Người đứng đầu phải chịu trách nhiệm trực tiếp
Hải Phòng là địa phương có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, đặc biệt là đất, cát, đá, sét và vật liệu san lấp phục vụ các dự án trọng điểm quốc gia. Trong những năm qua, công tác quản lý đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Cụ thể, quy hoạch khai thác được điều chỉnh, cấp phép thăm dò, khai thác minh bạch hơn, nhiều điểm nóng vi phạm được xử lý dứt điểm.
Tuy nhiên, tình trạng khai thác trái phép, vận chuyển, tiêu thụ không phép vẫn còn xảy ra ở một số khu vực. Một vài doanh nghiệp lợi dụng kẽ hở pháp luật để khai thác vượt công suất, vượt ranh giới mỏ, gây thất thoát tài nguyên, ảnh hưởng đến môi trường và trật tự xã hội. Ở chiều ngược lại, nguồn cung vật liệu xây dựng chưa đáp ứng kịp tiến độ các dự án lớn, tạo áp lực không nhỏ cho công tác điều hành.
Nhân định tài nguyên khoáng sản là “mạch nguồn của đất”, là một trong những trụ cột vật chất quan trọng cho phát triển công nghiệp và hạ tầng, nhưng nếu khai thác thiếu kiểm soát, nó cũng có thể trở thành “vết thương hở” của môi trường và lòng dân.
Trước thực tế đó, Ban Thường vụ Thành ủy Hải Phòng đã ban hành Chỉ thị số 02-CT/TU ngày 20/10/2025 nhằm tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác quản lý, khai thác và sử dụng khoáng sản trên địa bàn, một bước đi mang tính chiến lược trong bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ tài nguyên.
Qua đó, Thành ủy Hải Phòng xác định, quản lý khoáng sản phải được đặt trong tổng thể chiến lược phát triển bền vững của thành phố. Người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, địa phương phải chịu trách nhiệm trực tiếp nếu để xảy ra tình trạng buông lỏng, tiếp tay hoặc dung túng vi phạm. Đây không chỉ là yêu cầu quản trị, mà còn là cam kết chính trị về liêm chính và kỷ cương trong quản lý tài nguyên.
Khai thác khoáng sản phải đi cùng quản lý bền vững
Một điểm mới quan trọng trong chỉ thị lần này là nhấn mạnh ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý khoáng sản. Hải Phòng sẽ xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu địa chất, khoáng sản điện tử, tích hợp bản đồ GIS, công nghệ viễn thám và trí tuệ nhân tạo (AI) để theo dõi, giám sát, phát hiện sớm vi phạm.
Nhờ đó, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào kiểm tra thủ công, thành phố có thể giám sát theo thời gian thực, phát hiện mỏ khai thác vượt phép hoặc thay đổi địa hình bất thường, giúp cơ quan chức năng xử lý nhanh và minh bạch hơn.
Bên cạnh đó, các cơ chế tài chính - đầu tư cũng sẽ được hoàn thiện: Khuyến khích doanh nghiệp đổi mới công nghệ khai thác, xử lý chất thải, tái tạo môi trường sau khai thác.
Điều chỉnh chính sách thuế, phí hợp lý để vừa đảm bảo nguồn thu ngân sách, vừa tạo động lực cho khai thác hợp pháp.
Tăng cường minh bạch giá vật liệu xây dựng, chống đầu cơ, thao túng thị trường.
Những giải pháp này không chỉ mang tính kỹ thuật, mà còn phản ánh tư duy quản trị hiện đại, quản lý bằng dữ liệu và thị trường, thay vì mệnh lệnh hành chính thuần túy.
Hải Phòng hiện là đô thị cảng lớn nhất phía Bắc, đang phát triển với tốc độ cao. Hàng loạt công trình trọng điểm như cao tốc ven biển, đường vành đai, khu công nghiệp mới, cầu Bến Rừng, cảng Lạch Huyện giai đoạn 2… đều cần nguồn vật liệu khổng lồ.
Chính vì vậy, việc khai thác khoáng sản hợp lý, đúng quy hoạch, không phá vỡ cân bằng sinh thái trở thành yêu cầu bắt buộc.
Tại Chỉ thị số 02, Thành ủy Hải Phòng chỉ rõ: "Mọi hoạt động khai thác phải đi đôi với trách nhiệm hoàn thổ, phục hồi môi trường, bảo vệ đê điều, hệ thống thủy lợi và vùng ven biển”.
Song song, các cấp, ngành phải đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân cùng tham gia giám sát, phản ánh sai phạm. Khi người dân được cung cấp thông tin và tham gia vào quá trình quản lý, hiệu quả kiểm soát sẽ nhân lên gấp bội.
Chỉ thị 02-CT/TU cũng đặt ra cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa công an, quân đội, hải quan và chính quyền địa phương, nhằm ngăn chặn tình trạng khai thác, vận chuyển, buôn lậu khoáng sản qua đường biển – lĩnh vực vốn tiềm ẩn nhiều rủi ro phức tạp.
Ủy ban Kiểm tra Thành ủy, cùng các cơ quan thanh tra, giám sát sẽ theo dõi thường xuyên, định kỳ sơ kết – tổng kết việc thực hiện chỉ thị, đảm bảo mỗi khâu, mỗi đơn vị đều có trách nhiệm cụ thể.
Thực tế cho thấy, một nền quản lý khoáng sản hiệu quả không thể chỉ dựa vào “cấm hay phạt” mà cần cơ chế minh bạch, công nghệ giám sát và tinh thần trách nhiệm công vụ.
Hải Phòng đang bước đi đúng hướng khi siết chặt kỷ luật nhưng đồng thời mở ra con đường hợp pháp, an toàn và bền vững cho doanh nghiệp chân chính.
Nguồn khoáng sản của Hải Phòng không phải là vô tận. Mỗi tấn đất, khối đá được lấy lên đều cần được cân nhắc giữa lợi ích kinh tế trước mắt và giá trị môi trường lâu dài. Chỉ khi có sự đồng thuận giữa Nhà nước, doanh nghiệp, người dân “tài nguyên của đất” mới thực sự trở thành “tài sản của tương lai”.
Qua đó có thể thấy được, Chỉ thị 02-CT/TU không chỉ là văn bản hành chính, mà là lời cam kết mạnh mẽ của Đảng bộ thành phố Hải Phòng: phát triển phải đi đôi với trách nhiệm, khai thác phải gắn liền với bảo vệ, và tăng trưởng phải song hành cùng niềm tin của nhân dân.
