Nội dung trên được bàn thảo tại Tọa đàm Giải pháp củng cố và phát triển thị trường trong nước do Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) tổ chức ngày 25/4 tại Hà Nội.
Tiêu dùng nội địa là một trong ba trụ cột quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng GDP
Theo số liệu từ Cục Thống kê, tổng mức bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đã tăng từ 4,4 triệu tỷ đồng (2018) lên 6,39 triệu tỷ đồng (2024). Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng đang có dấu hiệu chậm lại đáng kể trong những năm gần đây.
Thông tin từ Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết: Trong năm 2025, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP đạt 8%, xác định 3 nguồn động lực đóng góp chủ yếu là: tiêu dùng nội địa, xuất khẩu và đầu tư công. Trong đó, tiêu dùng nội địa sẽ chiếm khoảng 60 - 65%.
Để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025, tổng mức tăng bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng phải tăng 12% - đây là con số rất thách thức. Thực tế, trong 10 năm trở lại đây, chưa năm nào con số này vượt mức 9%, chưa kể có giai đoạn tăng rất thấp do ảnh hưởng của dịch COVID-19.
Hiện nay, Bộ Công Thương cũng đang đưa ra một số giải pháp để kích cầu tiêu dùng nội địa. Theo đó, sẽ tăng cường các hoạt động truyền thông để khuyến khích người dân sử dụng sản phẩm và dịch vụ trong nước, nhấn mạnh chất lượng và giá trị của hàng hóa nội địa. Các chiến dịch sẽ được triển khai trên nhiều nền tảng, từ truyền hình, báo chí đến mạng xã hội, nhằm nâng cao nhận thức và niềm tin của người tiêu dùng.
Bên cạnh đó, sẽ triển khai chương trình xúc tiến thương mại, tổ chức các sự kiện mua sắm quy mô lớn, kết hợp trực tuyến và trực tiếp, với sự tham gia của các doanh nghiệp bán lẻ, sàn thương mại điện tử và ngành dịch vụ. Các chương trình khuyến mãi và ưu đãi sẽ được thiết kế để kích thích sức mua, đặc biệt trong các giai đoạn tiêu dùng thấp điểm.
Cùng với đó là giải pháp thúc đẩy du lịch nội địa. Phối hợp với ngành Du lịch để triển khai các gói khuyến mãi, kết nối trải nghiệm du lịch với các sản phẩm và dịch vụ địa phương, qua đó thúc đẩy tiêu dùng và quảng bá văn hóa Việt Nam.
Các giải pháp này sẽ góp phần tăng sức mua, củng cố niềm tin tiêu dùng, tạo điều kiện để doanh nghiệp mở rộng thị phần và khẳng định thương hiệu trong nước.
Liên quan phát triển thị trường tiêu dùng nội địa, ông Trần Anh Thắng - Thành viên HĐQT Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) cho rằng, chính sách thuế quan mới của Mỹ sẽ ảnh hưởng gián tiếp đến giá cả, tâm lý chi tiêu và kỳ vọng thị trường. Nếu vấn đề thuế quan được xử lý tốt, đây sẽ là cơ hội để đẩy mạnh tiêu dùng nội địa và định vị lại hàng Việt.
“Thuế quan Mỹ có thể tạo cơ hội cho hàng Việt thay thế, đưa tiêu dùng nội địa lên ngôi. Cụ thể, khi hàng nhập khẩu đắt đỏ hơn, hàng Việt có thể được ưu tiên hơn, từ đó thúc đẩy tiêu dùng nội địa nếu nguồn cung và chất lượng đảm bảo. Đây là thời điểm vàng để kích cầu nội địa, thông qua khuyến mãi tiêu dùng hàng Việt” - ông Thắng nhận định.
Việc Hoa Kỳ áp thuế suất cao với hàng hóa Trung Quốc (245% với xe điện, 46% với nhiều mặt hàng khác) được các chuyên gia nhận định sẽ tác động đa chiều đến thị trường nội địa. Theo đó, mặt trái là giá cả hàng tiêu dùng có nguy cơ tăng do phụ thuộc nguyên liệu từ Trung Quốc...
Tuy nhiên, trong "nguy" có "cơ", đại diện Eximbank nhận định, các hàng rào thuế mới từ Hoa Kỳ có thể khiến hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc tăng giá do chi phí sản xuất cao hơn. Điều này tạo cơ hội cho hàng Việt thay thế nếu chất lượng và nguồn cung được đảm bảo. Bên cạnh đó, tâm lý lo ngại lạm phát và biến động tỷ giá có thể khiến người tiêu dùng ưu tiên hàng nội địa hơn.
"Đây chính là thời điểm vàng để đẩy mạnh chiến dịch 'Người Việt ưu tiên dùng hàng Việt' một cách thiết thực", ông Trần Anh Thắng đề xuất.
Sớm gỡ "điểm nghẽn" định vị vai trò là trụ cột tăng trưởng của thị trường nội địa
Bài toán kích cầu tiêu dùng nội địa đang cần lời giải đồng bộ từ cả ba phía: Nhà nước - Ngân hàng - DN. Đây không chỉ là câu chuyện của năm 2025 mà còn là yếu tố then chốt để phát triển kinh tế bền vững trong dài hạn.
Tuy nhiên, GS Trần Đình Thiên cảnh báo: Nếu không sớm tháo gỡ các điểm nghẽn, thị trường nội địa sẽ khó phát huy được vai trò là trụ cột tăng trưởng trong bối cảnh kinh tế thế giới nhiều biến động như hiện nay.
Dưới góc độ vĩ mô, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội lưu ý: Nếu lạm phát tăng nhanh hơn thu nhập, sức mua sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Đồng thời, niềm tin tiêu dùng cũng phụ thuộc vào ổn định vĩ mô. Do đó, các chính sách cần được cụ thể hóa bằng kế hoạch hành động rõ ràng và có nguồn lực đi kèm.
Trong bối cảnh đó, ông Trần Anh Thắng (Eximbank) cho rằng: từ phía Nhà nước cần ưu tiên "room" tín dụng cho vay tiêu dùng; sẵn sàng cho phép bù lãi suất cho các khoản vay thiết yếu, đồng thời cần đẩy mạnh chương trình kích cầu quốc gia
Từ phía ngân hàng, theo ông Trần Anh Thắng, cần phát triển sản phẩm vay linh hoạt, không cần tài sản đảm bảo; số hóa toàn bộ quy trình vay để rút ngắn thời gian giải ngân. Ngân hàng có thể mở rộng gói vay tiêu dùng xanh (xe điện, thiết bị tiết kiệm năng lượng).
Từ phía DN cần nâng cao chất lượng hàng Việt để thay thế hàng nhập. Bên cạnh đó, cần liên kết với ngân hàng triển khai chương trình trả góp 0%, đồng thời, tăng cường khuyến mãi, ưu đãi cho khách hàng nội địa.
Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký VCCI, Trưởng ban pháp chế VCCI khẳng định: Việt Nam không thiếu nội lực. Chúng ta đã ký 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) với hơn 60 quốc gia. Đây chính là cơ hội để đa dạng hóa thị trường và khai thác lợi thế từ các FTA một cách mạnh mẽ hơn.
Ông Đậu Anh Tuấn cho rằng: Chúng ta đã nhận thức được thị trường trong nước quan trọng, Chính phủ đã có nhiều giải pháp để ứng phó với hàng giả, hàng lậu. Vừa qua, Chính phủ đã bỏ Quyết định 76 về áp thuế VAT với hàng nhập khẩu trị giá dưới 1 triệu đồng. Điều này cho thấy Việt Nam không ngại cạnh tranh, tự tin giữ được thị trường. Để tăng tính cạnh tranh, DN trong nước phải có thương hiệu và hệ thống phân phối.
Để DN nội địa tăng sức cạnh tranh, không thể chỉ trông vào chính sách mà cần xây dựng thương hiệu và hệ thống phân phối riêng. Tuy nhiên, phần lớn các chuỗi phân phối hiện lại thuộc về DN nước ngoài, gây khó khăn trong việc đưa hàng Việt vào hệ thống. Do đó, ông Đậu Anh Tuấn đề xuất, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ DN tiếp cận thị trường và phân phối, bởi đây là điểm nghẽn then chốt hiện nay.
TS. Nguyễn Anh Tuấn- Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) nhấn mạnh: Cần xem xét thị trường nội địa là thị trường quan trọng, cơ bản, lâu dài.
“Để phát triển thị trường nội địa nhất thiết phải có giải pháp đồng bộ, từ chính sách đối với tín dụng tiêu dùng, chính sách về thuế, trước mắt là các dự thảo luật thuế sẽ được trình Quốc hội xem xét trong thời gian tới đây. Việc xây dựng thương hiệu, xây dựng hệ thống phân phối, nâng cấp kết cấu hạ tầng... cũng cần được chú trọng tích cực hơn” - ông Tuấn đánh giá./.
