Theo đó, báo cáo “Đánh giá 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam - VPE500” đã đưa ra những nhận diện về vai trò và ảnh hưởng của các doanh nghiệp tư nhân hàng đầu trong bức tranh tổng quan khối doanh nghiệp tư nhân Việt Nam.
Theo báo cáo, năm 2019 Việt Nam có 668,5 ngàn doanh nghiệp. Trong đó doanh nghiệp tư nhân trong nước là 647,6 ngàn doanh nghiệp, chiếm 96,88% tổng số. Khối doanh nghiệp tư nhân đóng góp 15,12 triệu tỷ VND - tương đương 57% tổng doanh thu thuần, thu hút 9.075 ngàn lao động, chiếm 59,9% tổng lao động trong khu vực doanh nghiệp ở Việt Nam.
Nhờ quy mô và kết quả hoạt động vượt trội nên VPE500 dù chiếm tỷ lệ nhỏ về số lượng nhưng đóng góp lớn vào hoạt động của doanh nghiệp tư nhân trong nước. Bình quân giai đoạn 2016 - 2019, VPE500 chỉ chiếm 0,089% tổng số doanh nghiệp nhưng tạo việc làm cho 10,4% lao động, chiếm 13,0% tổng tài sản và tạo ra 15,8% doanh thu thuần.
Theo TS Lương Văn Khôi - Phó Giám đốc NCIF, khu vực kinh tế tư nhân (KTTN) đang ngày càng quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Năm 2018, khu vực này chiếm 97% tổng số doanh nghiệp đang hoạt động, đóng góp hơn 40% GDP, 38% ngân sách Nhà nước và tạo việc làm cho 80% lao động. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm, giai đoạn 2021 - 2030 nêu rõ “phát triển nhanh, hài hòa các khu vực kinh tế và các loại hình doanh nghiệp; phát triển KTTN thực sự là một động lực quan trọng của nền kinh tế''.
Tuy nhiên, mặc dù đã được khẳng định là khu vực kinh tế quan trọng, các doanh nghiệp tư nhân trong nước vẫn gặp nhiều khó khăn nhất định đó là: Quy mô nhỏ, tích lũy ít, nền tảng năng suất, khoa học công nghệ cũng như môi trường kinh doanh chưa hoàn thiện, đa số khu vực doanh nghiệp này là nhỏ và siêu nhỏ. Số lượng doanh nghiệp tham gia thị trường tăng nhanh nhưng tổng quy mô tăng không tương ứng…”
Đánh giá vai trò của top 500 doanh nghiệp tư nhân Việt Nam lớn nhất đối với nền kinh tế, ông Florian Constantin Feyerabend, Trưởng đại diện Viện KAS Việt Nam nhìn nhận, VPE500 đang đóng vai trò dẫn dắt thị trường, có ảnh hưởng đến nền kinh tế, giúp định hình kinh doanh và đóng góp quan trọng tham gia các chuỗi giá trị toàn cầu. Do vậy, ‘sức khoẻ’ của top 500 doanh nghiệp này đóng góp quan trọng vào khu vực kinh tế tư nhân, cũng như tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.
- Biểu đồ đóng góp của VPE500 trong chế biến, chế tạo của khối doanh nghiệp tư nhân (Ảnh minh họa).
Phát biểu ý kiến tại hội thảo, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nhận định, không thể có nền kinh tế tự chủ nếu không có lực lượng doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đủ khỏe. Theo bà Lan “…, để giải quyết vấn đề này cần đẩy mạnh cải thiện môi trường kinh doanh, trong đó tập trung vào giảm chi phí gia nhập, cải cách hành chính công, cắt bỏ các thủ tục không cần thiết…”
Bên cạnh đó, môi trường kinh doanh hiện nay, nhìn vào văn bản pháp lý thì không có sự phân biệt đối xử, nhưng thực tế sự phân biệt đối xử vẫn nặng nề, nhất là trong phân bổ nguồn lực. Nguồn lực lớn đang ở trong tay doanh nghiệp Nhà nước, do có yếu tố lịch sử. Ngoài ra, doanh nghiệp FDI dường như dễ tiếp cận nguồn lực đất đai hơn doanh nghiệp Việt Nam.
Vì vậy, nếu chỉ nhìn trên văn bản pháp quy sẽ không thấy được thực tế. Nhưng thực tế, văn bản, thông tư nhiều gấp 5 - 6 lần số nghị định, gấp hàng chục lần luật. Tuy luật là văn bản pháp quy cao nhất, nhưng nhiều quy định lại cài cắm ở thông tư. Do đó, về tố chất cần thiết phải công khai, minh bạch, công bằng, tính nhất quán, tính khả thi của chính sác và nhiều khi những quyết sách hay, chính sách tốt đưa ra trên văn bản lại bị rơi rụng trong thực thi…
Trên cơ sở đó, góp ý tại hội thảo, nhóm nghiên cứu và nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, cần thiết có những chính sách cụ thể hơn nữa để xây dựng được một lực lượng các doanh nghiệp tư nhân lớn, phát triển ổn định, chống chịu được các cú sốc lớn từ bên ngoài và làm tăng hiệu quả của nền kinh tế. Theo đó, các chính sách với doanh nghiệp tư nhân trong thời gian tới cần tiếp tục được hoàn thiện theo hướng không chỉ tạo thuận lợi với doanh nghiệp trong gia nhập thị trường mà còn giúp doanh nghiệp sống sót và tăng trưởng. Đặc biệt cần khuyến khích các doanh nghiệp lớn đầu tư để cải tạo năng suất, chuyển dần sang tăng trưởng theo chiều sâu…
