Sự xếp hạng này nhằm định hướng dư luận chú ý đến những điều đang diễn ra hằng ngày mà thường bị lãng quên khi đề cập đến các vấn đề bảo vệ khí hậu và môi trường.
1 - Khai thác vàng thủ công
Với các phương tiện đơn giản nhất như: quặng vàng hỗn hống với thủy ngân sau đó hỗn hợp này sẽ được nung chảy, thủy ngân bốc hơi, chất còn lại là vàng. Người khai thác hít khí độc đầu tiên, chất thải thủy ngân gây ô nhiễm môi trường, tích tụ trong cây cối, động vật và từ đó lan sang chuỗi thực phẩm. Ảnh hưởng đến sức khoẻ: Thủy ngân gây tổn hại đến thận, giảm trí nhớ, đau khớp, đẻ non, khó thở, tổn hại thần kinh và có thể gây chết người.
2 - Ô nhiễm mặt nước
Mỗi người mỗi ngày cần khoảng 20 lít nước ngọt để ăn, uống. Ngoài ra cần từ 50 đến 150 lít nước sinh hoạt. Dân số ngày một tăng, nông nghiệp ngày một phát triển vì thế tài nguyên nước ngày càng khan hiếm và ngày càng bị ô nhiễm nặng nề hơn. Trong nguồn nước thường thấy các loại vi khuẩn, virus từ chất bài tiết của con người, ngoài ra còn có kim loại nặng và các hợp chất hữu cơ từ sản xuất công nghiệp.
Con người bị nhiễm độc có thể do uống phải nước hoặc ăn thức ăn bị nhiễm độc. Các loại thủy sản cũng có thể bị nhiễm chất độc trong nước do thịt chúng tích các chất độc hại và gây hại cho người ăn phải thịt bị nhiễm độc. Ngay cây trồng cũng có thể bị nhiễm chất độc nếu tưới bằng nước nhiễm độc. Hậu quả đối với sức khỏe con người là gây hại đến hệ thống tiêu hóa, bệnh đường ruột. Theo số liệu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thì ô nhiễm nước là một trong các nguyên nhân chính gây tử vong từ yếu tố môi trường.
3 - Ô nhiễm nước ngầm
Nước ngầm là nguồn nước quan trọng nhất. Tại các khu đô thị việc chọn vị trí đổ chất thải hoặc bể phốt làm không tốt nên chất độc cũng như các tác nhân gây bệnh có thể ngấm vào nguồn nước ngầm. Cạnh đó nếu các loại dầu máy thải, chất tẩy rửa từ các hộ gia đình hoặc thuốc bảo vệ thực vật, phân hóa học dùng trong nông nghiệp cũng gây ô nhiễm nguồn nước ngầm.
Do sự di chuyển của nước ngầm rất chậm nên sự nhiễm chất độc có thời gian tích tụ rất dài, thậm chí sau nhiều năm mới thâm nhập vào nguồn nước ăn. Ảnh hưởng đến sức khỏe: Điều này lệ thuộc vào loại ô nhiễm. Thường là bệnh đường ruột. Các loại kim loại nặng ở trong nước có thể gây ung thư.
4 - Ô nhiễm không khí trong căn hộ.
Ở các nước đang phát triển chất đốt phổ biến là than, củi và rơm rạ. Trên 50% dân số thế giới sử dụng các loại chất đốt này để đun nấu. 80% hộ gia đình ở Trung Quốc, Ấn Độ và miền Nam châu Phi vẫn phải đun nấu, sưởi ấm theo hình thức này. Đây là nguyên nhân gây 3 triệu ca tử vong hằng năm trên thế giới và 4% trường hợp bị ốm đau là do nguyên nhân này gây nên.
Việc đun nấu thường diễn ra ở một khu vực chật chội, không có hệ thống thoát khí. Không khí bị ô nhiễm không những gây hại đối với người đun nấu, chủ yếu là phụ nữ, mà với các thành viên khác trong gia đình do điều kiện sống chật chội. Con người hít phải chất độc và bụi mịn, phổi và mắt bị ảnh hưởng đầu tiên. Ảnh hưởng đến sức khỏe: Viêm phổi, ung thư phổi, lao, đau mắt. Theo ước tính, mỗi năm có khoảng 3 triệu người bị chết vì hít phải khí độc hại trong các căn hộ chật chội.
5 - Khai khoáng công nghiệp.
Trong việc khai khoáng công nghiệp thì khó khăn lớn nhất là xử lý chất thải dưới dạng đất đá và bùn. Trong chất thải này có thể có các hóa chất độc hại mà người ta sử dụng để tách quặng khỏi đất đá. Trong chất thải ở các mỏ thường có các hợp chất sulfid-kim loại, chúng có thể tạo thành a xít, với khối lượng lớn chúng có thể gây hại đối với đồng ruộng và nguồn nước ở xung quanh. Bùn từ các khu mỏ chảy ra sông suối có thể gây ùn tắc dòng chảy từ đó gây lũ lụt. Ảnh hưởng đến sức khỏe: Thường rất đa dạng và gây hại kéo dài như: đau mắt, gây hại đối với hệ thống hô hấp, tiêu hóa, tim mạch, thận, gan và hệ thần kinh.
6 - Các lò nung và chế biến hợp kim
Trong quá trình sản xuất và chế biến các loại kim loại như đồng, nicken, kẽm, bạc, kobalt, vàng và kadmium môi trường bị ảnh hưởng nặng nề. Hydrofluor, sunfua-dioxit, Nitơ-oxit khói độc cũng như các kim loại nặng như chì, Arsen, Chrom, Kadmium, Nickel, đồng và kẽm bị thải ra môi trường.
Một lượng lớn a xít-sunfuaric được sử dụng để chế biến. Chất thải rắn độc hại cũng gây hại đến môi trường. Thông thường con người hít thở các chất độc hại này hoặc chúng thâm nhập vào chuỗi thực phẩm. Bụi mịn gây hại nặng nề và ảnh hưởng tới nguồn nước. Ảnh hưởng đến sức khỏe: có dạng gây hại ngay hoặc mãn tính như gây hại mắt, hệ hô hấp, da, gan, thận và hệ thần kinh. Nghiêm trọng hơn là ảnh hưởng đến hệ tim mạch và phổi, thậm chí có thể gây tử vong do tích lũy lâu dài trong cơ thể.
7 - Chất thải phóng xạ và chất thải từ việc khai thác Uran.
Chất phóng xạ được sử dụng để sản xuất điện, dùng trong lĩnh vực Quân sự và Y học. Việc xử lý chất thải phóng xạ từ các lò phản ứng dưới dạng thanh đốt vô cùng khó khăn. Việc chôn vĩnh viễn loại chất thải này hầu như là chuyện không thể.
Quá trình khai thác Uran tuy không tạo ra chất thải phóng xạ nguy hiểm, nhưng lại tạo ra một lượng lớn chất thải có lượng phóng xạ tương đối thấp. Những nước sản xuất Uran với khối lượng lớn thường là những nước như Kazakhstan, Nga, Niger, Namibia, Uzbekistan, Ukraine và Trung Quốc, những quy định về bảo vệ môi trường và an toàn thường không thực hiện nghiêm chỉnh. Ảnh hưởng đến sức khỏe: chất phóng xạ có thể ảnh hưởng tới chức năng của cơ thể, về lâu dài có thể gây một số bệnh ung thư. Những người bị ảnh hưởng phóng xạ với nồng độ thấp có những biến đổi đối với máu, chóng mặt, mệt mỏi, gây quái thai, mù mắt, trì độn. Nếu bị tác động của tia phóng xạ với nồng độ cao sẽ bị chết chỉ sau vài giờ.
8 - Nước thải không được xử lý.
Ở nhiều vùng nghèo khổ trên thế giới phân người và nước thải sinh hoạt không được xử lý mà quay trở lại vòng tuần hoàn của nước. Do đó bệnh tật có điều kiện để lây lan và gây ô nhiễm môi trường. Nước thải không được xử lý chảy vào sông rạch và ao hồ gây thiếu hụt oxy làm cho nhiều loại động vật và cây cỏ không thể tồn tại.
Theo dự đoán của WHO trong năm 2008 có khoảng 2,6 tỷ người không được tiếp cận với các công trình vệ sinh. Đây chính là nguyên nhân vì sao ở các thành phố nước bị ô nhiễm nặng nề bởi chất bài tiết của con người. Ảnh hưởng đến sức khỏe: tình trạng trên dẫn đến một loạt bệnh như tả, thương hàn, kiết lị, viêm gan A và bệnh giun sán. Theo dự đoán của WHO mỗi năm có khoảng 1,5 triệu người bị chết liên quan đến nước thải không được xử lý.
9 - Ô nhiễm không khí ở các đô thị.
Khí thải từ xe máy, ô tô, các nhà máy điện, khu công nghiệp chứa nhiều hợp chất độc hại và bụi mịn. Những chất này khi phản ứng với ánh sáng mặt trời hình thành những hợp chất mới, ví dụ Ozon, loại khí này ở gần mặt đất rất độc hại. Ảnh hưởng đến sức khỏe: một số bệnh mãn tính về đường hô hấp và hệ tuần hoàn. Bụi mịn gây các bệnh như hen suyễn, viêm phế quản mãn tính cho đến ung thư phổi. Trẻ em và người già dễ bị các căn bệnh này. Theo dự đoán của WHO mỗi năm có khoảng 865.000 trường hợp tử vong do ô nhiễm không khí gây nên.
10 - Tái tạo bình ắc quy
Ắc quy ô tô có nhiều tấm chì ngâm trong a xít có thể nạp điện để sử dụng nhiều lần. Khi công suất giảm và không thể tiếp tục nạp điện được nữa người ta thu lại những thứ còn có thể sử dụng lại và có giá trị kinh tế cao, trong đó chủ yếu là các tấm chì. Ở các nước nghèo đây là một công việc có thu nhập không nhỏ.
Những bình ắc quy cũ này thường được vận chuyển từ các nước giàu có sang các nước nghèo thuộc thế giới thứ ba để tái sử dụng. Việc tháo gỡ các bình ắc quy này được thực hiện hết sức thủ công và không bảo đảm điều kiện an toàn nên thường xảy ra các vụ ngộ độc chì đối với những lao động tiếp xúc trực tiếp với bình ắc quy cũ. Cạnh đó gây ngộ độc mãn tính: chì tích tụ dần do khối lượng rất nhỏ qua hệ thống hô hấp và tích tụ ở xương.
Ảnh hưởng đến sức khỏe: người bị nhiễm độc chì bị rối loạn về sự phát triển, hay quên, khó ngủ. Gây suy giảm gan, mệt mỏi, đau đầu, đau cơ và đau xương. Nếu bị ngộ độc nhiều có thể bị hôn mê và tử vong, trẻ em có nguy cơ bị tổn thương thần kinh. Từ công trình nghiên cứu trên, ông Richard Fuller, người sáng lập Viện Blacksmith nói: "Chúng tôi muốn dư luận chú ý đến những hệ quả nghiêm trọng do ô nhiễm môi trường gây nên đối với sức khỏe con người đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế hãy ra tay hành động".
Ngay cả những đánh giá khá bảo thủ cũng thừa nhận các yếu tố về môi trường là nguyên nhân gây nên 25% ca tử vong ở các nước đang phát triển. Ví dụ: Việc ô nhiễm thủy ngân trong quá trình khai thác vàng liên quan đến 15 triệu người làm việc trong các mỏ hoặc bãi khai thác trong đó 4,5 triệu phụ nữ và 600.000 trẻ em.
Ông Fuller cho rằng các quốc gia giàu phải chịu trách nhiệm về tình trạng ô nhiễm ở các nước nghèo vì "Chúng ta xuất khẩu công nghiệp của mình sang các nước đó, và cho đến nay tại các nước này không có cơ chế kiểm soát ô nhiễm môi trường, hoặc nếu có thì cũng không đầy đủ“.Thêm vào các nước đang phát triển có mức tăng trưởng kinh tế cao như Trung Quốc và Ấn Độ sản xuất nhiều loại sản phẩm có nguy cơ gây tổn hại với môi trường không phải để xuất khẩu mà để sử dụng trong nước.
Các nhà bảo vệ môi trường yêu cầu các quốc gia công nghiệp phải có trách nhiệm giúp các nước đang phát triển hạn chế gây tổn hại đến môi trường, sự giúp đỡ này cũng xuất phát từ lợi ích của bản thân các nước giàu. Vì chất độc cũng đang lây lan mang tính toàn cầu: "thủy ngân trong quá trình khai thác vàng có thể tích tụ trong bầy cá ngừ mà con người đang ăn và con em họ cũng có thể bị trúng độc", ông Fuller nói./.
