Báo cáo Thường niên 2022 là công trình nghiên cứu hợp tác bởi VCCI Cần Thơ và Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright (FSPPM) với sự tham gia các chuyên gia đầu ngành trong các lĩnh vực.
Tham dự lễ công bố có các ông: Nguyễn Thành Phong - Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Lê Minh Hoan - Bộ trưởng Nông Nghiệp và Phát triển nông thôn, cùng lãnh đạo các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, các nhà khoa học, các tổ chức quốc tế…
Kết quả nghiên cứu cho thấy, trong 2 năm (2020-2021), ngành Nông nghiệp của Đồng bằng sông Cửu Long vẫn tăng trưởng mạnh (3,4%), cao hơn hẳn so với mặt bằng chung của cả nước. Xuất khẩu nông thủy sản của Vùng đóng vai trò then chốt trong việc duy trì thặng dư thương mại cho Việt Nam. Tuy nhiên, một mình ngành nông nghiệp không đủ sức vực dậy nền kinh tế Đồng bằng sông Cửu Long vì khu vực công nghiệp và dịch vụ chiếm tới hơn 70% GRDP của vùng đều tăng trưởng âm, ước tính lần lượt là -0,8% và -1,8%.
Tuy nhiên, năng lực cạnh tranh nông nghiệp của Đồng bằng sông Cửu Long, trong giai đoạn 2015-2020, tốc độ tăng năng suất lao động nông nghiệp trung bình ở Đồng bằng sông Cửu Long rất cao, lên tới 9,03%/năm, gấp hơn 2 lần so với khu vực công nghiệp (4,39%) và dịch vụ (3,82%). Điều này cho thấy, Đồng bằng sông Cửu Long vẫn còn nhiều tiềm năng chuyển đổi cơ cấu và tăng năng suất. Ngoài ra báo cáo còn cho biết, Đồng bằng sông Cửu Long phải đối diện nhiều thách thức lớn nằm ở ba phương diện: kinh tế, xã hội và môi trường.
Theo TS. Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright (Đại học Fulbright Việt Nam) cho biết, Đồng bằng sông Cửu Long được giao sứ mệnh đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, chính sách kiên quyết giữ đất lúa đã giúp Việt Nam xóa đói và trở thành quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu, nhưng lại không giúp Việt Nam trở nên thịnh vượng. Nền nông nghiệp của Đồng bằng sông Cửu Long chậm hiện đại hóa, nông nghiệp vẫn dựa chủ yếu vào kinh tế nông hộ với diện tích đất canh tác nhỏ và manh mún, đây là rào cản quan trọng cho việc chuyển trọng tâm từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp. Nguồn vốn đầu tư hạn chế…Những khó khăn trên đã làm tốc độ tăng trưởng GRDP của Đồng bằng sông Cửu Long thấp, chỉ đạt khoản 5,31%/năm trong giai đoạn 2016-2020, thấp nhất trong bốn vùng kinh tế trọng điểm. Mặc dù, Đồng bằng sông Cửu Long là vùng giàu có về tài nguyên, phong phú về tiềm năng nhưng tiếp tục tụt hậu về mặt kinh tế.
Ở phương diện xã hội, tình trạng di cư, sự chênh lệch về mức sống và cơ hội việc làm dẫn đến luồng di cư từ Đồng bằng sông Cửu Long lên các đô thị và khu công nghiệp ở vùng Thành phố Hồ Chí Minh. Tình trạng nghèo, thu nhập bình quân đầu người của Đồng bằng sông Cửu Long trong năm 2019 là 3,9 triệu đồng/tháng, thấp hơn mức 4,2 triệu đồng/tháng của cả nước. Nguồn nhân lực, kỹ năng của lao động còn thấp.
Ngoài ra, vấn đề môi trường cũng đang gặp thách thức lớn đó là, các công trình thủy điện thượng nguồn làm giảm đáng kể lượng phù sa và cát do bị các hồ chứa giữ lại. dẫn đến tình trạng sạt lở bờ sông và làm đất bạc màu, nước mặn từ biển tràn vào làm hơn một nửa diện tích tự nhiên bị nhiễm mặn.
Trên cơ sở quy hoạch tích hợp vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã được Chính phủ phê duyệt, Báo cáo cũng đưa ra khuyến nghị các giải pháp để các địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long cần thực hiện đồng bộ nhằm khắc phục khó khăn, biến thách thức thành cơ hội, tháo gỡ điểm nghẽn về hạ tầng giao thông, chất lượng nguồn nhân lực, bảo vệ môi trường…
