Tỉnh Đồng Nai có khoảng 30.000 - 35.000 ha canh tác lúa với tổng sản lượng mỗi năm đạt 200.000 - 230.000 tấn. Đồng Nai hiện nay đang hướng đến mô hình sản xuất nông nghiệp bền vững, trong đó ngành lúa gạo cũng nằm trong kế hoạch tái cơ cấu nông nghiệp với mục tiêu giảm diện tích, tăng năng suất và chất lượng; thúc đẩy sản xuất theo hướng hữu cơ và bền vững, giảm phát thải khí nhà kính. Để đạt được những mục tiêu đó, những nông dân canh tác lúa tại Đồng Nai vẫn đang nỗ lực không ngừng để thay đổi lối canh tác truyền thống, áp dụng khoa học kỹ thuật vào canh tác, hạn chế gây ô nhiễm môi trường từ hoạt động trồng lúa. Đặc biệt, có những người nông dân coi đó là “việc lớn” không thể không làm.
Trên những cánh đồng lúa Thu Đông đang bước vào giai đoạn trỗ của xã Sông Ray, huyện Cẩm Mỹ, Đồng Nai, chị Đồng Thị Uyên đang miệt mài vạch từng gốc cây, xem từng chiếc lá. Thời điểm này của những năm trước, bệnh đạo ôn, rầy nâu đã bắt đầu xuất hiện gây hại. Nhưng năm nay, nhờ chăm sóc, quản lý và phòng bệnh tốt, 8 sào lúa vẫn xanh tươi, dự báo sẽ là một vụ mùa vàng của gia đình chị
Ngồi nghỉ trên bờ ruộng, chị Uyên hào hứng chia sẻ: “ Có lẽ 2 năm nay, đất lúa được bồi đắp dinh dưỡng, không khí không còn ô nhiễm do khói bụi đốt rơm rạ và tồn dư thuốc bảo vệ thực vật nên cây lúa cũng khoẻ hơn, tươi tốt hơn, chống chịu dịch bệnh tốt hơn”. Theo chị Uyên, kết quả này có được là nhờ vào sự mạnh dạn thay đổi tư duy của vợ chồng chị. Với chị, đó là “việc lớn” mà chị làm được sau nhiều năm gắn bó ruộng đồng.
Với chị Uyên, sự thay đổi cách sản xuất lúa truyền thống là một việc lớn, qua đây, chị thể hiện được sự mạnh mẽ và sáng tạo của mình, khẳng định tiếng nói của người phụ nữ. Chị Uyên cũng khuyến khích mọi người bắt đầu từ những thay đổi nhỏ và mở rộng khi thấy hiệu quả, từ đó tạo nên một phong trào canh tác lúa giảm phát thải khí nhà kính.
Cũng như nhiều nông dân khác trong vùng, trước đây chị Uyên thường đốt bỏ rơm rạ ngay trên đồng sau mỗi vụ thu hoạch. Tuy việc đốt rơm rạ được coi là một phương pháp làm sạch ruộng nhanh chóng nhưng lại gây nhiều tác động tiêu cực tới không khí và đất đai, làm tăng lượng phát thải khí mê – tan.
Từ đầu năm 2023, chị Uyên cùng nhiều bà con tại huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai tham gia nhiều buổi tập huấn kỹ thuật để xử lý rơm rạ sau thu hoạch bằng nhiều cách như ủ vi sinh để làm phân bón, tận dụng làm thức ăn cho gia súc hoặc làm dùng rơm làm giá thể trồng nấm. Quy trình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng cách nhằm hạn chế tối đa ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và sức khỏe. Với những khóa tập huấn này, chị Uyên nhận thấy rằng, việc xử lý rơm rạ có thể trở thành nguồn dinh dưỡng quý giá cho đất, cải thiện độ phì nhiêu mà không cần đốt bỏ.
Sau 2 năm thay đổi tư duy trong canh tác nông nghiệp của mình. Trên 8 sào lúa trồng ba vụ mỗi năm, chị Uyên áp dụng phương pháp xử lý rơm rạ ngay trên đồng bằng chế phẩm vi sinh, sử dụng quy trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) và cân đối dinh dưỡng cho cây lúa bằng phân hữu cơ vi sinh. Phương pháp này giúp cây lúa sinh trưởng tốt hơn mà không cần tăng lượng thuốc bảo vệ thực vật. Nhờ đó, chi phí phân bón, thuốc bảo vệ thực vật giảm được 20-30%, giảm lượng phát thải khí mê – tan ra môi trường. Những cánh đồng lúa của chị Uyên nay không chỉ xanh tốt mà năng suất cũng cải thiện đáng kể.
Phương pháp canh tác bền vững của chị Uyên cũng cho thấy rằng phụ nữ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và cộng đồng, không chỉ là người sản xuất mà còn là người bảo vệ nguồn tài nguyên cho thế hệ tương lai.
Đối với chị Uyên, những thay đổi này không chỉ giúp cải thiện năng suất mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng nông nghiệp bền vững và thân thiện với môi trường. “Chúng tôi đang thấy rõ sự khác biệt không chỉ trên ruộng lúa mà còn trong nhận thức của cả cộng đồng. Canh tác lúa giảm phát thải khí mê- tan là xu hướng tất yếu mà chúng tôi không thể đứng ngoài”, chị Uyên chia sẻ.
Hiện nay, giảm phát thải khí nhà kính là một trong những vấn đề được toàn thế giới quan tâm, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang tác động mạnh mẽ đến các quốc gia. Trong đó, giảm phát thải trong sản xuất nông nghiệp cũng là một trong những nội dung quan trọng trong Chiến lược của quốc gia về biến đổi khí hậu đến năm 2050 đã được Chính phủ phê duyệt với mục tiêu cắt giảm 30% lượng khí mê-tan vào năm 2030.
Để đạt được mục tiêu này, Bộ tài nguyên và môi trường đã ban hành quyết định 569 ngày 14/03/2023 về kế hoạch hành động giảm phát thải khí mê-tan đến năm 2030 trong đó có đưa ra các giải pháp để giảm phát thải khí mê-tan trong trồng trọt không vượt quá 30,7 triệu tấn CO2tđ. Câu chuyện của chị Đồng Thị Uyên là một minh chứng cho sức mạnh của tư duy đổi mới và sáng tạo, đồng thời khẳng định vai trò quan trọng của phụ nữ trong hành trình cam kết giảm phát thải khí mê-tan của Việt Nam./.
