Theo đó, Khu Kinh tế - Thương mại đặc biệt Lao Bảo (huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương điều chỉnh quy hoạch chung đến năm 2025 vào ngày 07/4/2011. Khu vực quy hoạch có tổng diện tích khoảng 15.804 ha gồm toàn bộ thị trấn Lao Bảo, Khe Sanh và 5 xã: Tân Thành, Tân Long, Tân Lập, Tân Liên, Tân Hợp (thuộc huyện Hướng Hóa).
Trên cơ sở rà soát về quy hoạch chung, quy hoạch chi tiết khu vực thị trấn Lao Bảo và xã Tân Thành, đại diện lãnh đạo Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Quảng Trị báo cáo một số nội dung về quy hoạch còn hiệu lực của Khu Kinh tế - Thương mại đặc biệt Lao Bảo.
Đồng thời, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Quảng Trị cũng đề nghị phía Liên danh Sakae tìm kiếm các nguồn vốn, hỗ trợ tỉnh trong việc xây dựng điều chỉnh quy hoạch tổng thể của Khu Kinh tế - Thương mại đặc biệt Lao Bảo gắn với định hướng xây dựng, phát triển Khu kinh tế - thương mại xuyên biên giới chung Lao Bảo – Đensavan.
Đối với nội dung hỗ trợ, phối hợp giúp Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Savannakhet quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch Khu thương mại biên giới Đensavan và khu vực Cửa khẩu Đensavan, Tổ công tác 626 và Liên danh Sakae đã trao đổi, thống nhất dự thảo nội dung hợp đồng, hợp tác quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch và kế hoạch phối hợp trong thời gian tới.
Ngoài ra, các bên thảo luận về các sản phẩm trong quá trình hỗ trợ, giúp các tỉnh của Lào lập báo cáo nghiên cứu định hướng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội; đề xuất các nội dung quan trọng phục vụ chuyến thăm và làm việc của lãnh đạo Quảng Trị với các tỉnh Savannakhet, Salavan dự kiến tổ chức vào đầu tháng 4 tới.
Tại buổi làm việc ông Đỗ Trung Kiên - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn Sakae Việt Nam cho rằng, các đề xuất của tỉnh, đơn vị sẽ tiếp thu, báo cáo tại hội đồng quản trị của công ty. Trước mắt, đơn vị sẽ phối hợp cùng 1 đơn vị tư vấn trong nước hỗ trợ Quảng Trị xây dựng ý tưởng điều chỉnh quy hoạch chung Khu Kinh tế - Thương mại đặc biệt Lao Bảo nằm trong quy hoạch tổng thể Khu Kinh tế - thương mại xuyên biên giới chung Lao Bảo – Đensavan.
Đối với việc lập báo cáo nghiên cứu định hướng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Salavan và Savannakhet, Liên danh Sakae sẽ tạo sản phẩm là hồ sơ trình chiếu in khổ giấy A3 và 1 bộ khổ giấy A0 thể hiện hiện trạng, cảnh quan, sử dụng đất, giao thông, quy hoạch chung Khu thương mại biên giới Đensavan, quy hoạch chi tiết khu vực Cửa khẩu Đensavan. Đối với việc yêu cầu thông tin tài liệu từ phía Lào, Liên danh Sakae sẽ lập bộ hồ sơ câu hỏi về các nội dung cần thiết đề nghị cung cấp số liệu chính thống cho đơn vị trong quá trình thực hiện báo cáo.
Phát biểu tại buổi làm việc, ông Hồ Đại Nam - Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Quảng Trị, Tổ phó Tổ công tác 626 nhấn mạnh, việc điều chỉnh quy hoạch chung Khu Kinh tế - Thương mại đặc biệt Lao Bảo là nhiệm vụ hết sức quan trọng. Đây là khu vực liên quan nằm trong tổng thể Khu Kinh tế thương mại xuyên biên giới chung Lao Bảo – Đensavan, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế xanh hội của tỉnh.
Vì vậy, quá trình triển khai thực hiện cần phải xem xét, điều chỉnh các quy hoạch liên quan một cách phù hợp, cụ thể hóa trách nhiệm, thời gian, công việc cụ thể cho các bên một cách đồng bộ. Đồng thời, mong muốn phía Liên danh Sakae đẩy nhanh tiến độ triển khai các nội dung thỏa thuận. Đối với các nội dung còn lại, phía tỉnh Quảng Trị sẵn sàng hỗ trợ tối đa trong việc phối hợp thực hiện. Trong đó, đề nghị các sở, ngành, đơn vị, địa phương liên quan tiếp thu ý kiến, đề xuất từ phía Liên danh Sakae và phối hợp tích cực cùng đơn vị trong quá trình triển khai.
Trước đó, vào tháng 4/2022, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Trị đã ban hành Quyết định số 626-QĐ/TU thành lập tổ công tác của tỉnh Quảng Trị nhằm phối hợp với 2 tỉnh Savannakhet và Salavan để nghiên cứu các cơ chế, chính sách hợp tác kinh tế - xã hội đặc thù (gọi tắt là Tổ công tác 626).
Tính khả thi và định hướng phát triển Khu Kinh tế - thương mại xuyên biên giới chung Lao Bảo – Đensavan
Về tính khả thi của Đề án xây dựng Khu Kinh tế - thương mại xuyên biên giới chung Lao Bảo – Đensavan, ông Hồ Đại Nam – Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Tổ phó Tổ công tác 626 tỉnh Quảng Trị cho biết, trong những năm gần đây các hoạt động đầu tư vào địa bàn huyện Sepon (nơi có Khu thương mại biên giới Đensavan) dọc theo tuyến Đường 9 có nhiều chuyển động mới, một số dự án gia công sản xuất, nhập khẩu nguyên liệu về cảng Đà Nẵng đưa sang Lào và xuất khẩu sản phẩm qua các cảng biển Việt Nam đã làm gia tăng nhanh chóng lượng hàng hóa và phương tiện qua cặp cửa khẩu Lao Bảo-Đensavan. Năm 2020 Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo đã làm thủ tục cho 17.262 tờ khai hàng hóa quá cảnh (tăng 53% so với năm 2019) với trị giá hàng hóa quá cảnh 8,9 tỷ USD. Năm 2021, trị giá hàng hóa quá cảnh 12,1 tỷ USD, số lượng container quá cảnh đạt 106.872 lượt.
Tháng 12/2021, tuyến đường sắt cao tốc Viên Chăn - Côn Minh (Trung Quốc) khánh thành, lượng hàng hóa từ Lào, Thái Lan đi Trung Quốc đã gia tăng đáng kể do chi phí giảm khoảng 40% so vận tải đường bộ và thời gian vận tải được rút ngắn. Đã có một số doanh nghiệp các tỉnh phía nam xuất khẩu hàng hóa qua tuyến đường bộ Đông Hà - Lao Bảo - Viên Chăn và kết nối với đường sắt Viên Chăn-Côn Minh do chi phí vận tải thấp hơn so với vận chuyển ra Lào Cai xuất khẩu đi Côn Minh.
Trong lúc hành lang kinh tế Đông - Tây (EWEC) bế tắc do tình hình an ninh phức tạp tại vùng biên giới Thái Lan - Myanmar nên cửa khẩu Myawaddy-Maesot giữa Myanmar và Thái Lan hạn chế hoạt động, một hành lang mới đã hé mở đầy hứa hẹn: hành lang GMS (Tiểu vùng sông Mekong) nối Việt Nam – Lào - Trung Quốc qua tuyến Quốc lộ 9.
Tháng 9/2022, Chính phủ Lào đã phê duyệt nghiên cứu khả thi tuyến đường sắt Savannakhet - Lao Bảo dài 220km, Chính phủ Ấn Độ cũng đang có kế hoạch kéo dài tuyến đường bộ cao tốc hiện có (dài 1400km) từ Ấn Độ Myanmar - Thái Lan sang Lào-Việt Nam-Campuchia để gia tăng hoạt động thương mại với hy vọng sẽ đem lại thịnh vượng cho các bang vùng Đông Bắc Ấn Độ, tuyến QL9 đang được xem là ưu tiên hàng đầu. Khu vực Lao Bảo - Đensavan có điều kiện thuận lợi về mặt bằng xây dựng hệ thống kho bãi, phát triển dịch vụ logistics đang có sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư, nhất là trong lĩnh vực vận tải, logistics.
Tháng 10/2022, Tổ công tác 626 tỉnh Quảng Trị có buổi làm việc với Ban quản lý Khu kinh tế đặc biệt Savannakhet và Tổ công tác 1626 của tỉnh Savannakhe. Kết thúc buổi làm việc này, đại diện lãnh đạo tỉnh Quảng Trị (Việt Nam) và tỉnh Savannaket (Lào) đã ký kết biên bản thông qua Đề án xây dựng Khu kinh tế thương mại xuyên biên giới chung Lao Bảo - Đensavan.
Cũng trong tháng 10/2022, đại diện Tập đoàn Sakae Holding (Singapore) đã làm việc với Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Savannakhet và khảo sát thực tế Khu thương mại biên giới Đensavẳn để chuẩn bị cho việc phối hợp khảo sát, điều chỉnh quy hoạch và xúc tiến các dự án đầu tư của doanh nghiệp Singapore trong thời gian tới; Tập đoàn T&T (Việt Nam) đang nghiên cứu đầu tư tuyến đường bộ cao tốc Cam Lộ-Lao Bảo theo hình thức PPP gắn với việc mở rộng và khai thác khu vực cửa khẩu Lao Bảo-Đensavan đi EU, Hoa Kỳ và hàng hóa từ khu phi thuế quan các nước vào các khu phi thuế quan tại Lao Bảo - Đensavan.
Theo dự thảo Đề án được tỉnh Quảng Trị và tỉnh Savannakhet xây dựng, thay vì dựa vào các chính sách miễn giảm thuế, hỗ trợ đầu tư hạ tầng từ nguồn ngân sách Nhà nước như trước đây, lực hấp dẫn đối với Khu kinh tế-thương mại xuyên biên giới chung Lao Bảo - Đensavan chủ yếu dựa vào các cơ chế “phi thuế quan“ tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong đầu tư chủ yếu trong các lĩnh vực sản xuất, gia công, chế biến, dịch vụ logistics.
Dự thảo Đề án cũng xác định cơ cấu nguồn vốn đầu tư kết cấu hạ tầng chủ yếu từ doanh nghiệp (dự kiến khoảng 70-80%) theo hình thức PPP, hình thức này Chính phủ Lào đang áp dụng thành công tại cửa khẩu Vang Tao (tỉnh Champasack đối diện cửa khẩu Chong Mek tỉnh Ubon Rathchathani của Thái Lan).
Hiện, đã có nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước (Tập đoàn T&T, Tập đoàn Sơn Hải, Tập đoàn Pon sack - Lào, Tập đoàn Sakae Holding - Singapore...) đã đến khảo sát đề xuất dự án xây dựng hạ tầng khu công nghiệp, kho bãi hàng hóa chuyên dùng (than, quặng sắt, sắn củ tươi), khu kho bãi phục vụ kiểm hóa, tập kết phương tiện, hàng hóa tại khu vực cửa khẩu Lao Bảo - Đensavan.
Một số doanh nghiệp của Việt Nam đang nghiên cứu xây dựng nhà máy chế biến viên nén năng lượng, may xuất khẩu tại Khu thương mại biên giới Đensavan để sử dụng nguồn nguyên liệu giá rẻ hoặc được hưởng ưu đãi đối với hàng hóa có xuất xứ (C/O) từ Lào.
Dự thảo Đề án lựa chọn cách tiếp cận thận trọng, làm từng bước từ dễ đến khó, tôn trọng chủ quyền của mỗi nước và thông lệ quốc tế, hai bên cùng có lợi, các cơ chế chính sách áp dụng chung tại Khu kinh tế xuyên biên giới sẽ được thực hiện thí điểm trước khi ban hành chính thức. Chủ thể hợp tác là hai địa phương nhưng có sự quản lý, giám sát từ Trung ương.
Sau khi có chủ trương của Chính phủ hai nước, hai bên sẽ thành lập nhóm chuyên gia chung để phối hợp hoạt động trong đề xuất chính sách và theo dõi quá trình triển khai thực hiện, kiến nghị điều chỉnh khi xét thấy cần thiết.
Việc phối hợp vận hành các cơ chế, chính sách áp dụng chung dự kiến hai Chính phủ sẽ giao cho chính quyền hai tỉnh Quảng Trị và Savannakhet trực tiếp thực hiện nhưng có sự quản lý, giám sát, tháo gỡ kịp thời các khó khăn, các vấn đề phát sinh từ Trung ương, nhất là tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp đầu tư.
Dự kiến hai Chính phủ sẽ ký hiệp định để làm cơ sở cho các bộ, ngành hai nước và chính quyền hai tỉnh Quảng Trị-Savannakhet trong triển khai thực hiện.
Ý tưởng về xây dựng Khu thương mại tự do tại khu vực Lao Bảo-Đensavan đã được Bộ Chính trị hai nước Việt Nam và Lào ấp ủ từ hơn 20 năm trước và với Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 03/11/2022, giấc mơ về ngôi nhà chung cơ chế Lao Bảo-Đensavan cùng các chính sách ưu đãi vượt trội, hấp dẫn đầu tư trên hành lang kinh tế Đông-Tây đang dần trở thành hiện thực.
