Để phát huy tiềm năng, lợi thế vốn có, ngay từ khi thành lập Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, nhiều giải pháp bảo vệ rừng gắn với phát triển đời sống, nâng cao thu nhập cho người dân được đề ra, trong đó có việc quy hoạch, phát triển du lịch sinh thái, cộng đồng. Hiện nay, huyện Bá Thước đang trong quá trình phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng kết hợp với việc bảo vệ rừng.
Mô hình du Du lịch sinh thái cộng đồng Pù Luông trở thành điểm đến hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước. Đây là một trong số ít những khu du lịch trên địa bàn toàn tỉnh có khả năng thu đông đảo du khác vào các dịp lễ, tết...
Tính đến hiện tại, trên địa bàn huyện Bá Thước có khoảng hơn 80 cơ sở lưu trú; trong đó số cơ sở lưu trú dạng homestay, khu nghỉ dưỡng tại Khu Du lịch sinh thái cộng đồng Pù Luông tập trung chủ yếu ở các xã Thành Lâm, Thành Sơn, Cổ Lũng; nhiều hộ liên doanh, liên kết với các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp bên ngoài đến đầu tư và nhiều dự án du lịch nghỉ dưỡng quy mô.
Số lượt khách và doanh thu từ du lịch không ngừng tăng qua các năm. Năm 2023, hoạt động du lịch Bá Thước đón 82.646 lượt khách, vượt 122% so với năm trước, cao nhất từ trước đến nay (khách quốc tế là 5.447 lượt, khách trong nước là 77.199 lượt). Từ đầu năm 2023 đến nay, du lịch Bá Thước đón 50.054 lượt khách (8.451 lượt khách nước ngoài), lượng khách trung bình khoảng trên 1.500 lượt/ngày đêm; doanh thu ước đạt trên 85 tỷ đồng...
Phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp kết hợp với việc phát triển du lịch là một trong những chương trình trọng tâm của Đại hội Đảng bộ huyện Bá Thước nhiệm kỳ 2020-2025. Những năm qua, UBND huyện Bá Thước đã xây dựng Chương trình hành động phát triển du lịch huyện Bá Thước; xây dựng Đề án phát triển Du lịch cộng đồng huyện Bá Thước đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030; xây dựng kế hoạch về phát triển du lịch gắn với phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa trên địa bàn huyện Bá Thước giai đoạn 2021-2025 và những năm tiếp theo...
Cùng với đó, huyện làm tốt công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch về phát triển du lịch; đầu tư kết cấu hạ tầng phát triển du lịch, đưa quy mô và chất lượng trong hoạt động du lịch không ngừng được tăng lên. Hàng trăm tỷ đồng được huy động, tập trung đầu tư cho phát triển du lịch. Đặc biệt, Pù Luông có những cơ sở lưu trú cao cấp, “gắn sao” như: Puluong Bocbandi Retreat, Jungle Loge Puluong, Puluong Retreat, Eco Garden... Mô hình homestay do một số hộ gia đình bản địa đầu tư cũng đã mang lại hiệu quả rõ rệt, một số homestay thu nhập hàng trăm triệu đồng/năm, điển hình như: Hộ gia đình ông Hà Văn Sĩ, ông Hà Văn Dũng (bản Hiêu, xã Cổ Lũng), ông Hà Văn Giáp, Hà Văn Lịch, Hà Văn Thược (bản Đôn, xã Thành Lâm), ông Lò Văn Nam (bản Kho Mường, xã Thành Sơn)...
Hiện nay, các sản phẩm du lịch của huyện không ngừng được làm mới, đa dạng, phong phú hơn nhằm đáp ứng nhu cầu của du khách. Điều quan trọng, hấp dẫn nhất của du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng Pù Luông là gia tăng tính trải nghiệm, bảo tồn hiệu quả các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc nơi đây. Du khách được thỏa sức trải nghiệm thực tế đời sống cộng đồng tại địa phương như: Tìm hiểu phong tục, tập quán, leo núi đào măng, hái rau rừng, thưởng thức các giá trị văn hóa ẩm thực với các món ăn đặc sản, dân gian mà không kém phần hấp dẫn (vịt Cổ Lũng, cá sông lòng hồ Thủy điện Bá Thước 2, cá Dốc, lợn Mán, măng đắng, rau rừng...; tham quan, trải nghiệm mua sắm sản phẩm dệt thổ cẩm thôn Lặn Ngoài, xã Lũng Niêm, tham gia chợ phiên phố Đoàn; tìm hiểu nghề nấu rượu siêu men lá; sản phẩm dược liệu khu Son – Bá – Mười...
Bên cạnh tuyên truyền, quảng bá du lịch, việc chú trọng, tập trung công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực du lịch, từ việc nâng cao nhận thức và trình độ quản lý du lịch cộng đồng cho cán bộ quản lý của địa phương; đi khảo sát, học hỏi mô hình du lịch tại các địa phương trong và ngoài tỉnh đến tập huấn cho người dân đã cho thấy nỗ lực, quyết tâm, hướng đi đúng, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững của du lịch Bá Thước...
Du lịch phát triển đã thu hút người dân lao động đến làm việc nên người dân không còn vào rừng khai thác lâm sản trái phép. Lao động phục vụ du lịch cộng đồng chưa được hình thành rõ nét, chủ yếu là lao động gia đình. Vì vậy, huyện Bá Thước làm tốt công tác nâng cao trình độ dân trí, văn hóa cho người dân bản địa tham gia làm du lịch, nhất là nâng cao nhận thức về du lịch, kỹ năng giao tiếp, ứng xử văn minh trong du lịch... Tổng số lao động địa phương có thể tính là phục vụ du lịch trên địa bàn toàn huyện trên 500 người, trong đó có trên 80% số lao động đã được tập huấn chuyên môn nghiệp vụ.
Phát triển du lịch kết hợp với việc bảo vệ môi trường, bảo vệ rừng nên du lịch sinh thái, du lịch ở Pù Luông là luôn lấy người dân là trung tâm của sự phát triển, theo đúng tinh thần “việc gì có lợi cho dân thì làm”. Bởi vậy mà, người dân địa phương tại các khu, điểm du lịch không chỉ được tạo điều kiện làm thêm các nghề dịch vụ cải thiện thu nhập mà còn được hướng dẫn cách thức làm dịch vụ du lịch sao cho an toàn, hiệu quả.
Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong phát triển du lịch được chú trọng. Huyện đã triển khai thực hiện nhiều hoạt động đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong hoạt động du lịch như: đẩy mạnh truyền thông, quảng bá trên mạng xã hội, các cơ sở kinh doanh lưu trú du lịch đều có trang fanpage riêng, có ứng dụng đặt phòng trên trang Booking.com và Agoda.com và các trang du lịch có uy tín trong Hiệp hội Du lịch Việt Nam; tham gia các hội thảo trực tuyến; các doanh nghiệp đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động xúc tiến, quảng bá du lịch và quản lý, điều hành hoạt động ở cơ sở như: các phần mền quản lý nhân sự, kế toán, khai báo lưu trú,... giúp cho hoạt động của các cơ sở thuận tiện và hiệu quả./.
