, việc đi trên “con đường màu xanh” hướng tới tương lai là con đường duy nhất, là "độc đạo". Hướng tới tương lai xanh, sản phẩm xanh là nội dung đã và đang được đề cập rất nhiều tại các diễn đàn doanh nghiệp trong khu vực ASEAN và trên thế giới”.
Do đó, doanh nghiệp phải quen dần với trách nhiệm giải trình sản phẩm xanh, dự án xanh. Chẳng hạn, với sản phẩm xuất khẩu là một chiếc cốc thì phải chỉ rõ năng lượng sử dụng cho quá trình sản xuất cốc có xanh hay không, nguyên vật liệu làm ra sản phẩm có sạch hay không. Nếu không chứng minh được sự xanh và sạch thì có thể sẽ khó xuất khẩu sang châu Âu và nhiều nước khác. Trước đây, chúng ta cạnh tranh bằng giá rẻ hoặc tạo sự khác biệt. Nhưng giờ những thứ đó đã dần bị xóa nhòa. Lợi thế cạnh tranh mới sẽ là phát triển bền vững theo hướng xanh hóa sản xuất, xanh hóa mô hình kinh doanh”, ông Vinh nêu ý kiến.
Còn theo ông Hoàng Minh Chiến - Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) ới khoảng 97% doanh nghiệp có quy mô siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ và vừa, theo ông Hoàng Minh Chiến, hạn chế nguồn lực để đầu tư chuyển đổi mô hình kinh doanh theo hướng bền vững hơn. Do đó, phần lớn các doanh nghiệp nhỏ và vừa dừng lại ở mức cân nhắc, chưa có những bước triển khai đầu tiên các hoạt động hướng đến phát triển bền vững, tăng trưởng xanh.
Dẫn số liệu của một khảo sát vừa được thực hiện, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại thông tin, có 83% doanh nghiệp cho rằng ESG giúp nâng cao hình ảnh và uy tín; 57% doanh nghiệp nhận thấy sự cần thiết phải chuyển đổi sản xuất theo hướng xanh và bền vững bởi đây là áp lực cần tuân thủ nếu muốn mở rộng thị trường, tìm kiếm đối tác tại châu Âu, Mỹ… Tuy nhiên, có 70% doanh nghiệp cho biết chưa được trang bị đủ kiến thức, chưa hiểu rõ lợi ích của kinh tế xanh và phát triển bền vững nên chưa sẵn sàng đầu tư, chuyển đổi sản xuất.
Từ thực tế trên, ông Hoàng Minh Chiến chỉ ra những thách thức đối với doanh nghiệp Việt Nam trong phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Thứ nhất, am hiểu cần thiết để đáp ứng các chuẩn mực cao về môi trường, trách nhiệm xã hội, quản trị doanh nghiệp; Thứ hai, chi phí và nguồn lực của doanh nghiệp còn hạn chế; Thứ ba, hạn chế về công nghệ sản xuất cũ đang sử dụng trong khi việc thay thế công nghệ mới, công nghệ hiện đại để đáp ứng ngay yêu cầu của thị trường thì chưa thể thực hiện được; Thứ tư, có thể gặp những rủi ro nếu quản lý không tốt do thiếu kinh nghiệm, hạn chế về kỹ năng….
Để thúc đẩy nhanh hơn nữa việc chuyển đổi sản xuất và tăng trưởng xanh trong doanh nghiệp, ông Hoàng Minh Chiến cho rằng, quan trọng nhất là doanh nghiệp cần có tư duy đúng về phát triển bền vững để tận dụng những ưu đãi thuế quan trong các FTA, nhất là các FTA thế hệ mới mà Việt Nam đã tham gia để thúc đẩy tăng trưởng. Một trong những yêu cầu đặt ra trong các FTA là doanh nghiệp cần đáp ứng các tiêu chí liên quan đến phát triển xanh, phát triển bền vững.
Ngoài ra, doanh nghiệp nên thực hiện đổi mới sáng tạo trong hoạt động sản xuất kinh doanh, tối ưu hoá nguồn tạo ra những sản phẩm dịch vụ “xanh” không chỉ đáp ứng yêu cầu xuất khẩu mà còn phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước với những đòi hỏi ngày càng cao.
Doanh nghiệp phải kiên định với chiến lược dài hạn hướng tới phát triển bền vững trong từng giai đoạn phát triển. Doanh nghiệp có thể xem đây như là khoản đầu tư, tuy chưa mang lại ngay hiệu quả kinh tế tức thì trong ngắn hạn nhưng về lâu dài mang lại nhiều “trái ngọt”.
Cuối cùng, xây dựng và duy trì văn hóa doanh nghiệp, chú trọng nâng cao giá trị thương hiệu, tăng cường liên kết, hợp tác với các doanh nghiệp...
