Chuyển đổi số giúp nâng cao hiệu năng, hiệu lực lĩnh vực tài nguyên và môi trường
Biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên, suy giảm đa dạng sinh học, ô nhiễm môi trường và mất cân bằng sinh thái đang là những thách thức nghiêm trọng toàn cầu, đòi hỏi sự chuyển đổi nhanh chóng sang các mô hình kinh tế bền vững, kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh và kinh tế carbon thấp.
Trong quá trình đó, chuyển đổi số là giải pháp quan trọng, cung cấp công cụ để nâng cao hiệu quả quản lý, tối ưu hóa nguồn lực và thúc đẩy phát triển bền vững. Trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường, chuyển đổi số giúp nâng cao hiệu năng, hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước.
Năm 2024, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã quan tâm, quyết liệt triển khai các nhiệm vụ, dự án lớn về chuyển đổi số; xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu tài nguyên và môi trường, góp phần tích cực vào chuyển đổi số quốc gia.
Theo ông Lê Phú Hà, Cục trưởng Cục chuyển đổi số và Thông tin dữ liệu tài nguyên môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường), để xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu tạo nền tảng cho phát triển Chính phủ số, Bộ đẩy mạnh hoàn thiện cơ sở dữ liệu chuyên ngành.
Trong số đó, cơ sở dữ liệu đất đai được xây dựng thống nhất từ Trung ương đến địa phương và được triển khai mạnh mẽ nhất, nhằm hướng đến xây dựng, hoàn thiện Hệ thống thông tin đất đai quốc gia đa mục tiêu, tập trung, thống nhất, dự kiến hoàn thành vào năm 2025 theo Luật Đất đai năm 2024.
Cơ sở dữ liệu đất đai được xây dựng ở 2 cấp trung ương và địa phương. Ở cấp trung ương, ngành Tài nguyên và Môi trường đã xây dựng xong 4 dữ liệu thành phần, gồm dữ liệu về hiện trạng sử dụng đất cấp vùng và cả nước; dữ liệu về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc gia; dữ liệu về khung giá đất; dữ liệu về điều tra cơ bản về đất đai cấp vùng và cả nước.
Đối với cơ sở dữ liệu đất đai địa phương, 63/63 tỉnh, thành phố đang xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai; 455/705 đơn vị cấp huyện đã hoàn thành cơ sở dữ liệu địa chính với hơn 46 triệu thửa đất đưa vào vận hành phục vụ công tác quản lý nhà nước về đất đai và giải quyết thủ tục hành chính về đất đai cho người dân, doanh nghiệp; 705/705 đơn vị cấp huyện đã hoàn thành cơ sở dữ liệu thống kê, kiểm kê đất đai và đưa vào vận hành thống nhất từ Trung ương đến địa phương; 325/705 đơn vị cấp huyện đã hoàn thành xây dựng cơ sở dữ liệu quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
Dữ liệu đất đai các địa phương đã xây dựng, làm sạch thường xuyên, liên tục được đưa vào sử dụng ngay, kết nối, chia sẻ với cơ sở dữ liệu dân cư để cắt giảm các thủ tục hành chính cho người dân, tránh lãng phí.
Đặc biệt, lần đầu tiên kết nối, chia sẻ cơ sở dữ liệu đất đai với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để cung cấp dịch vụ công giải quyết thủ tục hành chính về cư trú được triển khai tại Bình Dương, Đồng Nai và đang tiếp tục mở rộng triển khai trên toàn quốc.
Bên cạnh đó, cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia đã được ngành hoàn thành phần đất liền; xây dựng hoàn thiện cơ sở dữ liệu tài nguyên nước, môi trường. Ngành cũng tích cực xây dựng hoàn thiện cơ sở dữ liệu khí tượng thủy văn, địa chất và khoáng sản, tài nguyên, môi trường biển và hải đảo, viễn thám.
Cục Chuyển đổi số và Thông tin dữ liệu tài nguyên môi trường đang thực hiện 3 dự án chuyển đổi số quan trọng của ngành là dự án “Chuyển đổi số ngành tài nguyên và môi trường (giai đoạn 1)”, dự án “Xây dựng, hoàn thiện Hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu tài nguyên và môi trường (giai đoạn 1)” và dự án “Xây dựng Hệ thống quản lý điều hành thông minh tại Bộ Tài nguyên và Môi trường.”
Kết nối các cơ sở dữ liệu sẽ giúp quản lý các chuỗi giá trị hiệu quả, bền vững
Trung tâm dữ liệu Đồng bằng sông Cửu Long tại Cần Thơ được khánh thành ngày 5/12 là một trong những hành động cụ thể của ngành Tài nguyên và Môi trường trong công tác chuyển đổi số, xây dựng, hoàn thiện các cơ sở dữ liệu quốc gia, chuyên ngành tài nguyên và môi trường, kết nối liên thông với các hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu của các bộ, ngành, địa phương.
Trung tâm có khả năng tích hợp dữ liệu đa ngành (tài nguyên, môi trường, nông nghiệp, kinh tế, xã hội), từng bước chuẩn hóa, khắc phục tình trạng thiếu hụt cơ sở dữ liệu, đồng bộ hóa các tài liệu thuộc khu vực Đồng bằng sông Cửu Long; phục vụ phân tích, đánh giá và hỗ trợ ra quyết định về phát triển bền vững trong điều kiện biến đổi khí hậu.
Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Quý Kiên nhấn mạnh hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, dữ liệu liên ngành sẽ giúp quản lý các chuỗi giá trị, từ khai thác tài nguyên, sản xuất, tiêu dùng, đến tái chế chất thải.
Kết nối cơ sở dữ liệu đất đai với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư là bước tiến quan trọng trong chiến lược chuyển đổi số. Qua đó giúp Việt Nam thúc đẩy chuyển đổi xanh, tuần hoàn và nền kinh tế carbon thấp, mang lại lợi ích về môi trường mà còn tạo ra những cơ hội mới cho phát triển kinh tế, nâng cao chất lượng sống của người dân và khẳng định cam kết của Việt Nam trong việc đối phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường toàn cầu.
Dữ liệu đất đai bao gồm thông tin về quyền sở hữu, mục đích sử dụng, giá trị và hiện trạng sử dụng đất, trong khi dữ liệu dân cư cung cấp thông tin về nhân khẩu học, giúp gắn kết chặt chẽ với quy hoạch đô thị và phát triển kinh tế-xã hội.
Việc kết hợp dữ liệu này tạo điều kiện để xây dựng các hệ thống quy hoạch và quản lý đô thị hiện đại. Thông tin đất đai kết hợp với dữ liệu dân cư có thể hỗ trợ xác định các khu vực ưu tiên cho phát triển năng lượng tái tạo, xây dựng hạ tầng xanh, hoặc triển khai các dự án tín chỉ carbon.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, cần nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin tại các địa phương, đảm bảo khả năng kết nối và bảo mật dữ liệu, tổ chức đào tạo và nâng cao nhận thức cho cán bộ và người dân về lợi ích và cách thức sử dụng dữ liệu số trong quản lý và phát triển bền vững.
Việc huy động nguồn lực tài chính, bao gồm cả nguồn vốn từ các tổ chức quốc tế và các doanh nghiệp cũng là yếu tố quan trọng để xây dựng và vận hành hệ thống dữ liệu quốc gia hiện đại./.
