Việt Nam đứng thứ 11 thế giới về lượng kiều hối trong năm 2015 (khoảng 12,3 tỷ USD). Còn xét ở khu vực Đông Á - Thái Bình Dương, Việt Nam đứng thứ 3 sau Trung Quốc và Philippines. Trong đó, kiều hối từ Mỹ về Việt Nam, theo ấn bản trên, vào khoảng 7 tỉ đô la Mỹ trong năm 2015, đứng thứ 9 toàn cầu. Báo cáo cho biết, kiều hối về Việt Nam đạt 12 tỉ đô la Mỹ năm 2014, 11 tỉ đô la Mỹ năm 2013, 10 tỉ đô la Mỹ năm 2012. Lượng kiều hối này là một đóng góp có ý nghĩa (khoảng 6%) trong Tổng sản lượng quốc gia (GDP) của năm 2015 là khoảng 204 tỷ USD. Thống kê năm 2017 của WB cho thấy, kiều hối về Việt Nam đạt khoảng 13,8 tỷ USD, tăng 16% so với năm 2016. Riêng quý I/2022: Kiều hối về TP.HCM đạt 1,775 tỷ USD, tăng 14,2% so cùng kỳ.
- Về đầu tư, với lực lượng và tiềm năng ngày càng lớn mạnh, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, trước hết là lực lượng trí thức và doanh nhân kiều bào đã tích cực tham gia đóng góp với đất nước trên nhiều lĩnh vực, trong đó có đầu tư kinh doanh. Theo thống kê có khoảng 52/63 tỉnh, thành phố có các dự án đầu tư của người Việt Nam ở nước ngoài với hơn 3,600 doanh nghiệp có số vốn đăng ký kinh doanh và đóng góp của kiều bào khoảng 8.6 tỷ USD, chủ yếu từ người Việt Nam ở các quốc gia Mỹ, Canada, Úc, Nga, Pháp, Hà Lan, CH Séc. Kể từ khi thi hành Luật Đầu tư (2005), đã có 225 dự án của người Việt Nam ở nước ngoài đầu tư về trong nước với số vốn đăng ký đạt 1,058 triệu USD, quy mô vốn bình quân 4.7 triệu USD/dự án thuộc quy mô nhỏ tập trung trong các lĩnh vực như chế biến chế tạo, thương mại, du lịch, xây dựng, bất động sản, sản xuất hàng xuất khẩu...
- Về giáo dục và đào tạo, hàng năm có khoảng hơn 300 lượt chuyên gia trí thức người Việt Nam ở nước ngoài chủ yếu từ các nước phát triển về nước giảng dạy, hợp tác nghiên cứu, hội thảo, trong các dự án hợp tác quốc tế với các cơ quan chuyên ngành, trường đại học, các viện nghiên cứu, bệnh viện… Những tên tuổi các nhà đầu tư với các dự án được biết đến như VinGroup, Melinh Plaza, Furama, Eurowindow, Công ty thực phẩm Masan, Du lịch SunGroup, Dalat Edensee Lake Resort & Spa, Công ty xử lí rác thải Đa Phước...
Các cơ sở nghiên cứu khoa học và đào tạo như Đại học Quốc tế thuộc Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Viện Khoa học và Công nghệ tính toán Thành phố Hồ Chí Minh; Công ty hóa phẩm Mỹ Lan với các sản phẩm công nghệ Nano; Trung tâm Hội nghị Quốc tế Quy Nhơn, Công ty Glass Egg Digital Media về lĩnh vực phần mềm và trò chơi. Ngoài ra, nhiều trí thức, nhà quản lý kiều bào đang đại diện quản lý đầu tư tại các quỹ VinaCapital Group, Mekong Capital, Vietnam Capital Partners, LLC, IDG Ventures Vietnam hay nhà máy sản xuất linh kiện điện tử Intel Vietnam…
- Về thương mại, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài giúp nước ta tìm thị trường, tạo lập kênh phân phối, xuất khẩu hàng Việt Nam, tư vấn về pháp lý, đồng thời, các doanh nhân người Việt Nam ở nước ngoài còn là lực lượng tích cực trong việc đưa hàng Việt Nam thâm nhập vào thị trường nước ngoài. Hiện ngày càng có nhiều công ty tư vấn, tiếp thị của người Việt góp phần quan trọng trong việc đẩy mạnh hàng Việt vào hệ thống phân phối của các nước thông qua các hội, chi hội doanh nghiệp Việt Nam, trung tâm thương mại Việt Nam tại nước ngoài. Họ là nhân tố quan trọng góp phần thực hiện thành công cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, “Doanh nhân người Việt ưu tiên kinh doanh hàng Việt Nam”.
- Về tư vấn chính sách, kiều bào đóng góp nhiều ý kiến quý báu về các vấn đề kinh tế - xã hội quan trọng của đất nước như cải cách giáo dục, tái cơ cấu kinh tế, xử lí vấn đề nợ xấu, xây dựng nhà máy điện hạt nhân, sử dụng năng lượng sạch, về xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông, vấn đề tháo gỡ khó khăn cho bất động sản… hoặc những thông tin cảnh báo nguy cơ khủng hoảng kinh tế, các vấn đề môi trường, các động thái của nước ngoài với việc xuất khẩu hàng hóa dịch vụ của Việt Nam và tư vấn cách thức xử lý, quảng báo hình ảnh đất nước... là những đóng góp thiết thực cho quá trình đổi mới, phát triển kinh tế- xã hội và hội nhập quốc tế của Việt Nam nói chung và sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước nói riêng. Cùng với những đóng góp về mặt kinh tế, những đóng góp về trí tuệ và “chất xám” của người Việt Nam ở nước ngoài là vô cùng qúy báu, phục vụ sự nghiệp phát triển đất nước.
- Về lĩnh vực văn hóa, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài là lực lượng tuyên truyền, quảng bá nhanh nhất và hiệu quả nhất về văn hóa, hình ảnh đất nước con người Việt Nam ra thế giới thông qua các hoạt động văn hóa cộng đồng và hỗ trợ, tham gia các triển lãm, hội chợ quảng bá văn hóa thương mại, du lịch của Việt Nam tại các nước; tích cực tham gia vào các hoạt động xã hội giúp đỡ đồng bào có hoàn cảnh khó khăn trong nước như: Ủng hộ đồng bào bị lũ lụt, thiên tai, đồng bào nghèo vùng sâu vùng xa, biên giới, hải đảo…
Tuy nhiên, vì những nguyên nhân chủ quan và khách quan tác động công tác thu hút người Việt Nam ở nước ngoài đóng góp nguồn lực vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trên thực tế còn tồn tại một số vấn đề gây trở ngại, làm cho việc thực hiện công tác vận động người Việt Nam ở nước ngoài chưa thực sự hiệu quả:
- Đối với việc thu hút đầu tư của người Việt Nam ở nước ngoài, môi trường đầu tư tại Việt Nam vẫn còn nhiều rủi ro, vướng mắc do hệ thống hành chính, thủ tục rườm rà, điều kiện về cơ sở hạ tầng còn nhiều khó khăn…
- Đối với trí thức kiều bào, còn thiếu một môi trường làm việc thích hợp, một khung chế độ đãi ngộ cụ thể, điều kiện sống, làm việc và học tập cho chuyên gia, trí thức người Việt Nam ở nước ngoài và gia đình, con em họ khi về nước làm việc. Việc bổ nhiệm, sử dụng chuyên gia, trí thức người Việt Nam ở nước ngoài vào bộ máy hành chính nhà nước còn nhiều vướng mắc. Các bộ, ngành, địa phương thiếu thông tin về chuyên gia trí thức người Việt Nam ở nước ngoài nên gặp nhiều khó khăn trong việc thu hút và sử dụng.
- Thông tin về Việt Nam và nhu cầu hợp tác trong nước đến với đội ngũ doanh nhân, trí thức người Việt Nam ở nước ngoài chưa đầy đủ, kịp thời; một bộ phận trong cộng đồng còn có nhiều định kiến, e ngại khi về nước làm việc hoặc giữ thái độ thăm dò, cầm chừng đối với trong nước, đồng thời họ bị ràng buộc bởi những điều kiện của nước sở tại như những quy chế, quy định nghiêm ngặt về việc đi lại, giao tiếp, cung cấp thông tin (đặc biệt thông tin về các ngành khoa học - công nghệ mũi nhọn và chiến lược), chuyển giao tri thức khoa học và công nghệ... của các cơ sở mà họ đang làm việc.
- Công tác nghiên cứu đánh giá cụ thể tình hình cộng đồng của từng nước, từng khu vực chưa được quan tâm một cách đầy đủ, toàn diện. Vì vậy, chúng ta chưa nắm rõ và đáp ứng đầy đủ những yêu cầu, nguyện vọng của kiều bào cũng như những ưu điểm và hạn chế của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài trong từng khu vực, lĩnh vực cụ thể để có thể phát huy những nhân tố tích cực, thế mạnh của cộng đồng, hạn chế mặt tiêu cực, tranh thủ tối đa đóng góp của kiều bào cho sự nghiệp phát triển đất nước./. (còn nữa)
