Văn miếu Mao Điền - Một di sản văn hóa quan trọng
Ngày 6/12, UBND tỉnh Hải Dương quyết định công nhận di tích quốc gia đặc biệt Văn miếu Mao Điền là khu du lịch cấp tỉnh. Văn miếu Mao Điền thuộc làng Mao (còn gọi là làng Mậu Tài), xã Cẩm Điền, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương, nằm ngay trên Quốc lộ số 5 mới, cách thủ đô Hà Nội 40km về phía Đông và thành phố Hải Dương về phía Tây chừng 16km.
Lễ hội Văn miếu Mao Điền được tổ chức một năm hai kỳ vào mùa Xuân và mùa Thu. Lễ hội mùa Xuân là lễ chính, thời gian diễn ra từ 2-3 ngày của tháng 2 âm lịch, trọng hội ngày 18/2 âm lịch.
Việc xây dựng hồ sơ công nhận khu du lịch của di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu Mao Điền có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao vị thế và gìn giữ và phát huy giá trị là biểu tượng cho truyền thống hiếu học của trấn Hải Dương xưa kia tỉnh Hải Dương ngày nay.
Văn miếu Mao Điền là nơi tôn vinh truyền thống giáo dục, địa chỉ khuyến học khuyến tài cần được bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử và góp phần tăng trưởng kinh tế cho khu vực, đẩy nhanh tốc độ phát triển của tỉnh. Đồng thời đây cũng là nguyện vọng của Đảng bộ, chính quyền và các tầng lớp nhân dân trên địa bàn huyện Cẩm Giàng.
Văn miếu Mao Điền thờ Khổng Tử và các vị quan văn, đại nho nổi tiếng trong giai đoạn triều Mạc và Lê Trung Hưng. Bên cạnh đó khu Văn miếu còn là trường học và trường thi, tuyển chọn những người tài. Để khuyến học, Văn miếu thường dựng bia, khắc tên các vị đại khoa và hương khoa, những dấu ấn đó vẫn còn được lưu giữ cho đến ngày nay.
Văn miếu Mao Điền có lối kiến trúc của các nước phương Đông chịu ảnh hưởng của văn hóa Nho giáo. Đây là kiến trúc được dựng nên để thực hiện hai chức năng tôn giáo và văn hóa. Về chức năng tôn giáo, Văn miếu là nơi thờ các vị thánh hiền của Đạo Nho; về chức năng văn hóa, Văn miếu được sử dụng như một ngôi trường, để dạy học cho hoàng tử, hoàng thân và con cái các quan đại phu... Ngoài ra, Văn miếu còn là nơi bảo tồn những tấm bia đá, ghi danh các vị đỗ đại khoa (Tiến sĩ trở lên) của quốc gia hoặc địa phương.
Khởi nguồn của Văn miếu Mao Điền là Văn miếu trấn Hải Dương được lập trong khoảng từ những năm 1740 đến 1800 dưới thời nhà Lê và Tây Sơn trên đất Vân Dậu (Vĩnh Tuy, Vĩnh Lại, Bình Giang, Hải Dương). Khi đó, Văn miếu trấn Hải Dương là một trong những Văn miếu địa phương được xây dựng sớm ở miền Bắc.
Đến thời Nguyễn, Văn miếu trấn Hải Dương được trùng tu, tôn tạo nhiều lần. Năm 1947, các hạng mục công tình của Văn miếu Mao Điền còn khá hoàn chỉnh, hàng năm 2 kỳ Xuân - Thu, quan Tổng đốc từ thị xã Hải Dương (nay là thành phố Hải Dương) về Tế lễ hết sức trang nghiêm. Năm 1994, 1999, 6/2002, Văn miếu liên tục được đầu tư trùng tu, sửa chữa. toàn bộ khu di tích, trả lại quy mô, dáng vẻ như vốn có của di tích, tương xứng với những giá trị lịch sử và văn hóa mà nó mang trong mình, dấu ấn về một mảnh đất xứ Đông văn hiến.
Văn miếu Mao Điền sau nhiều lần trùng tu, tôn tạo và mở rộng với tổng diện tích lên tới gần 01ha gồm: Miếu Thổ Cờ, Văn Miếu môn, Nhà bia Tiến sĩ, Thiên Quang tỉnh, Hai nhà bia cổ, Gác Chuông, gác Trống, Nhà Đông vu và Tây vu, Bái đường, Hậu cung, Khải Thánh. Ngày 25/12/2017 được Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 2082/QĐ-TTg công nhận xếp hạng Văn Miếu Mao Điền là Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt.
Với kiến trúc cổ kính, hài hòa và phong phú, di tích Văn miếu Mao Điền đã thu hút đông đảo khách tham quan trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, để khai thác và bảo tồn di sản một cách bền vững, UBND tỉnh Hải Dương quyết định công nhận di tích quốc gia đặc biệt Văn miếu Mao Điền là khu du lịch cấp tỉnh.
Phát triển du lịch bền vững gắn liền với bảo tồn di sản
Với quyết định công nhận khu du lịch cấp tỉnh, Văn miếu Mao Điền sẽ được đầu tư nâng cấp hạ tầng, cải thiện các dịch vụ du lịch, đồng thời giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Trong khuôn khổ của việc phát triển, nhiều dự án sẽ được triển khai, như cải tạo khuôn viên, xây dựng các khu vực trưng bày hiện vật, cảnh quan môi trường, cũng như phát triển các sản phẩm du lịch gắn với giáo dục, nghiên cứu lịch sử và văn hóa.
Trở thành khu du lịch cấp tỉnh, Văn miếu Mao Điền không chỉ là điểm đến của những người yêu thích lịch sử, văn hóa mà còn là nơi lý tưởng cho những ai muốn tìm hiểu sâu hơn về truyền thống hiếu học của dân tộc Việt Nam nói chung và của nhân dân tỉnh Hải Dương nói riêng. Du khách đến đây không chỉ được chiêm ngưỡng các công trình kiến trúc độc đáo mà còn được trải nghiệm các hoạt động như tham gia vào các lễ hội truyền thống, học hỏi về tri thức lịch sử qua các buổi thuyết trình, các hoạt động văn hóa nghệ thuật sẽ được tổ chức vào các dịp lễ hội.
Ngoài việc bảo tồn giá trị văn hóa, khu du lịch còn đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Nguồn thu từ du lịch sẽ được tái đầu tư vào công tác bảo tồn di sản, phát triển hạ tầng và tạo việc làm cho người dân địa phương, từ đó góp phần nâng cao đời sống văn hoá tinh thần của nhân dân trong tỉnh.
Với quyết định công nhận Văn miếu Mao Điền là khu du lịch cấp tỉnh, tỉnh Hải Dương mong muốn tạo ra một mô hình phát triển du lịch bền vững, bảo tồn và phát huy giá trị di sản, đồng thời thu hút thêm nhiều khách du lịch trong và ngoài nước. Đây cũng là một trong những bước đi quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch của tỉnh, tạo sự kết nối giữa các điểm du lịch văn hóa, lịch sử trong và ngoài khu vực.
UBND tỉnh quyết định công nhận di tích quốc gia đặc biệt Văn miếu Mao Điền là khu du lịch cấp tỉnh, đánh dấu cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển du lịch của tỉnh Hải Dương. Đây không chỉ là cơ hội để địa phương phát triển kinh tế mà còn là dịp để gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa lịch sử quý báu của dân tộc. Qua đó, hy vọng Văn miếu Mao Điền sẽ trở thành một điểm sáng văn hóa và du lịch, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tìm hiểu nghiên cứu và tham quan và trải nghiệm./.
