Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu 7 tháng đầu năm 2024 của vùng Tây Nam Bộ đạt 15,7 tỷ USD, tăng gần 15% so với cùng kỳ, chiếm 6,9% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Các địa phương có kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD trong 7 tháng đầu năm nay gồm Long An 4,35 tỷ USD, Tiền Giang 3,66 tỷ USD, Đồng Tháp 1,42 tỷ USD và Sóc Trăng 1,04 tỷ USD. Các địa phương còn lại đều có mức kim ngạch dưới 1 tỷ USD.
Vùng ĐBSCL nắm giữ và đóng góp nhiều mặt hàng trong xuất khẩu tỷ USD
Theo Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, các địa phương vùng ĐBSCL đóng góp quan trọng trong sản xuất phục vụ tiêu thụ nội địa và xuất khẩu, các mặt hàng gạo, thủy sản và rau quả trái cây như sầu riêng, thanh long, mít, xoài, quýt. Hiện, vùng ĐBSCL đang đóng góp 95% sản lượng gạo xuất khẩu của cả nước. Các thị trường xuất khẩu gạo chủ yếu của vùng bao gồm cả các thị trường xuất khẩu truyền thống, trọng điểm như Trung Quốc, Philippines và Malaysia, Bờ biển Ngà và các thị trường mới, còn nhiều tiềm năng như Liên bang Nga và các thị trường khu vực châu Phi, Tây Á, Nam Á như Nam Phi, Algerie, Angola, các Tiểu vương quốc Ả-rập Thống nhất.
Cũng theo Cục Xuất nhập khẩu, đối với mặt hàng rau quả, nhiều loại trái cây được khơi thông, thâm nhập, mở rộng xuất khẩu vào nhiều thị trường như sầu riêng, dừa tươi vào thị trường Trung Quốc; nhãn, thanh long, dừa tươi vào thị trường Hoa Kỳ; vải, nhãn vào thị trường Nhật Bản; xoài, bưởi vào Hàn Quốc; chanh, bưởi vào thị trường Newzealand đã góp phần giúp xuất khẩu rau quả tăng trưởng mạnh. Bên cạnh đó mặt hàng thủy sản của vùng ĐBSCL hiện đứng đầu cả nước khi chiếm 60% tổng giá trị xuất khẩu. Cá tra và tôm đã trở thành sản phẩm xuất khẩu có giá trị cao và là một trong những mặt hàng thủy sản chủ lực, mang lại hiệu quả kinh tế cho vùng.
Ông Trần Quốc Toản, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho rằng, vùng ĐBSCL nắm giữ và đóng góp nhiều mặt hàng trong xuất khẩu tỷ USD, nhưng vùng vẫn chưa có chiến lược xuất khẩu bền vững cho từng thị trường. Tăng trưởng xuất khẩu nhanh nhưng chưa vững chắc, dễ bị tổn thương bởi các cú sốc từ bên ngoài.
Ngoài ra, một số mặt hàng nông sản chưa đáp ứng được những yêu cầu của thị trường Mỹ, EU, Nhật Bản do sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún, hàm lượng công nghệ thấp. Đồng thời, khâu sản xuất, chế biến, tiêu thụ, lưu thông chưa có sự gắn kết chặt chẽ, nguy cơ đứt gãy rất dễ xảy ra. Vì vậy cần có chiến lược phát triển xuất khẩu bền vững và thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu hàng hóa xuất khẩu theo chiều sâu, trong thời gian tới.
Ông Toản nói: "Xây dựng những vùng, những chuỗi liên kết sản xuất lớn, khi mà xuất khẩu chúng ta phải đảm bảo được cái số lượng hàng hóa xuất khẩu, cái thứ hai là chất lượng, cái thứ ba là đảm bảo về công tác truy xuất nguồn gốc, về xuất xứ cũng như là nhãn hiệu, thương hiệu của chúng ta trên các thị trường, cái này cũng cần có sự liên kết, phối hợp. Khu vực ĐBSCL các sản phẩm của chúng ta xuất khẩu vẫn đang còn theo hình thức tiểu ngạch, quy mô nhỏ lẻ, trong thời gian tới chúng ta cần phối hợp, đẩy mạnh xuất khẩu theo hình thức chính ngạch để làm sao các sản phẩm của chúng ta đi vào các thị trường lớn được và các thị trường khó tính".
Khai phá dư địa đi kèm các giải pháp đồng bộ để tăng trưởng bền vững
Các chuyên gia cho rằng, mặc dù đứng trước thực trạng nhiều thách thức và khó khăn nhưng triển vọng xuất nhập khẩu vùng ĐBSCL vẫn còn nhiều dư địa, góp phần vào sự phát triển ổn định của kinh tế - xã hội khu vực.
Đầu tiên phải kể đến những kết quả đạt được từ quá trình hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng của Đảng, Chính phủ trong thời gian qua, đó chính là các hiệp định thương mại tự do (FTA). Bộ Công thương đã và đang đẩy mạnh việc đàm phán và ký kết các FTA, cam kết cũng như liên kết thương mại với đối tác tiềm năng để đa dạng hóa sản phẩm lẫn thị trường, kết nối và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị và mạng lưới sản xuất toàn cầu; hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng cam kết FTA để đẩy mạnh hơn nữa việc xuất khẩu.
Theo một số báo cáo, lạm phát đang dần có xu hướng hạ nhiệt tại các nền kinh tế lớn, hàng tồn kho có xu hướng giảm và nhu cầu nhập khẩu ở một số thị trường lớn cũng có xu hướng tăng lên. Do đó, triển vọng thị trường xuất khẩu hàng hóa năm 2024 sẽ được mở rộng; nhập khẩu được dự báo sẽ hồi phục và lấy lại đà tăng trưởng.
Bên cạnh đó, Chính phủ đã cam kết đầu tư vào hạ tầng giao thông và hạ tầng công nghệ, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc vận chuyển và sản xuất hàng hóa, giúp doanh nghiệp tăng cường năng suất và cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Đồng thời, cam kết hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc tiếp cận vốn và công nghệ mới, cung cấp các chính sách khuyến khích và ổn định để thúc đẩy xuất khẩu./.
