Vào ngày mồng 7 tháng Giêng hàng năm, tại đình làng Tượng Sơn (phường Quảng Long, thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình) lại tổ chức lễ hội Khai Hạ đầu Xuân. Đây là lễ hội nổi tiếng 2 bờ Bắc - Nam sông Gianh có từ thời Trịnh - Nguyễn phân tranh, lưu truyền đã hàng trăm năm nên dân gian có thơ rằng: “Dù ai đi ngược về xuôi nhớ ngày mùng 7 về coi cướp cù”.
Đây là lễ hội nổi tiếng thu hút hàng ngàn thanh niên trai tráng, người dân khắp các làng, xã, huyện lân cận và con em xa quê về tham gia mỗi dịp Tết đến Xuân về.
Ngay từ sáng sớm, người dân tập trung về đình làng Tượng Sơn để tổ chức lễ khai hạ đầu xuân. Phần lễ khai hạ, các vị cao niên dâng hương tổ tiên, các bậc tiền nhân đã khai khẩn hình thành nên tên đất, tên làng, cầu mong năm mới nhiều may mắn, mùa màng bội thu, con cháu học hành thành đạt. Tiếp đó là những màn biểu diễn múa quyền, múa roi, múa đao, kiếm do các cụ cao tuổi trong làng biểu diễn. Đây là nét văn hóa truyền thống thể hiện tinh thần thượng võ của người dân, cầu cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, mong muốn cuộc sống bình yên và thịnh vượng.
Ông Trần Trọng Ương (83 tuổi, ở TDP Thủy Sơn, phường Quảng Long, Tx Ba Đồn) cho biết: Lễ hội này có từ hàng trăm năm vào thời Trịnh - Nguyễn và được duy trì cho đến ngày nay, cứ vào ngày mồng 7 tháng Giêng đầu năm mới, thanh niên trai tráng khắp các làng, xã, huyện lân cận và con em xa quê về đều nô nức tham gia lễ hội.
Theo sử sách ghi lại, Đình làng Tượng Sơn được xây dựng vào năm Canh Ngọ 1750, là nơi thờ cúng Thành hoàng làng và những người có công với quê hương, đất nước. Năm 2003, Đình làng Tượng Sơn được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia. Đình làng cũng là nơi hội họp, diễn ra các hoạt động văn hóa, văn nghệ, lưu giữ nhiều phong tục, tập quán tốt đẹp của cộng đồng.
Sau lễ khai hạ, làng tổ chức hội cướp cù và hội vật. Cướp cù được diễn ra trên một sân cát rộng. 2 đầu góc sân dựng hai cây tre cao khoảng 10m, phía trên buộc thêm rổ tre để làm mục tiêu ném cù lên. 2 đội cùng tranh nhau quả cù rồi ném vào rổ của mình, trong khi đó đội còn lại sẽ tìm mọi cách giành lại quả cù để về đội mình ném lên rổ. Điểm độc đáo của lễ hội này là số lượng người không hạn chế, không quy định già trẻ, trai gái tham gia. Đội nào giành chiến thắng sẽ được ghi vào lịch sử hội cù của làng Tượng Sơn. Theo quan niệm, ai cướp được cù và tung được cù vào rọ thì cả đội gặp nhiều may mắn, làm ăn phát đạt.
Kết thúc hội cướp cù, làng tổ chức hội vật thu hút nhiều đô vật thi đấu ở các hạng cân khác nhau. Các đô vật được tuyển chọn từ các tổ dân phố của phường để tham gia tranh tài, không khí hội vật càng hấp dẫn khi các đô vật tranh tài quyết liệt. Hội vật rộn rã tiếng chiêng, tiếng trống thúc giục và tiếng reo hò cổ vũ của khán giả. Thông qua hội vật, các đô vật xuất sắc sẽ được chọn tham gia hội vật truyền thống của thị xã (tổ chức vào mùng 10 tháng Giêng hàng năm).
Ông Phạm Hồng Phú - Phó Chủ tịch UBND phường Quảng Long, Trưởng Ban lễ hội Khai Hạ đầu Xuân cho biết: Hàng năm vào mỗi dịp Tết đến Xuân về, ai ai cũng náo nức hướng về ngày lễ hội, đặc biệt là chung vui những môn thể thao truyền thống tại địa phương. Đây là lễ hội cầu quốc thái dân an, mọi người tràn đầy sức khỏe, bình an và hạnh phúc, cùng nhau hướng về nguồn cội, là dịp để gửi đến nhau những lời chúc mừng tốt đẹp nhất dịp đầu năm mới. Đồng thời phát huy truyền thống, giữ gìn và lưu truyền bản sắc văn hóa của quê hương ngàn đời để lại./.
