Nội dung trên được thảo luận tại Diễn đàn "Sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả trong cây trồng" do Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) phối hợp với Báo Nông nghiệp Việt Nam tổ chức.

Thuốc BVTV sinh học góp phần phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững
Thống kê của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hiệp quốc (FAO) cho biết, nếu chi 35 tỷ USD trên toàn thế giới sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) để diệt trừ các loại sinh vật gây hại thì thu lại 350 tỷ USD, tức gấp 10 lần. Nếu không có thuốc BVTV sẽ ảnh hưởng đến an ninh lương thực và sản xuất, xuất khẩu.
Đặc biệt, sử dụng thuốc BVTV sinh học thường an toàn và ít độc đối với sức khỏe người, sinh vật có ích, thân thiện với môi trường. Việc sử dụng thuốc BVTV sinh học ngày càng nhiều hơn do yêu cầu phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng bền vững.
Diễn đàn hướng đến mục tiêu đẩy mạnh truyền thông, ứng dụng quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM), chủ động phòng chống sinh vật gây hại cây trồng, giảm chi phí đầu vào. Bên cạnh đó, giúp giảm hóa chất độc hại, giảm phát thải khí nhà kính, tăng năng suất, chất lượng sản phẩm, hiệu quả sản xuất, bảo đảm an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, hỗ trợ tích cực cho Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại đồng bằng sông Cửu Long.

Chia sẻ tại diễn đàn, ông Đỗ Văn Vấn, Giám đốc Trung tâm Bảo vệ thực vật phía Nam (Cục Bảo vệ thực vật), cho biết: Để triển khai chương trình IPHM, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tiếp nhận dự án hỗ trợ kỹ thuật “Xây dựng chiến lược và kế hoạch hành động IPHM” từ FAO; triển khai tại Việt Nam từ năm 2021 đến 2023.
Mục tiêu chung của Chương trình IPHM: tăng cường sức khỏe cây trồng; nâng cao khả năng phòng chống sinh vật gây hại và chống chịu tốt với điều kiện bất thuận của thời tiết; nâng cao hiệu quả sản xuất, đảm bảo an toàn thực phẩm; bảo vệ môi trường sinh thái, đa dạng sinh học.
Kết hợp sử dụng hài hoà thuốc bảo vệ thực vật sinh học và hóa học
Chia sẻ tại diễn đàn, ông Nguyễn Văn Sơn - Chủ tịch Hội Doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thuốc BVTV Việt Nam cho hay, thuốc BVTV được hầu hết các quốc gia trên thế giới sử dụng để phòng trừ sinh vật gây hại, tại Việt Nam được sử dụng từ năm 1955 đến nay.
Theo ông Nguyễn Văn Sơn, mặc dù có những ưu điểm nhưng tỷ trọng thuốc BVTV sinh học được sử dụng chỉ chiếm khoảng 10% trong tổng lượng thuốc BVTV hàng năm.
Nhiều loại thuốc BVTV sinh học giá thành cao, hiệu lực phòng trừ dịch hại chậm hơn thuốc BVTV hóa học; thời gian bảo quản của nhiều loại thuốc BVTV sinh học ngắn hơn thuốc BVTV hóa học.
Hơn nữa, không có đủ các loại thuốc BVTV sinh học để phòng trừ các loại sinh vật gây hại trên đồng ruộng. Do quy trình tách chiết, lên men và sản xuất thuốc BVTV vi sinh vật tại Việt Nam chưa thật ổn định, nên chất lượng sản phẩm thường chưa ổn định. Nhiều sản phẩm sinh học thường có tính chuyên tính cao, tác động hẹp, phát huy hiệu lực chậm và hiệu lực không ổn định, nên chưa được nông dân ưa dùng như thuốc BVTV hóa học.

Chủ tịch Hội Doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thuốc BVTV Việt Nam cho rằng, không phải tất cả các sản phẩm thuốc BVTV sinh học đều tốt tuyệt đối và không phải tất cả các sản phẩm hóa chất đều hoàn toàn có hại.
Để sử dụng thuốc BVTV hiệu quả tốt và an toàn, người dùng cần thực hiện nguyên tắc “4 đúng” (đúng thuốc; đúng lúc; đúng liều lượng, nồng độ, mức tiêu dùng và lượng nước; đúng cách), đảm bảo thời gian cách ly, sử dụng hài hòa.
Cùng với đó là “5 nguyên tắc vàng”, gồm: Sử dụng thuốc phải an toàn; Đọc hiểu và thực hiện đúng các hướng dẫn ghi trên nhãn thuốc; Mặc quần áo bảo hộ lao động; Sử dụng bình bơm đúng loại, đúng cách; Rửa tay, rửa mặt ngay sau khi bị thuốc dính vào, tắm giặt sau khi phun thuốc…
Đồng thời, cân nhắc và sử dụng hài hòa giữa thuốc BVTV hóa học và sinh học nhằm vừa phòng trừ được sinh vật gây hại vừa đảm bảo an toàn cho sức khỏe con người và bảo vệ môi trường, tăng cường các biện pháp canh tác bền vững…
Tại diễn đàn các chuyên gia cũng tập trung thảo luận đưa ra các giải pháp để doanh nghiệp và nông dân có thể cân bằng trong việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học và sinh học một cách hài hòa để bảo đảm chất lượng rau quả trong nước và thuận lợi xuất khẩu.

Kết luận tại diễn đàn ông Lê Văn Thiệt, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn), cho rằng hiện nay, biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng khó lường. Các hiện tượng thiên tai, bão lũ, hạn hán, xâm nhập mặn gây ảnh hưởng lớn đến sinh trưởng cây trồng, đời sống người dân. Nguy hiểm hơn, biến đổi khí hậu đã tạo điều kiện cho các loại sinh vật gây hại mới phát sinh, phát triển, gây khó khăn cho sản xuất.
“Hiện nay, chúng ta có 8.000 mã số vùng trồng, hơn 1.500 mã số cơ sở đóng gói. Nếu áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, chất lượng sản phẩm sẽ tăng lên, việc xuất khẩu càng trở nên thuận lợi. Do đó, để có thể phát triển nền nông nghiệp bền vững, hiện đại đến năm 2030, tầm nhìn 2050, các địa phương cần quan tâm, đầu tư mở rộng các mô hình sản xuất áp dụng các tiến bộ kỹ thuật như 3 giảm 3 tăng, 1 phải 5 giảm… phát triển và nhân rộng các mô hình, giải pháp sinh học trong phòng chống sinh vật gây hại; đẩy mạnh sản xuất và sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật sinh học, phối hợp với công ty nước ngoài”, ông Thiệt nhận định./.