Điện Biên không chỉ nổi tiếng với những dấu ấn lịch sử hào hùng, mà còn được biết đến là quê hương của loài hoa ban trắng tinh khôi. Trải khắp địa bàn các huyện Điện Biên, Mường Chà, Mường Ảng, Tủa Chùa..., nhiều cánh rừng ban cổ vẫn đang được bảo tồn và phát triển, tạo nên nét đẹp riêng có của vùng đất này.
Hoa ban thường nở vào mùa xuân, từ tháng 2 đến tháng 4 dương lịch. Đây là thời điểm núi rừng Tây Bắc khoác lên mình chiếc áo mới với những sắc ban tím biếc.
Mùa hoa ban Điện Biên thường diễn ra vào cuối tháng 2 và đầu tháng 3. Thời điểm đẹp nhất để chiêm ngưỡng hoa ban Điện Biên là giữa tháng 3, khi hoa nở rộ khắp núi rừng, tạo nên cảnh sắc thơ mộng và lãng mạn.
Thung lũng hoa ban thuộc bản Chiêu Ly, xã Sa Lông, huyện Mường Chà có khoảng 5.000 cây ban, trong đó có nhiều cây cổ thụ hơn 30 năm tuổi với đường kính thân trên 1m. Trải rộng trên diện tích khoảng 5km², mỗi độ tháng 3, rừng ban cổ tại đây lại bừng nở rực rỡ, khoác lên mình sắc trắng tinh khôi, tạo nên một khung cảnh lãng mạn và đầy thơ mộng.
Để bảo tồn nguồn tài nguyên quý giá này, chính quyền địa phương đã tiến hành kiểm kê, đánh số thứ tự từng cây, đồng thời triển khai các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt.
Ông Hồ A Thào - Chủ tịch UBND xã Sa Lông, huyện Mường Chà cho biết: "Xã luôn luôn tuyên truyền, vận động, đưa các nội dung bảo tồn rừng ban cổ vào các cuộc họp của bản, nhất là các hộ dân có nương trong khu vực thung lũng, không được chặt phá rừng".
Cách trung tâm thành phố Điện Biên Phủ khoảng 50km, tại xã Ngối Cáy, huyện Mường Ảng, khoảng 1.200 cây hoa ban cổ thụ đang sinh trưởng mạnh mẽ trên khu vực rừng phòng hộ và xen giữa những nếp nhà của người dân bản Nặm Cứm. Bản Nặm Cứm hiện có hơn 70 hộ với khoảng 400 nhân khẩu, chủ yếu là đồng bào dân tộc Mông. Mặc dù đời sống còn nhiều khó khăn, nhưng từ bao đời nay, người dân nơi đây chưa từng có ý định chặt phá rừng ban để mở rộng diện tích sản xuất nông nghiệp hay lấy gỗ dựng nhà.
Giữa núi rừng Điện Biên hùng vĩ, hoa ban luôn kiêu hãnh vươn mình bất chấp mọi điều kiện thời tiết, như tượng trưng cho ý chí bền bỉ của cộng đồng 19 dân tộc nơi đây. Hoa ban không chỉ là một phần quan trọng trong đời sống văn hóa của người dân Điện Biên, mà còn trở thành biểu tượng của sự gắn kết giữa con người với thiên nhiên.
Ông Trang A Lử - Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện Mường Chà cho biết chính quyền các địa phương đều xem việc bảo tồn các rừng ban là cơ hội để phát triển du lịch bền vững: "Huyện đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân trong bảo tồn, quản lý rừng ban trên địa bàn xã Sa Lông nói riêng, trên địa bàn huyện nói chung. Đồng thời, huyện đã có chỉ đạo có giải pháp tiếp tục phát huy giá trị rừng ban, thông qua đó gắn với việc bảo tồn để phát triển du lịch".
Để bảo tồn và phát huy giá trị của những cây ban cổ thụ, huyện Mường Ảng đã có nhiều biện pháp bảo vệ, chăm sóc. Đồng thời, đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng, gắn với việc giới thiệu, quảng bá vẻ đẹp của hoa ban đến với du khách.
Với sự quyết tâm xây dựng bản du lịch cộng đồng đầu tiên của huyện, cuối tháng 12/2024, Mường Ảng đã huy động hàng nghìn lượt cán bộ công chức, viên chức, đoàn viên thanh niên, lực lượng quân sự, công an và nhân dân tích cực chung tay xây dựng bản Nặm Cứm.
Vào các ngày thứ bảy, chủ nhật hàng tuần, các hoạt động như: xếp tường đá, trồng hoa, và cải tạo cảnh quan… đã góp phần tạo nên diện mạo mới cho bản vùng cao trở thành điểm sáng trong hành trình phát triển du lịch tại Điện Biên.
Ông Mùa A Lầu - Trưởng bản Nặm Cứm - cho biết: “Chúng tôi rất tự hào về trên 1.200 cây hoa ban cổ thụ. Cả bản sẽ tiếp tục bảo vệ, chăm sóc để những cây ban này mãi mãi là biểu tượng Nặm Cứm”.
Với lợi thế hơn 1.200 cây hoa ban cổ thụ, huyện Mường Ảng đã chọn Nặm Cứm là một trong 2 địa điểm để phát triển du lịch cộng đồng. Với vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ, những nét văn hóa độc đáo, bản Nặm Cứm hứa hẹn sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch Tây Bắc.
Hiện nay, nhiều địa phương trong tỉnh Điện Biên đang tập trung phát triển du lịch cộng đồng, dựa trên những nét văn hóa truyền thống, phong tục tập quán đặc trưng và cảnh quan thiên nhiên độc đáo. Trong hành trình khám phá Điện Biên mỗi mùa xuân, những cánh rừng hoa ban cổ thụ sẽ là điểm dừng chân lý tưởng, để lại ấn tượng khó quên trong lòng du khách./.
