Năm nay, Tết rừng Nà Hẩu sẽ được tổ chức trong ngày 8 và 9/3 (tức 28 và 29 tháng Giêng năm Giáp Thìn) tại xã Nà Hẩu (huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái). Với quy mô cấp huyện với nhiều hoạt động đặc sắc, mang đậm bản sắc truyền thống của đồng bào Mông.
Nghi lễ linh thiêng kết hợp các hoạt động văn hóa đặc sắc
Lễ hội Tết rừng Nà Hẩu năm 2024 hứa hẹn những hoạt động đặc sắc, thu hút du khách như: không gian chợ quê người Mông; thi đấu và biểu diễn các trò chơi dân gian, dân ca, dân vũ; hoạt động trồng cây làm du lịch; trưng bày ảnh nghệ thuật "Đất và người Văn Yên"; các hoạt động tham quan, du lịch, đặc biệt là trải nghiệm Hội thề giữ rừng và ăn Tết rừng của người dân tộc Mông tại các điểm cúng rừng của các thôn trên địa bàn xã.
Đặc biệt, điểm nhấn trong chương trình là đêm khai mạc được tổ chức tại Sân vận động trung tâm xã vào lúc 20h ngày 8/3/2024. Tại đây sẽ diễn ra chương trình nghệ thuật đặc sắc có nội dung giới thiệu về những phong tục, tập quán của đồng bào Mông Nà Hẩu từ thuở sơ khai gắn bó với rừng với những ý nghĩa lịch sử truyền thống và tập tục lâu đời của người dân sở tại. Qua đó, khắc hoạ tình yêu của con người với rừng, coi rừng là nguồn sống, là mái nhà che chở, là chỗ dựa tinh thần của cả cộng đồng, rừng tạo nên cuộc sống ấm no, hạnh phúc, bình yên.
Nghi lễ trang nghiêm và được mong đợi nhất là nghi lễ cúng rừng được tổ chức vào lúc 8h ngày 9/3/2024 tại Khu rừng thiêng của các thôn trên địa bàn xã (Ba Khuy, Bản Tát, Trung Tâm).
Theo đại diện UBND huyện Văn Yên, Lễ hội Tết rừng Nà Hẩu là nghi lễ độc đáo có ý nghĩa tâm linh cầu phúc, góp phần bảo tồn các giá trị vật chất, tinh thần trong cộng đồng các dân tộc. Thông qua Lễ hội, còn thiết thực góp phần vào công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên rừng cũng như bảo vệ môi trường sinh thái, bảo tồn sự đa dạng sinh học Khu bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu nói riêng và trên địa bàn huyện Văn Yên nói chung.
Đây cũng là dịp để quảng bá, tuyên truyền ý thức giữ rừng, phát triển sinh hoạt văn hóa cộng đồng của các dân tộc, từng bước thu hút khách du lịch đến tham quan hệ sinh thái rừng nguyên sinh, thưởng thức các sản phẩm ẩm thực của người dân làm ra, tạo điều kiện phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái bền vững.
"Tết rừng được tổ chức nhằm tuyên truyền bà con nhân dân Nà Hẩu nói riêng, nhân dân Văn Yên nói chung trong việc bảo vệ rừng nguyên sinh; là dịp quảng bá, nhân rộng, thúc đẩy hơn nữa ý thức bảo vệ môi trường; ý thức, trách nhiệm bảo vệ các nét văn hóa, tập quán độc đáo của dân tộc; Từng bước thu hút khách du lịch thăm quan sự kỳ thú của khu bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu, cũng như trải nghiệm các điệu dân ca, dân vũ, các món ẩm thực của người Mông nơi đây, hướng tới nền kinh tế xanh, nền du lịch phát triển xanh", đại diện UBND huyện cho biết.
Năm nay, Tết rừng Nà Hẩu, huyện Văn Yên (Yên Bái) được tổ chức với quy mô cấp huyện vào ngày 28 và 29 tháng Giêng năm Giáp Thìn (tức ngày 8, 9/3) với nhiều hoạt động đặc sắc, mang đậm bản sắc truyền thống của đồng bào Mông Nà Hẩu như: thực hiện nghi lễ cúng rừng; hội thề giữ rừng và Ăn Tết rừng của người dân tộc Mông; hoạt động Chợ quê người Mông; thi đấu và biểu diễn các trò chơi dân gian, dân ca, dân vũ dân tộc Mông…
Tôn vinh tập quán, tín ngưỡng bảo vệ rừng
Nà Hẩu là xã nằm trong vùng lõi của Khu bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu. Xã có diện tích tự nhiên hơn 5.600 ha, trong đó rừng tự nhiên đặc dụng trên 4.500 ha. Rừng như mái nhà chung của hơn 500 hộ người Mông với hơn 2.500 nhân khẩu. Trải qua hàng trăm năm chung sống gắn bó hòa thuận với rừng, hiểu được luật rừng, đồng bào dân tộc Mông nơi đây đã đặt ra những quy định về việc bảo vệ rừng được cộng đồng tôn trọng.
Ông Giàng A Châu – người có uy tín xã Nà Hẩu cho hay :"Tết rừng đã có từ khi người Mông Nà Hẩu di cư đến đây lập làng, lập bản và trở thành nét sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng dân gian, tạo ra sắc thái văn hóa riêng của người Mông nơi đây. Chúng tôi rất phấn khởi, chờ đợi đến ngày Tết rừng để bà con dân bản cầu mong những điều may mắn trong năm mới, mưa thuận gió hòa, năm mới có sức khỏe mới, làm gì cũng yên tâm”.
Ở mỗi thôn bản của xã Nà Hẩu đều có một khu rừng cấm - rừng thiêng nằm ở địa thế đẹp nhất của thôn, nơi hội tụ đầy đủ linh khí của trời đất để thờ cúng Thần Rừng với những quy định "bất khả xâm phạm”. Theo quan niệm của người Mông, đó là nơi chở che dân bản tránh cái gió, tránh lũ ống, lũ quét, cho dân bản sản vật để ăn, nguồn nước để uống và tưới tiêu cho đồng ruộng. Giữ cánh rừng luôn tươi tốt cũng chính là giữ cho dân bản luôn bình an, no ấm.
Từ tập quán, tín ngưỡng tôn trọng, bảo vệ rừng, coi rừng là ngôi nhà chung của cộng đồng, vì vậy, thôn, bản nào ở Nà Hẩu cũng có một khu rừng cấm, rừng thiêng với nhiều loài động, thực vật quý hiếm như cây chò nâu, dổi, trám, de, lát hoa, pơ mu... cũng là nơi sinh sống của khoảng 72 loài thú, 240 loài chim, gần 50 loài bò sát, trong đó có nhiều loài trong Sách Đỏ Việt Nam và thế giới như sơn dương, gấu, vượn đen tuyền, voọc xám, rùa đầu to, kỳ đà hoa, chim hồng hoàng…
Ngày nay, tập quán, tín ngưỡng tôn trọng, ý thức giữ rừng của bà con dân tộc Mông Nà Hẩu đang được huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái từng bước nhân rộng, phát triển thành Lễ hội Tết rừng gắn với phát triển du lịch sinh thái, khám phá rừng nguyên sinh.
Theo quy định của bà con Nà Hẩu, sau Tết rừng, các thôn bản đều cấm rừng 3 ngày để tạ ơn Thần Rừng. Trong 3 ngày này, mọi người tuyệt đối thực hiện các điều kiêng kỵ theo luật tục như: không đi vào rừng chặt cây xanh, không đem lá xanh từ rừng về nhà, không đào củ, bẻ măng, không thả rông gia súc… Với cách giữ rừng đặc biệt, người dân cùng với chính quyền, lực lượng kiểm lâm luôn gắn chặt với nhau trong bảo vệ rừng, các hành vi chặt phá, đốt rừng làm nương rẫy, khai thác vận chuyển lâm sản trái phép đều được phát hiện và ngăn chặn kịp thời. Nhờ vậy trong nhiều năm qua, diện tích rừng nguyên sinh đặc dụng trong vùng lõi của Khu bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu (Yên Bái) luôn được bảo vệ tốt, xã Nà Hẩu có tỉ lệ rừng che phủ đạt tới 90%.
Lễ hội Tết rừng Nà Hẩu không chỉ là nghi lễ độc đáo có ý nghĩa tâm linh cầu phúc, góp phần bảo tồn các giá trị vật chất, tinh thần trong cộng đồng các dân tộc mà còn thiết thực góp phần vào công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên rừng cũng như bảo vệ môi trường sinh thái, bảo tồn sự đa dạng sinh học Khu bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu nói riêng và trên địa bàn huyện Văn Yên nói chung.
Đây cũng là dịp để quảng bá, tuyên truyền ý thức giữ rừng, phát triển sinh hoạt văn hóa cộng đồng của các dân tộc, từng bước thu hút khách du lịch đến tham quan hệ sinh thái rừng nguyên sinh, thưởng thức các sản phẩm ẩm thực của người dân làm ra, tạo điều kiện phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái lâu dài bền vững. Thuận lợi nhất là 30 km đường từ trung tâm huyện Văn Yên lên trung tâm xã Nà Hẩu giờ đã bê tông hóa, có thể chạy thẳng một mạch bằng ô tô, sẽ càng tăng cơ hội trải nghiệm du xuân trong rừng nguyên sinh với mọi du khách./.
