Theo báo cáo của VASEP, trong 2 năm qua, thủy sản Việt Nam duy trì được năng lực cạnh tranh, nằm trong top 3 sau Trung Quốc và Na Uy về xuất khẩu thủy sản trên thế giới. Cụ thể, trong 7 tháng đầu năm nay, ngành thủy sản Việt Nam đã ghi nhận mức hồi phục nhanh kỷ lục lần đầu tiên trong 20 năm qua là xuất khẩu được 6,7 tỷ USD, tăng 35% so với cùng kỳ.
Trong đó, nổi bật là cá tra – mặt hàng thủy sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đang chi phối 95% nguồn cá thịt trắng toàn cầu, tăng 80% trong 7 tháng vừa qua. Năm nay, dự báo lần đầu tiên ngành thuỷ sản Việt Nam sẽ vượt mốc xuất khẩu trên 10 tỷ USD và sẽ tăng khoảng 12-15% so với năm 2021. Trong đó sản phẩm nuôi trồng thủy sản là cá tra và tôm sẽ chiếm khoảng 65%, các sản phẩm khai thác biển khoảng 35%.
Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay và 7 tháng vừa qua, các doanh nghiệp đang chịu tác động, hệ lụy của dịch, các chuỗi cung ứng quốc tế đứt gãy trong giai đoạn trước đến nay chưa khôi phục hoàn toàn. Đặc biệt, lạm phát tăng cao làm giảm sức mua tại các thị trường đang tiêu dùng thủy sản của chúng ta. Bên cạnh đó là tăng giá hàng hóa đối với lĩnh vực thủy sản, đặc biệt là tăng giá thức ăn chăn nuôi thủy sản... đang gây cản trở cho hoạt động xuất khẩu thủy sản tại nhiều doanh nghiệp trên cả nước.
Trong đó, vấn đề chi phí sản xuất tăng cao khiến cho giá thành sản phẩm tăng và nguy cơ sẽ giảm khả năng cạnh tranh. Đối với thức ăn chăn nuôi, trung bình hiện nay, đặc biệt sau dịch, đã tăng khoảng 20%. Giá thành thức ăn chăn nuôi của sản phẩm cá tra, tôm đang chiếm 65-70%, tác động chi phối rất lớn.
Ngoài ra chi phí vận tải biển và nhân công tăng trong 2 năm qua xuất phát từ tác động của đại dịch, ách tắc và đến thời điểm này giá nhiên liệu tăng, nên hiện nay những chi phí trên vẫn đang giữ ở mức cao.
Cụ thể, tại khu vực bờ Tây Mỹ hiện nay chi phí vận tải biển đang ở mức 400 triệu đồng cho một container, đến châu Âu cũng tăng đến 4 lần từ 10.000 - 12.000 USD. Điều này chi phối rất nhiều, đặc biệt với ngành đông lạnh của ngành thủy sản. Ngoài ra, các chi phí đầu vào khác như bao bì, hóa chất, vận chuyển, hội nhập… đều tăng.
Từ thực tế trên, VASEP kiến nghị Thủ tướng, các bộ ngành quan tâm có biện pháp hỗ trợ, chỉ đạo tháo gỡ giảm chi phí cho cộng đồng doanh nghiệp, trong đó có thủy sản, đặc biệt giá thức ăn chăn nuôi.
Vốn tín dụng đang siết lại từ đầu tháng 8/2022, trong khi lạm phát tăng cao khiến người dân các nước giảm tiêu dùng, nhiều nhà nhập khẩu cho biết không nhận đơn hàng từ nay đến tháng 10. Điều này đồng nghĩa là doanh nghiệp sẽ tăng lượng hàng tồn kho, sẽ không có tiền để trả ngay cho ngân hàng, nên không được ngân hàng cho vay khoản vay mới, dẫn đến không thu mua được cá, tôm của nông dân. Do đó, các doanh nghiệp kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cũng như Thống đốc Ngân hàng Nhà nước có chỉ đạo hỗ trợ doanh nghiệp về vay vốn.
Cùng với những vấn đề trên thì thách thức trong chi phí tuân thủ xử lý môi trường cũng đang ảnh hưởng đến các doanh nghiệp. Hiện nay, ngành thủy sản có hai khâu quan trọng nhất là chăn nuôi và chế biến đều bị ách tắc bởi các vi phạm về môi trường.
Xu hướng phát triển bền vững, bị vướng quy chuẩn môi trường liên quan đến nước thải đầu ra không nằm trong quy chuẩn chăn nuôi mà nằm trong quy chuẩn khác, rất nhiều chỉ tiêu không phù hợp với nuôi tôm, cá, như quy chuẩn xử lý phốt pho hữu cơ trong chế biến thủy sản đông lạnh...
Với vướng mắc nêu trên, doanh nghiệp thủy sản kiến nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét có quy chuẩn riêng để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp ngành thủy sản đẩy mạnh sản xuất, xuất khẩu.
