Hiện nay, mức giảm trừ gia cảnh khi tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đang được thực hiện theo Nghị quyết số 954/2020/UBTVQH14. Cụ thể, người nộp thuế được giảm trừ 11 triệu đồng mỗi tháng (tương đương 132 triệu đồng mỗi năm). Đồng thời, mỗi người phụ thuộc của người nộp thuế cũng được giảm trừ 4,4 triệu đồng/tháng. Đây là mức giảm trừ đang áp dụng ổn định từ năm 2020 đến nay.
Với quy định hiện hành, người lao động có mức thu nhập trung bình thường không phải nộp thuế hoặc chỉ nộp rất ít. Ví dụ, người có thu nhập 17 triệu đồng/tháng và có một người phụ thuộc sẽ không nằm trong diện phải đóng thuế. Bởi sau khi khấu trừ 10,5% các khoản bảo hiểm bắt buộc (gồm bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp), tương đương khoảng 1,785 triệu đồng, cộng với mức giảm trừ gia cảnh 15,4 triệu đồng (11 triệu đồng cho bản thân và 4,4 triệu đồng cho người phụ thuộc), tổng số tiền được trừ đã vượt quá thu nhập.
Tương tự, với người có thu nhập 18 triệu đồng/tháng và một người phụ thuộc, sau khi trừ đi 1,89 triệu đồng tiền bảo hiểm và 15,4 triệu đồng giảm trừ gia cảnh, phần còn lại chịu thuế là rất nhỏ. Với tỷ lệ khấu trừ 5%, số tiền thuế TNCN phải nộp chỉ khoảng 35.000 đồng/tháng - tương đương 0,19% thu nhập. Điều này cho thấy cơ chế giảm trừ gia cảnh đã góp phần bảo vệ quyền lợi của người có thu nhập thấp và trung bình, đồng thời giúp giảm gánh nặng thuế trong điều kiện kinh tế còn nhiều biến động.
Tuy nhiên, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) giai đoạn 2020 - 2025 đã tăng khoảng 21,24%, vượt ngưỡng 20% theo quy định để xem xét điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh. Trước tình hình đó, Bộ Tài chính đã đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026, nhằm bắt kịp với thực tế chi phí sinh hoạt ngày càng gia tăng.
Theo dự thảo tờ trình mới, Bộ Tài chính đưa ra hai phương án điều chỉnh. Phương án thứ nhất dựa trên mức tăng CPI, đề xuất nâng mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế từ 11 triệu lên 13,3 triệu đồng/tháng, còn người phụ thuộc từ 4,4 triệu lên 5,3 triệu đồng/tháng. Đây là phương án bám sát quy định hiện hành, đảm bảo quyền lợi thiết yếu của người nộp thuế và tính ổn định của hệ thống thuế.
Trong khi đó, phương án thứ hai dựa trên tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và GDP bình quân đầu người, đề xuất mức giảm trừ cao hơn: 15,5 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 6,2 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc. Mục tiêu của phương án này là tăng thu nhập khả dụng cho người dân, góp phần kích thích chi tiêu hộ gia đình và thúc đẩy tiêu dùng xã hội. Dù ngân sách nhà nước có thể hụt thu trong ngắn hạn, nhưng về trung và dài hạn, nguồn thu từ các hoạt động kinh tế khác sẽ được cải thiện nhờ mức sống được nâng cao.
Cả hai phương án đều mang tính khả thi và có tác động tích cực đến người nộp thuế. Việc nâng mức giảm trừ gia cảnh thêm từ 2,3 đến 4,5 triệu đồng/tháng đối với bản thân người nộp thuế và từ 0,9 đến 1,8 triệu đồng/tháng với mỗi người phụ thuộc sẽ giúp chính sách thuế trở nên sát thực hơn với điều kiện sống hiện nay.
Đây là một trong những điều chỉnh đáng chú ý, nhất là khi thuế thu nhập cá nhân đang chiếm tỷ trọng lớn trong nguồn thu ngân sách cùng với thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập doanh nghiệp. Việc điều chỉnh kịp thời mức giảm trừ sẽ đảm bảo công bằng và hợp lý, đồng thời thúc đẩy tiêu dùng, hỗ trợ người dân trong bối cảnh chi phí sinh hoạt tiếp tục tăng cao.
