Ăn ngon chính là sự thỏa mãn tất cả những giác quan. Nghĩa là một bữa ăn, một món ăn được xem là ngon thì không chỉ ngon miệng, mà phải ngon con mắt, lỗ tai, cái mũi và cả sự tiếp xúc. Trong nhiều món ngon, có lẽ cỗ tết là sự thỏa mãn đủ đầy nhất, cỗ tết thực sự là bữa tiệc cho những giác quan, đem lại niềm vui, sự phấn chấn hứng khởi cho ngày xuân năm mới.
Để có được mâm cỗ tết đủ đầy, thịnh soạn với sơn hào hải vị, có cả phần sung túc, dôi dư công tác chuẩn bị hết sức được coi trọng. Thường nghĩ “Cả năm có ba ngày tết” nên thực sự người ta chuẩn bị tết từ rất sớm, ý thức lựa chọn nguyên liệu cho cỗ tết bằng sự cầu kỳ, cẩn trọng, nâng niu.
Lo chọn thứ gạo nếp thơm ngon, bông to hạt mẩy tự khi xuống giống, trồng cây riềng cho tốt củ xanh lá, nuôi con lợn ỉ bằng cám lúa cho thịt được lành sạch thơm ngọt, thả lứa cá trôi, trắm dành tết, chọn con gà trống hoa, đặt thứ mộc nhĩ, măng lưỡi lợn từ tận trên non ngàn. Tết đã nằm trong ý thức dành dụm, lựa chọn thứ thơm ngon tinh túy của trời đất, trước để dâng tổ tiên ông bà, sau là thưởng thức vui xuân nên cỗ tết thường ngon là vậy.
Cỗ tết trước tiên phải ngon mắt, phải đẹp mắt, đem lại cảm giác thích thú, hứng khởi nhờ sự bày biện sắp đặt và màu sắc hòa điệu của các món trong mâm cỗ tết. Ngon mắt của món ăn phần nhiều là do màu của thực phẩm đa dạng và do cách trình bày, do được chế biến công phu. Tiêu chí của người nội trợ hay đầu bếp giỏi hiện nay món ăn không chỉ ngon mà còn phải đẹp. Món ăn ngon và đẹp, phong phú đem lại sự háo hức say sưa cho người ăn.
Tết nhà cửa trang hoàng đẹp đẽ có tranh có hoa, ai ai cũng phấn chấn vui tươi và hào hiệp. Món ăn tết đã ngon, trình bày đẹp, mà lại được ngồi ăn cùng bạn hiền tri âm, người thân tri kỷ, món ăn có tình cha nghĩa mẹ, tình cảm gia đình quê hương đem lại sự thanh thản khoan dung, tình cảm yêu thương hạnh phúc, món ăn tết, cỗ tết ngon hơn gấp bội phần.
Ăn ngon miệng là lời chúc đầu tiên trong bữa ăn, cũng là biểu hiện nhận biết đánh giá của con người về món ăn, về cỗ tết. Nấu cỗ tết đã kỹ lưỡng công phu, bày cỗ tết phải chăm chút, khéo léo và nghệ thuật, gửi gắm cả tâm hồn tình yêu sự kính cẩn tôn nghiêm vào mâm cỗ.
Người ta sử dụng mâm đồng có đường kính 70cm đã được đánh bóng lên nước sáng loáng, chọn bát đĩa màu lam đủ loại to nhỏ phù hợp với món ăn. Bày biện theo lớp lang, ở giữa loại nhỏ sau to dần như bông hoa đương nở.
Bánh chưng xanh rờ rỡ đã được bóc và chia cắt thành phần, bên cạnh là đĩa gà trống hoa màu vàng ươm, bát thịt đông trong suốt nhìn thấy được phần thịt ngan màu nâu đậm, thịt lợn màu nâu nhạt, mộc nhĩ màu đen, đĩa xôi gấc đỏ tươi, đĩa giò nạc mịn màng, đĩa giò tai thủ đa màu, đặt bên là bát dưa hành trắng muốt khêu gợi, bát bóng bì hay bát măng ninh chân giò màu mỡ...
Tất cả khiến cho mâm cỗ tết có màu sắc tự nhiên mà rực rỡ, hấp dẫn, ngon đến khó cưỡng. Cỗ tết đẹp như bức tranh tĩnh vật, đủ màu, hòa phối ấn tượng, bức tranh của tấm lòng thơm thảo hiếu đễ, dâng kính ông bà tổ tiên, thể hiện khát vọng dôi dư cùng những sum vầy đoàn tụ.
Cỗ tết phải ngon miệng, vui sướng lỗ tai, đánh thức sự thèm thuồng của khứu giác. Tết là khi thư nhàn thanh thản người ta có dịp thưởng cỗ chậm chạp, tận hưởng cái ngọt ngon, thơm thảo từ món ăn từ thiên nhiên đem lại và từ sự khéo léo tài giỏi của con người.
Thêm cả không khí thân thuộc của họ hàng, làng mạc, sự rộng mở thân thiện của tấm lòng bạn hữu như làm nhân lên sự ngọt ngon. Cỗ tết ăn ngon miệng bởi nguyên liệu tươi mới chọn lọc, nấu ăn kỹ lưỡng.
Vị giác cảm nhận được sự ngọt sâu của nước hầm thịt từ bát canh măng hay bát canh thập cẩm, ngọt đậm của giò nạc, ngọt thơm của giò bò, sự thanh mát của thịt đông. Lỗ tai còn cảm nhận được vẻ sần sật của giò tai thủ, tiếng chạm của cốc chén, thìa nĩa. Tiếng mời chào đon đả thân tình. Ăn cỗ tết người ta không thể không thừa nhận cái hương vị nồng nàn thơm ngon của cỗ tết đưa lại.
Thời điểm làm cỗ tết thiên nhiên như cũng hữu tình cung cấp cho đủ loại gia vị thơm thảo. Vị cay ấm của tiêu sọ, vị thơm dịu của mùi tàu, mùi ta, vị thanh mát của thì là, vị thơm hương của lá chuối, lá dong nơi bánh chưng, của hương nếp, vị bùi của đậu xanh, vị béo của thịt mỡ cùng của bao thứ tụ dồn, cộng lại, cùng nhân lên sự ngon ngọt thơm bùi cho cỗ tết.
Cỗ tết chứa đựng tấm lòng thành kính với tổ tiên ông bà, tấm lòng thảo thơm, hiếu khách, trọng bằng hữu, nên có gì quý giá đều được dồn vào, họ muốn làm những gì đẹp nhất, ngon nhất nếu có thể. Cỗ tết ngon tự tấm lòng, từ sự thành kính chân tình.
Thưởng thức cỗ tết người ta đều thấy được ấm lòng, cảm giác thư thái bâng khuâng, cảm nhận ai cũng gần gũi dễ thương, cái không khí ấm áp sum vầy vui tươi mỗi một phút giây như thêm lan tỏa. Thỏa mãn nhất cho mỗi người là sự mãn nhãn đưa lại từ vẻ đẹp của mùa xuân mới, từ cỗ tết thịnh soạn ngọt ngon và hấp dẫn, mọi giác quan cùng được giải phóng, được thỏa mãn. Cỗ tết thực sự là bữa tiệc cho những giác quan.
Tháng năm con người ta rong ruổi bươn trải đường trường tất bật trên thương trường, tết có dịp ở bên nhau thưởng cỗ để cảm nhận được sự ngọt thơm ý vị của cuộc đời của quê hương mang lại, để dẫu đi đâu về đâu người ta cũng thèm được thưởng thức cỗ quê, tết quê./.
