Những rào cản lớn trên đường đổi mới
Thực hiện phương châm "Nhà nước và nhân dân cùng làm", những năm qua, phong trào XDNTM tại Thanh Hóa đã phát triển mạnh mẽ và sôi nổi trong quần chúng. Qua phong trào này, xứ Thanh đã đạt được những chuyển biến đáng kể trong phát triển kinh tế - xã hội, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân, đồng thời thu hẹp khoảng cách giữa nông thôn và thành thị.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai Chương trình mục tiêu Quốc gia, nhiều xã miền núi vẫn đối mặt với vô vàn khó khăn, và nhiều chỉ tiêu vẫn khó đạt được. Đây là thách thức không chỉ đối với Thanh Hóa mà còn với nhiều địa phương trên cả nước.
Với diện tích gần 8.000 km², chiếm hơn 70% diện tích toàn tỉnh, 11 huyện miền núi Thanh Hóa là nơi cư trú của hơn 1 triệu người, trong đó hơn 70% là đồng bào dân tộc thiểu số. Địa hình chia cắt, khí hậu khắc nghiệt và thường xuyên bị thiên tai như lũ lụt, sạt lở đất đã gây ra nhiều trở ngại cho phát triển kinh tế và xây dựng hạ tầng.
Phần lớn các xã miền núi đều nằm ở vùng sâu, vùng xa, trong đó có 15 xã biên giới thuộc các huyện Mường Lát, Quan Hóa, Quan Sơn, Lang Chánh và Thường Xuân. Sản xuất nông nghiệp ở đây còn manh mún, nhỏ lẻ, chủ yếu dựa vào các phương thức canh tác truyền thống, dẫn đến sức cạnh tranh thấp và chưa khai thác được tiềm năng phát triển sản phẩm đặc trưng.
Theo số liệu của Văn phòng Điều phối Chương trình XDNTM tỉnh, thu nhập bình quân đầu người tại khu vực miền núi chỉ đạt 42,48 triệu đồng/năm, và tỷ lệ nghèo đa chiều vẫn ở mức cao, khoảng 25,05%. Với cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, việc đưa các tiêu chí XDNTM vào thực tế trở nên đầy thử thách. Đến nay, 95 trong số 101 xã chưa đạt chuẩn NTM của tỉnh thuộc về các huyện miền núi, với những điều kiện đặc thù phức tạp, đòi hỏi phải có những nỗ lực bền bỉ và đầu tư mạnh mẽ hơn.
Nhận thức được những thách thức trên, Thanh Hóa đã và đang tập trung mọi nguồn lực để thúc đẩy tiến độ XDNTM tại khu vực này. UBND tỉnh đã ban hành nhiều quyết định quan trọng nhằm phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng huyện, ví dụ như Quyết định số 1810/QĐ-UBND (26/5/2022) và Quyết định 1068/QĐ-UBND (19/3/2024). Mục tiêu đến năm 2025 là đạt 88% số xã, 65% số thôn, bản miền núi đạt chuẩn NTM, đồng thời xóa bỏ tình trạng “trắng” xã NTM.
Bên cạnh việc phân bổ ngân sách từ Trung ương và tỉnh, các huyện miền núi cũng chủ động dành một phần ngân sách địa phương để hỗ trợ phát triển mô hình sản xuất, xây dựng thương hiệu sản phẩm OCOP, và cải thiện cơ sở hạ tầng như đường giao thông, nhà văn hóa thôn. Nhờ đó, đã tạo ra động lực mạnh mẽ cho các địa phương trong quá trình hoàn thành các tiêu chí để được công nhận đạt chuẩn NTM.
Những chuyển biến tích cực và kỳ vọng trong tương lai
Những chuyển biến tích cực trong quá trình xây dựng nông thôn mới (NTM) tại khu vực miền núi Thanh Hóa đã mang lại những dấu ấn quan trọng, khẳng định nỗ lực không ngừng nghỉ của cả hệ thống chính trị và người dân địa phương. Tính đến nay, đã có 68 xã và 691 thôn, bản tại miền núi đạt chuẩn NTM; 8 xã đã vươn lên đạt chuẩn NTM nâng cao, và 1 xã đã được công nhận đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Đây không chỉ là kết quả của sự kiên trì trong thực hiện các chương trình phát triển nông thôn, mà còn là biểu hiện rõ nét của ý chí vươn lên vượt khó của các địa phương nơi đây.
Nhiều huyện miền núi như Ngọc Lặc, Như Thanh, Thạch Thành, và Cẩm Thủy đã thể hiện quyết tâm cao trong việc đạt chuẩn huyện NTM trong giai đoạn 2024-2025. Sự quyết tâm này không dừng lại ở việc đạt được các tiêu chí cơ bản, mà còn vượt xa hơn bằng việc đặt ra những mục tiêu tham vọng, phấn đấu nâng cao chất lượng hạ tầng, đời sống văn hóa, và kinh tế của từng xã, từng thôn. Từng địa phương đều đang trong không khí thi đua sôi nổi, với mong muốn vươn lên trở thành hình mẫu trong phong trào xây dựng NTM.
Các xã như Vân Am, Minh Tiến, và Cao Ngọc của huyện Ngọc Lặc đã hoàn tất hồ sơ thẩm định để được công nhận đạt chuẩn NTM. Quá trình kiểm tra và thẩm định đang được đẩy nhanh nhằm đảm bảo đúng tiến độ vào tháng 11/2024. Đây là những bước đi chiến lược và mang tính quyết định, không chỉ để hoàn thành mục tiêu ngắn hạn mà còn tạo động lực cho sự phát triển dài hạn.
Cùng với đó, các huyện Như Thanh, Cẩm Thủy, và Thạch Thành cũng đang khẩn trương hoàn thiện hồ sơ, thực hiện các biện pháp đồng bộ để đáp ứng các tiêu chí khắt khe nhằm đạt chuẩn huyện NTM vào năm 2024. Sự quyết tâm của các huyện này không chỉ là minh chứng cho nỗ lực vượt qua mọi khó khăn, thách thức mà còn là cam kết về một tương lai phát triển bền vững cho vùng núi Thanh Hóa. Việc xây dựng cơ sở hạ tầng, cải thiện dịch vụ y tế, giáo dục, và nâng cao chất lượng cuộc sống đang trở thành những mục tiêu quan trọng, hướng tới một Thanh Hóa phát triển toàn diện hơn.
Ông Bùi Xuân Cẩm, trú tại xã Xuân Thái, huyện Như Thanh hồ hởi: “Vui lắm, từ khi có phong trào xây dựng nông thôn mới, đời sống của bà con đỡ vất vả hơn, đường đi được bê tông hóa, nhà nhà có điện thắp sáng, chúng tôi không còn phải lo đói nghèo nữa”.
Hành trình xây dựng NTM tại khu vực miền núi Thanh Hóa, với những thách thức lớn lao nhưng cũng đầy tiềm năng và cơ hội, là minh chứng sống động cho sự cố gắng không ngừng của cả hệ thống chính trị và người dân.
Sự đầu tư có chiến lược, cùng với quyết tâm cao độ của toàn thể nhân dân và chính quyền địa phương, đã và đang tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển trong tương lai. Tỉnh Thanh Hóa có quyền kỳ vọng vào một viễn cảnh tươi sáng hơn cho khu vực miền núi – nơi mà mọi người dân, từ đồng bào vùng sâu, vùng xa đến các khu vực trung tâm, đều có cơ hội được thụ hưởng một cuộc sống văn minh, ấm no, và hạnh phúc./.
