Phát biểu tại lễ phát động, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết, Đề án gắn tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long, với mục tiêu hình thành được 1 triệu ha vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp, tổ chức lại hệ thống sản xuất theo chuỗi giá trị.
Trong quá trình triển khai Đề án, Bộ NN&PTNT và các đối tác sẽ thực hiện thí điểm các chính sách mới như: chi trả tín chỉ các-bon dựa trên kết quả; tập trung vào sản xuất phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh; phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng tuần hoàn, tận dụng tối đa phụ phẩm từ sản xuất lúa gạo; khai thác đa giá trị, tạo ra nhiều sản phẩm chế biến từ lúa gạo, ...
Các thí điểm thành công tại ĐBSCL sẽ được mở rộng ra toàn quốc, hướng tới mục tiêu đưa “Phát triển xanh, giảm phát thải, chất lượng cao” trở thành thương hiệu của lúa gạo Việt Nam. Sự thay đổi nhận thức của người sản xuất và kinh doanh lúa gạo; hợp tác công - tư hiệu quả; và sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế như WB, IFC, ADB, IRRI… sẽ là chìa khóa thành công cho Đề án.
“Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long chính là từng nấc thang đưa người trồng lúa đến với sự thịnh vượng”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Bà Carolyn Turk - Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam - cho biết đã đồng hành với Bộ NN&PTNT xây dựng đề án phát triển 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL. Bà cũng bày tỏ tin tưởng Đề án này sẽ hỗ trợ đắc lực cho nông dân, cho nền nông nghiệp Việt Nam, đóng góp trực tiếp cho ngành kinh tế cũng như cải thiện đời sống của người dân.
“WB cam kết sẽ đồng hành và hỗ trợ Đề án này thông qua các cơ chế để Việt Nam có thể tham gia thị trường các-bon tự nguyện. Tương lai chúng ta có thể sử dụng được một nguồn tài chính bền vững để tiếp tục các hoạt động phát triển và sinh kế”, bà Carolyn Turk nói.
Tiến sĩ Cao Đức Phát, Chủ tịch Hội đồng thành viên Viện Nghiên cứu Lúa Quốc tế (IRRI), nguyên Bộ trưởng Bộ NN&PTNT chia sẻ: “IRRI nhiệt liệt hoan nghênh chính phủ Việt Nam đã khởi động triển khai dự án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh tại ĐBSCL tới năm 2030. Đây là dự án đầu tiên trên thế giới có quy mô lớn theo hướng này. Dự án hết sức cần thiết, cho phép giải quyết đồng thời 3 vấn đề lớn đang đặt ra đối với ngành lúa gạo thế giới và Việt Nam nói riêng. Đó là tăng sản lượng lúa gạo, tăng thu nhập cho nông dân trồng lúa, thích ứng và giảm nhẹ biến đổi khí hậu”.
Nguyên Bộ trưởng Cao Đức Phát đánh giá, trên thế giới, gạo là lương thực chính của trên 3 tỷ người. Sản xuất lúa gạo là việc làm và thu nhập chính của khoảng 140 triệu hộ nông dân nhỏ, sử dụng 11% đất canh tác toàn cầu. Mặc dù vậy, sản xuất lúa gạo là ngành dễ tổn thương trước biến đổi khí hậu nhưng lại cũng là ngành gây phát thải khí nhà kính lớn, đóng góp khoảng 10% phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp, 1,3 - 1,8% phát thải khí nhà kính toàn cầu. Ở Việt Nam, các tỷ lệ này lớn hơn nhiều. Do vậy, cần sớm có giải pháp thích ứng với BĐKH và giảm phát thải khí nhà kính.
Viện Nghiên cứu Lúa gạo quốc tế (IRRI) đã có quá trình hợp tác nhiều thập kỷ với Việt Nam. IRRI luôn tự hào đã có đóng góp vào quá trình phát triển của ngành lúa gạo Việt Nam. Trong giai đoạn 1980 - 2009, trong số 226 giống lúa được trồng ở Việt Nam, 25% giống do IRRI chọn tạo, 52% giống do các nhà khoa học Việt Nam chọn tạo có sử dụng giống bố mẹ có ngồn gốc từ IRRI.
IRRI cũng đã phối hợp với các tổ chức khoa học của Việt Nam nghiên cứu cải tiến các quy trình canh tác, cải tiến công cụ phục vụ canh tác lúa, đào tạo cán bộ cho Việt Nam. Gần đây nhất đã phối hợp nghiên cứu các quy trình canh tác lúa, xử lý rơm rạ giảm phát thải khí nhà kính, các kỹ thuật giám sát và đo lường phát thải khí nhà kính từ ruộng lúa để tạo điều kiện thương mại hóa các sản phẩm lúa gạo và tín chỉ các bon được tạo ra.
Tại Festival này, IRRI sẽ ký kết với Bộ NN&PTNT một bản ghi nhớ về hợp tác dài hạn nghiên cứu và chuyển giao KHKT trong lĩnh vực lúa gạo.
