Căn cứ theo các Top ẩm thực đặc sản 63 Tỉnh, Thành phố Việt Nam đã công bố năm 2021 - 2022, cùng với sự đề cử của các địa phương, VietKings đã tiếp tục thực hiện các bộ hồ sơ đề cử đến Tổ chức Kỷ lục Châu Á công nhận. Sau quá trình chọn lọc, 15 đề cử Kỷ lục Châu Á mới đã được VietKings thiết lập gửi đến Tổ chức Kỷ lục Châu Á. Trong đó, 11 đề cử đã được Tổ chức Kỷ lục Châu Á có quyết định công bố xác lập theo bộ tiêu chí kỷ lục ẩm thực và đặc sản Châu Á.
Ngày 15/8/2022 vừa qua, 11 kỷ lục Châu Á mới về ẩm thực đặc sản Việt Nam đã được VietKings chính thức công bố xác lập Lần III - năm 2022, bao gồm 7 loại, nhóm món ăn là:
1. Gỏi Sầu đâu (tỉnh An Giang)
2. Gỏi cá Trích Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang)
3. Lẩu mắm U Minh (tỉnh Cà Mau)
4. Các món ăn từ Sen (tỉnh Đồng Tháp)
5. Các món ăn từ cá Thát lát (tỉnh Hậu Giang)
6. Các món ăn từ Cá Ngừ Đại dương (tỉnh Phú Yên)
7. Các món ăn từ Dừa (tỉnh Bến Tre)
2 đặc sản thiên nhiên, gồm: Tỏi Lý Sơn (tỉnh Quảng Ngãi); Vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim (tỉnh Tiền Giang).
2 đặc sản quà tặng, gồm: Yến sào (tỉnh Khánh Hòa); Rượu Sim Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang)
Thông tin chi tiết về 11 kỷ lục Châu Á mới về ẩm thực đặc sản Việt Nam như sau:
1. Gỏi Sầu đâu (Tỉnh An Giang)
Gỏi Sầu đâu là một đặc sản nức tiếng của vùng đất này. Món ăn dân giã và là bài thuốc cho sức khỏe, là sự kết hợp tinh tế giữa vị đắng của lá sầu đâu, vị béo của thịt, vị ngọt của tôm, vị mặn của khô cá, vị chua của xoài, hương thơm nồng các loại rau tạo nên hương vị đặc trưng, lạ miệng và thơm ngon khó tả. Món gỏi này có các thành phần chính: Lá Sầu đâu trộn cùng thịt ba chỉ, tôm, khô cá lóc, cá sặc cùng dưa leo, xoài sống cùng một ít rau thơm, ngò rí, đậu phộng, và nước mắm tỏi ớt... tạo nên món gỏi sầu đâu đặc trưng nổi tiếng ở vùng đất này.
Người sành ăn món này cho rằng, khi mới ăn sẽ có cảm giác đăng đắng ở lưỡi, nhưng khi nhai thật kỹ nuốt vào thì lại cảm nhận được vị ngọt thanh trong cuống họng. Món ăn dân dã này mang đến cho người thưởng thức nhiều trải nghiệm thú vị. Đặc biệt là hương vị không giống với bất cứ loại gỏi nào.
2. Gỏi cá Trích (Tỉnh Kiên Giang)
Gỏi cá Trích được xem là món ngon đã định vị văn hóa ẩm thực cho vùng đảo Phú Quốc (Kiên Giang). Cái ngon và độc đáo được kết hợp với nhiều hương vị đặc biệt trong cùng một món ăn. Người Phú Quốc chế biến món này rất sành điệu, cầu kỳ và dĩ nhiên mang đến hương vị rất riêng.
Cá Trích tươi được làm sạch, phi lê, sau đó cho vào nước chanh để khử mùi tanh và giúp làm tái cá, sau đó cá được vớt ra, để ráo rồi trộn với củ hành tây xắt lát mỏng, rau mùi, hành phi, dừa nạo băm nhuyễn... Điều làm nên vị đặc biệt của món ăn này là nước mắm chua ngọt nhưng đậm đà, sóng sánh được pha theo cách riêng của người địa phương với thật nhiều đậu phộng rang giã nhuyễn vào.
Gỏi cá Trích được ăn theo kiểu cuốn bánh tráng, với rau sống, dưa leo, chấm nước chấm. Thịt cá trích ngọt, kèm theo vị nồng nàn của nước chấm, béo ngậy của đậu phộng, dừa... làm nên hỗn hợp mằn mặn, chua, ngọt và béo ngậy rất độc đáo, khiến thực khách “quên lối về”.
3. Rượu sim Phú Quốc (Tỉnh Kiên Giang)
Rượu sim Phú Quốc (Tỉnh Kiên Giang) được chế biến từ quả cây sim mọc ngay trên thành phố đảo. Rượu sim nơi đây nổi tiếng nhờ vào mùi thơm dịu, vị ngọt chát độc đáo, màu sắc bắt mắt vô cùng quyến rũ làm say lòng du khách.
Sim Phú Quốc có mùi thơm, ngọt thanh pha lẫn với vị chát, màu tím đậm đà. Rượu sim Phú Quốc được thực hiện với quá trình sản xuất khắt khe để có được nồng độ, hương vị thơm ngon, trở thành một đặc sản nổi tiếng của đảo ngọc, phù hợp làm quà sau mỗi chuyến đi. Không chỉ là một thức quà nổi tiếng, loại rượu này còn mang đến rất nhiều công dụng cho sức khỏe như kích thích tiêu hóa, cải thiện tuần hoàn máu... Người dân Phú Quốc có những công thức rất độc đáo để làm nên dư vị thơm ngon của đặc sản này với thành phần chính là trái sim rừng. Một sản phẩm rượu sim thơm ngon đến giọt cuối cùng cần trải qua nhiều công đoạn chuẩn xác, kỹ lưỡng từ khâu chọn nguyên liệu, thành phần liều lượng cho đến thời gian ngâm ủ.
4. Lẩu mắm U Minh (Tỉnh Cà Mau)
Lẩu mắm U Minh (Tỉnh Cà Mau) được xem là món ăn thể hiện được nét đặc trưng của ẩm thực địa phương khi hội tụ các thành phần nguyên liệu là đặc sản vùng đất mũi.
Lẩu Mắm U Minh là món ăn “khai mở” toàn bộ giác quan của thực khách từ đến khứu giác, vị giác, thị giác, xúc giác. Món ăn này thể hiện rõ nét đặc trưng của ẩm thực Cà Mau và hội tụ nhiều đặc sản, sản vật của vùng đất mũi. Với mùi mắm cá sặc thơm nồng đặc trưng tưởng khó ăn nhưng một khi đã thử qua sẽ chinh phục mọi giác quan của người thưởng thức kết hợp cùng các loại hải sản đồng quê như lươn, cá lóc đồng, thịt cua, ốc lác cùng các loại rau ăn kèm, hội tụ đầy đủ các vị đồng quê đến hoang dã của U Minh trù phú như bông súng, cải xanh, rau đắng, càng cua hăng hăng, bắp chuối, đọt nhãn lồng, đậu bắp, đọt choai… Ngồi bên nồi nước dùng sôi sùng sục sóng sánh dưới ánh lửa thưởng thức và cảm nhận, vừa hít hà vừa nhai chậm rãi là một trải nghiệm khó mà quên được ở vùng đất này.
Về Cà Mau, không thử Lẩu mắm U Minh thì xem như chưa trọn chuyến đi.
5. Vú sữa Lò Rèn (Tỉnh Tiền Giang)
Vú sữa Lò Rèn được mệnh danh là “nữ hoàng” của xứ sở trái cây Vĩnh Kim, Tiền Giang, tạo nên thương hiệu riêng gắn liền với vùng đất này.
Đặc điểm vú sữa Lò Rèn của Tiền Giang rất đặc biệt với kích thước to, tròn như chén ăn cơm. Khi bổ quả thường chảy ra ít nước màu trắng đục như sữa. Vú sữa Lò Rèn có mùi hương nhẹ, ăn vào “ngọt tận tâm can” nhưng cái ngọt thanh mát, không gắt.
Quả vú sữa ngoài việc có thể ăn trực tiếp còn được chế biến thành nhiều món ngon như: Sinh tố, kem, hoa quả dầm, chè… Theo Đông y, các thành phần trong quả vú sữa còn có tác dụng rất tốt đối với sức khỏe con người.
Không chỉ vanh danh trong nước, vú sữa Lò Rèn còn được xuất khẩu ra nhiều nước trên thế giới. Hiện nay, vú sữa Lò Rèn đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý và chứng nhận sản xuất an toàn theo tiêu chuẩn GlobalGAP.
6. Yến sào (Tỉnh Khánh Hòa)
Tổ yến là loại sản phẩm dinh dưỡng giá trị cao được xếp vào hàng “bát trân” trong văn hóa ẩm thực Việt Nam. Vào thời xưa, đây là món ăn cao quý, sang trọng được sử dụng trong các buổi tiệc trong cung đình, từ đó mà từ “yến tiệc” đã được hình thành.
Yến sào Khánh Hòa nổi tiếng với nguồn tổ yến thiên nhiên lớn nhất cả nước, tổ yến chỉ làm bằng nước bọt, không lẫn nhiều tạp chất. Trở thành một đặc sản quý giá không phải nơi nào cũng có được. Nhờ vào yếu tố địa chất, khoáng chất của các hang động mà tổ yến Khánh Hòa có giá trị dinh dưỡng cao, mùi vị đặc trưng của tổ yến thiên nhiên và tốt cho sức khỏe con người.
Yến sào Khánh Hòa được khai thác từ yến tự nhiên hoặc yến nuôi với các loại như Huyết yến, Hồng Yến, Bạch yến… Yến sào được chế biến thành nhiều món ăn ngon dinh dưỡng như cháo yến, chè yến, súp yến…
7. Tỏi Lý Sơn (Tỉnh Quảng Ngãi)
Tỏi là đặc sản nổi tiếng của vùng đảo Lý Sơn, được người dân Lý Sơn trồng trên nền thổ nhưỡng đặt biệt cùng kinh nghiệm lâu đời của bà con nên mang lại hương vị rất riêng khác hẳn với tỏi được trồng ở nơi khác.
Được biết, tỏi vùng này được trồng trên đất đỏ của núi lửa pha trộn với cát mịn ven biển. Loại tỏi này được ví von như “vàng trắng” vì giá trị kinh tế cao và là vua của các loại tỏi.
Tỏi Lý Sơn có mùi thơm dễ chịu, vị dịu ngọt, ít cay và nồng như các loại tỏi thông thường, dùng để làm gia vị cho món ăn hoặc có thể ăn sống, chế biến thành nhiều món ăn khác nhau như ngâm với giấm, đường... và được sử dụng hỗ trợ trong các trường hợp đau bụng, cảm cúm, đầy bụng, khó tiêu...
8. Các món ăn từ Sen (Tỉnh Đồng Tháp)
Tỉnh Đồng Tháp được mệnh danh là xứ sở Sen hồng với diện tích trồng sen lớn. Sen Đồng Tháp không chỉ dùng để trang trí mà còn được chế biến thành hàng trăm món ăn hấp dẫn, từ món nước đến món khô, từ món chay đến món mặn, từ món ăn liền đến những món được đóng gói mang làm quà cho du khách gần xa…
Gần như tất cả các bộ phận của cây Sen đều có thể chế biến thành món ăn hấp dẫn như củ sen, thân sen, hoa sen, hạt sen, lá sen… để tạo thành các món cơm, cháo, súp, canh; Món gỏi, trộn; Món nấu, hầm, tiềm; Món hấp; Món xào; Nhóm bánh - xôi, chè, mứt, kẹo cùng các loại thức uống khác nhau.
Đồng Tháp từng lập Kỷ lục với sự kiện chế biến và công diễn nhiều món ăn về Sen nhiều nhất Việt Nam và Thế giới với 200 món ăn khác nhau năm 2022. Các món ăn từ sen Đồng Tháp từng được xác lập được thực hiện theo các nhóm: Cơm, cháo, súp, canh như Cơm hải sản hấp lá sen, cháo nấm tràm hải sản củ sen, súp cua tóc tiên hạt sen, canh bóng hạt sen…; Nhóm món gỏi, trộn như gỏi bao tử củ sen chua, gỏi cuốn ốc gạo ngó sen…; Nhóm món nấu, hầm, tiềm như vịt tiềm sen, giò heo hầm táo đỏ củ sen, tim heo hầm sen…; Nhóm hấp như chả đùm bò hạt sen gói lá mướp hương, chả cốm hấp lá sen…; Nhóm kho như sườn heo kho củ sen, giò heo um nghệ củ sen…; Nhóm món chay như gỏi rau má ngó sen, hoành thánh nhân nấm hạt sen, canh ngưu bàng hạt sen…; Nhóm bánh mặn - ngọt như bánh bèo nhân tôm hạt sen, bánh pháo hạt sen…; Nhóm xôi, chè, mứt, kẹo như chè dưỡng nhan hạt sen, chocolate hạt sen…; Nhóm thức uống như trà lá sen, trà tim sen, sữa đậu nành hạt sen…
9. Các món ăn từ Dừa (Tỉnh Bến Tre)
Tỉnh Bến Tre hiện là địa phương dẫn đầu về diện tích trồng Dừa tại Việt Nam. Cây Dừa nơi đây từ lâu đã đi sâu vào đời sống con người, đặc biệt là trong ẩm thực. Gần như các bộ phận của cây Dừa đều có thể chế biến thành món ăn ngon, từ trái dừa, cơm dừa, nước dừa, mộng dừa, củ hủ dừa… Dừa được sử dụng để thành các nhóm thức ăn như: gỏi, cuốn, chả giò, xào, nấu canh, kho, rang, rim, um, chiên, quay, hấp, nướng, nấu chè, làm bánh, làm kẹo,…
Bến Tre từng lập Kỷ lục với sự kiện chế biến và công diễn nhiều món ăn về Dừa nhất Việt Nam và Thế giới với 222 món ăn khác nhau năm 2022. Hệ thống các món ăn từ dừa được thực hiện theo các nhóm chính như Gỏi: Gỏi củ hũ dừa tôm thịt, Gỏi nghêu củ hũ dừa, Gỏi củ hũ dừa tai heo ngâm giấm, Gỏi củ hũ dừa mực xé, Gỏi thập cẩm dừa sợi tôm mực, Gỏi tôm thịt mộng dừa...; Cuốn: Cuốn bắp heo dừa sợi, Cuốn củ hũ dừa tai heo (ngâm giấm), Cuốn mộng dừa - cá cơm chiên giòn, Cuốn củ hũ dừa thịt hến, Cuốn nem chua củ hũ dừa... Xào: Củ hũ dừa xào tôm thịt, Củ hũ dừa xào mực ống, Ốc len xào dừa,...; Cơm, xôi: Cơm trái dừa nước dừa dứa, Cơm gạo tím nước dừa tươi lá dứa, Cơm hải sản xanh trái dừa, Xôi nếp than nước cốt dừa...; Bánh hấp - nướng: Bánh khoai mì đậu xanh nước cốt dừa, Bánh lá dừa, Bánh bắp dừa sáp, Bánh bông lúa nước cốt dừa…; Chè, thạch, kẹo: Chè chuối bột báng nước cốt dừa, Thạch 9 tầng mây nước cốt dừa, Kẹo chuối cuộn bánh tráng nước cốt dừa...
10. Các món ăn từ cá Thát Lát (Tỉnh Hậu Giang)
Cá Thát Lát tại tỉnh Hậu Giang là loại cá có giá trị kinh tế cao, thịt ngọt, thơm ngon và đặc biệt thịt cá có độ dai dẻo. Cá thát lát được chế biến thành hàng trăm món ăn đa dạng với nhiều cách chế biến độc đáo như chiên, hấp, nấu lẩu, làm gỏi, cuốn chả giò, nấu canh…
Hệ thống món ăn từ cá thát lát thơm ngon như: Chả cá thát lát, Lẩu cá thát lá khổ qua, gỏi cá thát lát, cá thát lát đút lò sốt phô mai, cá thát lát sốt kiểu Singapore… từng được ghi nhận Kỷ lục Việt Nam tại sự kiện chế biến và công diễn các món ăn từ cá Thát Lát nhiều nhất diễn ra vào tháng 7/2022.
11. Các món ăn từ cá Ngừ (Tỉnh Phú Yên)
Thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên được xem là cái nôi của nghề câu cá ngừ đại dương ở Việt Nam. Cá Ngừ đại dương của tỉnh Phú Yên nổi tiếng với các thành phần như phi lê, lườn, thăn, mắt cá… được chế biến thành hàng trăm các món ăn đa dạng.
Cá ngừ khi kết hợp các nguyên liệu khác của địa phương như lá é, sâm Phú Yên, chuối chát, lá é, lá sam bay có thể tạo thành các món kiểu Âu, kiểu Á và các món ăn đặc thù chỉ có ở vùng đất này như Súp cá ngừ nấu sâm Phú Yên, Thăn cá ngừ hấp lá é, Mắt cá ngừ tiềm thuốc Bắc…
Phú Yên từng xác lập Kỷ lục Việt Nam với sự kiện chế biến và công diễn các món ăn từ Cá ngừ Đại dương nhiều nhất diễn ra vào tháng 7/2022 với 101 món ăn khác nhau.
Trước đó, với sự đề cử của VietKings, năm 2012: 12 món ăn Việt Nam được Tổ chức Kỷ lục Châu Á xác lập theo Bộ tiêu chí Ẩm thực và Đặc sản Châu Á: Phở - Hà Nội, Bún thang - Hà Nội, Bánh đa cua - Hải Phòng, Bún bò - Huế, Cơm tấm - Sài Gòn, Gỏi cuốn - Sài Gòn, Cơm cháy - Ninh Bình, Cháo lươn - Nghệ An, Phở khô - Gia Lai, Bánh khọt - Vũng Tàu, Mì Quảng - Quảng Nam.
Năm 2013: 10 món ăn Việt Nam được Tổ chức Kỷ lục Châu Á xác lập theo Bộ tiêu chí Ẩm thực và Đặc sản Châu Á: Chả cá Lã Vọng - Hà Nội, Bún cá rô đồng - Hải Dương, Chả mực Hạ Long - Quảng Ninh, Cao lầu Hội An - Quảng Nam, Bánh canh chả cá Quy Nhơn - Bình Định, Gỏi lá - Kon Tum, Bánh bèo bì - Bình Dương, Bún suông - Trà Vinh, Hủ tiếu Mỹ Tho - Tiền Giang, Bún cá Châu Đốc - An Giang. 8 đặc sản Việt Nam được Tổ chức Kỷ lục Châu Á xác lập theo Bộ tiêu chí Ẩm thực và Đặc sản Châu Á: Bánh đậu xanh - Hải Dương, Chè - Thái Nguyên, Quế Trà Bồng - Quảng Ngãi, Sâm Ngọc Linh - KonTum, Cà phê Buôn Mê - Đắk Lắk, Bánh tráng phơi sương Trảng Bàng - Tây Ninh, Bánh phồng sữa dừa - Bến Tre, Tiêu Phú Quốc - Kiên Giang.
Các Kỷ lục Châu Á được công bố đã góp phần quảng bá hình ảnh “bản đồ ẩm thực” Việt Nam vô cùng phong phú và đa dạng. Trong khả năng của mình, VietKings mong muốn có thể quảng bá mạnh mẽ hơn nữa cho nền ẩm thực, đặc sản nước nhà. Bởi đó là một thế mạnh rất lớn của du lịch Việt Nam, ẩm thực hoàn toàn có thể trở thành cầu nối để quảng bá hình ảnh, vị thế của Việt Nam đến du khách trong và ngoài nước.
Dự kiến, bằng Kỷ lục Châu Á sẽ được Tổ chức Kỷ lục Châu Á ủy quyền cho VietKings trao tặng đến các địa phương vào dịp Hội ngộ Top diễn ra vào cuối năm 2022 tại TP. Hồ Chí Minh.
