Theo Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM, qua rà soát quá trình triển khai thực hiện các dự án xây dựng giai đoạn 2016 - 2021, đa số các đồ án quy hoạch phân khu trên địa bàn thành phố được duyệt hiện nay, chưa xác định vị trí, quy mô diện tích quỹ đất bố trí nhà ở xã hội hoặc chưa được cập nhật các dự án NOXH.
Trong báo cáo triển khai, thực hiện các dự án NOXH trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2016 - 2025 của Sở Quy hoạch - Kiến trúc cho thấy, vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế trong chính sách phát triển NOXH trong thực tiễn. Đa số các đồ án quy hoạch phân khu trên địa bàn thành phố chưa xác định vị trí, quy mô diện tích quỹ đất bố trí NOXH vì nhiều nguyên nhân như thời gian phê duyệt quy hoạch đồ án, dự án chậm triển khai theo kế hoạch,…
Việc bắt buộc tất cả các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại tại các đô thị từ loại 3 trở lên phải dành quỹ đất để xây dựng NOXH (tỷ lệ 20% theo quy định của Chính phủ) là chưa phù hợp.
Bởi việc yêu cầu tất cả các dự án phải dành quỹ đất NOXH mà không căn cứ vào đặc điểm cụ thể, kế hoạch phát triển nhà ở của địa phương có thể dẫn đến tình trạng quỹ đất không được đưa vào đầu tư, gây mất mỹ quan đô thị, lãng phí nguồn lực đất đai và làm tăng giá nhà ở.
Ngoài ra, đối với các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại có quy mô sử dụng đất nhỏ (ví dụ dưới 2 ha tại các đô thị loại đặc biệt và loại 1), việc dành quỹ đất để đầu tư xây dựng NOXH là không khả thi do không đủ diện tích tối thiểu để đầu tư NOXH độc lập theo tiêu chuẩn... Nếu ở các vị trí “đất vàng” có thể tiềm ẩn tiêu cực, không công bằng.
Không những vậy, nếu người thu nhập thấp vào ở trong các căn hộ NOXH trong các dự án nhà ở thương mại cao cấp, siêu cao cấp sẽ thì chỉ tính riêng chi phí quản lý vận hành tòa nhà cũng như các dịch vụ thiết yếu khác trong các dự án này cũng là không phù hợp với thu nhập.
Cùng với đó, công tác rà soát, đề xuất bổ sung diện tích đất NOXH trong quy hoạch phân khu gặp nhiều vướng mắc, khó khăn khi triển khai công tác dự báo nhu cầu NOXH tại địa phương và xác định quỹ đất bố trí phù hợp. Mật độ dân cư cao tại các địa phương, sẽ làm tăng chi phí giải phóng mặt bằng và chi phí đầu tư... Bởi vậy, các dự án NOXH chưa thu hút được nhà đầu tư, nguồn vốn đầu tư hàng năm từ ngân sách Nhà nước còn hạn chế, chưa đủ để thực hiện các dự án, chương trình phát triển nhà ở,…
Từ những bất cập trên, Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM kiến nghị Bộ Xây dựng sớm rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản hướng dẫn thi hành các luật liên quan đến quy hoạch phù hợp với quy định của Luật Quy hoạch. Đồng thời đề xuất có quy định đặc thù cho TP.HCM có những yêu cầu quản lý khác với nhiều tỉnh, thành có mật độ đô thị hóa chưa cao.
Nghiên cứu cho phép một chủ đầu tư có nhiều dự án đang được triển khai trên cùng một quận/huyện được hoán đổi diện tích đất để xây dựng NOXH để tập trung vào một dự án. Việc này sẽ tạo điều kiện cho chủ đầu tư kinh doanh, khai thác và vận hành được thuận lợi hoặc có các quy định, giải pháp khác về cơ chế chính sách thu hút đầu tư.
Bên cạnh đó, Sở này cũng đề xuất Bộ Xây dựng nghiên cứu xây dựng hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia về quy hoạch nhằm cung cấp thông tin đồng bộ, thống nhất, đầy đủ, chính xác, kịp thời cho công tác lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh và thực hiện quy hoạch.
