Nội dung trên được nhận định tại Hội nghị sơ kết 3 năm triển khai chương trình “Hướng dẫn sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả, có trách nhiệm tại Đồng Tháp giai đoạn 2021 – 2026” do Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đồng Tháp và Hiệp hội CropLife Việt Nam tổ chức tại TP. Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp, sáng 7/12.
Tại hội nghị, các đại biểu đã cùng nhìn lại những kết quả nổi bật sau 3 năm triển khai chương trình hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng của từng hoạt động, đồng thời thống nhất chương trình làm việc trọng tâm cho năm tới (2025).
Triển khai 6 mô hình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có trách nhiệm
Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đồng Tháp, tính đến hết năm 2024, chương trình đã tổ chức tập huấn cho hơn 3.700 nông dân, gần 1.000 đại lý vật tư nông nghiệp và 100 cán bộ kỹ thuật tại tỉnh Đồng Tháp về các nguyên tắc sử dụng và buôn bán thuốc bảo vệ thực vật an toàn, có trách nhiệm; cấp phát hơn 3.700 bộ đồ bảo hộ lao động cho nông dân sử dụng khi phun và pha chế thuốc.
Bên cạnh đó, 3 bên cũng đã phối hợp triển khai 6 mô hình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có trách nhiệm trên các cây trồng chủ lực của tỉnh bao gồm lúa, hoa cảnh, sầu riêng, ớt, xoài và cây có múi, với tổng diện tích mô hình đạt trên 350 ha và hơn 600 hộ nông dân tham gia.
Trong các năm đầu triển khai, các bên tham gia đã phối hợp với Hội Nông dân tỉnh phát động “Ngày hội Thu gom bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng” trên địa bàn 12 huyện, thành phố trực thuộc tỉnh Đồng Tháp.
Chỉ trong hai năm 2022-2023, chương trình đã thực hiện 36 đợt thu gom tại các huyện và 8 đợt tại các mô hình, với tổng khối lượng thu gom đạt hơn 21 tấn bao gói. Song song với quá trình triển khai, chương trình cũng thực hiện các hoạt động tuyên truyền, truyền thông, phổ biến kiến thức về sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có trách nhiệm.
Năm 2024 cũng đánh dấu năm đầu tiên 3 bên triển khai thu thập dữ liệu để đánh giá tác động của chương trình đối với thói quen sử dụng thuốc bảo vệ thực vật của nông dân.
Ông Đặng Đức Chiến - Trung tâm phát triển Nông nghiệp, Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp Nông thôn – IPSARD - thông tin, kết quả sơ bộ cho thấy chương trình đã mang lại những cải thiện đáng kể trong kiến thức, thái độ, và thực hành của nông dân cũng như đại lý kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật.
Đối với nông dân, dữ liệu ghi nhận mức độ hiểu biết rõ về thuốc bảo vệ thực vật tăng từ 6-34% tùy theo chủ đề được tập huấn. Các thay đổi tích cực cũng được thể hiện qua thực hành như lựa chọn, vận chuyển, bảo quản và sử dụng thuốc, trong đó tỷ lệ nông dân chỉ mua thuốc theo kinh nghiệm hoặc thói quen giảm 21,7%.
Đối với đại lý thuốc bảo vệ thực vật, mức độ hiểu biết rõ về các quy định chung liên quan đến buôn bán, chất lượng thuốc bảo vệ thực vật và thu gom bao gói đều tăng từ 8-18% so với trước tập huấn, hơn 95% đại lý đã chủ động tư vấn nông dân sử dụng đồ bảo hộ lao động cũng như truyền đạt các rủi ro tiềm ẩn liên quan đến thuốc bảo vệ thực vật.
Tuy nhiên, kết quả điều tra cũng chỉ ra một số hạn chế, như điều kiện sử dụng đồ bảo hộ lao động còn bất tiện hay việc thiếu các điểm thu gom tập trung cho bao gói thuốc. Thông qua phiếu điều tra, các nông dân, đại lý và cán bộ tham gia chương trình cũng đưa ra một số kiến nghị để cải thiện chương trình, tập trung vào việc bổ sung nội dung tập huấn liên quan đến sử dụng drone, thuốc bảo vệ thực vật sinh học, và tăng cường sử dụng tài liệu trực quan dễ tiếp cận hơn, tổ chức các buổi thảo luận nhóm, chia sẻ kinh nghiệm giữa nông dân, đại lý và chuyên gia, tổ chức các buổi thăm quan nhà máy...
Tại Hội nghị, ông Trần Minh Giữ (nông dân trồng xoài ở thành phố Cao Lãnh) cho biết trước khi tham gia lớp tập huấn, ông sử dụng thuốc bảo vệ thực vật còn phối trộn nhiều loại thuốc với nhau.
Chưa nắm vững kỹ thuật, chưa áp dụng hiệu quả theo nguyên tắc "4 đúng" (đúng thuốc, đúng lúc, đúng cách, đúng nồng độ liều lượng) và "5 vàng" trong việc dùng thuốc bảo vệ thực vật.
Nguyên tắc "5 vàng" cụ thể là tuân thủ các khuyến cáo về sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả; đọc và hiểu các thông tin, ký hiệu ghi trên nhãn thuốc; mặc đồ bảo hộ lao động phù hợp; cẩn thận khi phun thuốc, bảo quản tốt bình bơm, xử lý bao gói thuốc đúng cách; thực hiện tốt các biện pháp vệ sinh cá nhân.
Tuy nhiên sau khi tham gia các lớp tập huấn, ông đã xác định được sinh vật gây hại để chọn thuốc đặc trị và sử dụng theo nguyên tắc "4 đúng", qua đó cây xoài cho năng suất, hiệu quả cao hơn.
"Thông qua lớp tập huấn, chúng tôi cũng nhận thức được việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả là trách nhiệm của mỗi người dân để góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, ít ảnh hưởng đến sức khỏe con người, đặc biệt là ngày càng đem lại môi trường xanh, sạch đẹp hơn", ông Giữ nói.
Hợp tác nâng cao nhận thức và thúc đẩy thực hành canh tác an toàn
Theo ông Lê Văn Chấn, Phó Chi Cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở Nông nghiệp và PTNT Đồng Tháp) cho biết, chương trình đã từng bước làm thay đổi nhận thức của nông dân thông qua các lớp tập huấn dành cho nông dân, đại lý về các quy định và nguyên tắc sử dụng thuốc BVTV.
"Qua 3 năm triển khai, chúng tôi nhận thấy đã có sự thay đổi tích cực về mức độ hiểu biết của nông dân về các nội dung liên quan đến thuốc bảo vệ thực vật. Nông dân chủ động hơn trong các hoạt động tìm hiểu thông tin về thuốc, lựa chọn mua, vận chuyển, bảo quản. Qua khảo sát, chỉ còn 0,5% nông dân không tuân thủ đúng liều lượng, nồng độ...", ông Chấn thông tin thêm.
Đặc biệt, chương trình đã phối hợp với Hội Nông dân tỉnh Đồng Tháp phát động tổ chức "Ngày hội Thu gom bao gói thuốc BVTV sau sử dụng" trên địa bàn 12 huyện, thành phố. Theo đó, đã thực hiện được 36 đợt thu gom tại các huyện, thành phố trong địa bàn tỉnh; 2.280 nông dân tham gia với tổng lượng bao gói thu gom được là 20.270 kg. Vận động tổ chức 8 đợt thu gom trong mô hình với tổng lượng thu gom là 1.187kg. Tổng lượng bao gói thu gom được qua các đợt phát động và trong mô hình là hơn 21 tấn.
Phát biểu tại hội nghị, TS. Huỳnh Tấn Đạt - Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật nhấn mạnh, trong thời gian vừa qua, Cục đã phối hợp với chính quyền các cấp và mạng lưới đối tác trong ngành bảo vệ thực vật xây dựng nhiều chương trình hành động, tuyên truyền, phổ biến quy định pháp luật về việc sử dụng an toàn và hiệu quả các vật tư nông nghiệp, trong đó bao gồm cả thuốc bảo vệ thực vật.
Việc triển khai chương trình tại Đồng Tháp cũng như tại nhiều địa phương khác trên cả nước tái khẳng định các cam kết lâu dài của Cục nhằm theo đuổi các cam kết về phát triển nông nghiệp bền vững. Sau 3 năm triển khai, sự tham gia và phản hồi tích cực của nông dân – đối tượng tiếp cận và hưởng lợi trực tiếp từ các lớp tập huấn, đã cho thấy hiệu quả và một số tác động bước đầu của chương trình, qua đó đề cao tầm quan trọng của hợp tác công - tư trong quá trình nâng cao nhận thức và thúc đẩy thực hành canh tác an toàn.
Ở góc độ địa phương, đại diện Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đồng Tháp - cho biết, việc áp dụng các phương thức sản xuất bền vững không chỉ đem tới nhiều ý nghĩa quan trọng về kinh tế, sức khoẻ và môi trường, mà còn góp phần xây dựng thương hiệu và nâng cao giá trị nông sản của địa phương. Về phía địa phương mong muốn sẽ tiếp tục nhận được sự hỗ trợ từ các bên trong thời gian tới để triển khai thêm nhiều chính sách liên quan giúp nông dân gia tăng thu nhập, góp phần hoàn thành các chỉ tiêu phát triển ngành nông nghiệp đã đề ra.
Trong khuôn khổ hội nghị đã diễn ra “Hội thi Nông dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả, có trách nhiệm” - đã thu hút sự tham gia và hưởng ứng tích cực của nông dân tại địa phương. Hội thi không chỉ tạo ra sân chơi bổ ích, có tính tương tác cao, mà còn giúp bà con nông dân ôn tập lại các kiến thức đã được tập huấn; mà còn lan tỏa mạnh mẽ thông điệp về tầm quan trọng của việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có trách nhiệm - góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giữ gìn môi trường và hướng đến một nền nông nghiệp bền vững./.
