Theo thống kê sơ bộ của Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An, đến cuối tháng 5, toàn tỉnh có hơn 2.700ha lúa xuân bị lép hạt với tỷ lệ phổ biến 40-60%, nhiều nơi lên tới trên 70%, không thể thu hoạch.
Các địa phương chịu thiệt hại nặng nề gồm huyện Diễn Châu (1.858ha), thị xã Thái Hòa (305ha), Anh Sơn (193ha), Yên Thành (150ha). Các giống lúa bị ảnh hưởng nhiều nhất là Hà Xuyên, Dương Ưu 725, An Nông 1424, HYT 100, AYT 77, VT 404.
Huyện Diễn Châu, nơi có diện tích thiệt hại lớn nhất, bông trắng không hạt. Nông dân phải thu hoạch non, cắt lúa về làm thức ăn cho gia súc.
Vụ xuân năm nay, gia đình bà Cao Thị Hoà (trú xã Diễn Nguyên) trồng 5 sào giống lúa Hà Xuyên. Dù làm đúng lịch thời vụ, chăm sóc kỹ lưỡng nhưng lúa không kết hạt, mất trắng.
“Mùa đến mà mất mùa, gia đình tôi cũng không muốn thu hoạch, sắp tới lo không có gạo ăn”, bà Hoà chia sẻ.
Ông Đàm Xuân Chính- Chủ tịch UBND xã Diễn Nguyên cho biết, vụ xuân năm nay, toàn xã Diễn Nguyên có hơn 20ha lúa bị lép hạt, phần lớn là giống Hà Xuyên do nông dân tự mua qua tiểu thương bên ngoài, không thuộc cơ cấu giống khuyến cáo. Hiện chính quyền địa phương đang phối hợp với các ngành chức năng thống kê thiệt hại và làm rõ nguyên nhân.
Liên quan đến thực trạng trên, bà Võ Thị Nhung- Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An cho biết, có đến 28 giống lúa ngoài cơ cấu được người dân gieo thử trên khoảng 6.000ha, bên cạnh 74 giống sản xuất đại trà trong cơ cấu khuyến cáo.
Nguyên nhân ban đầu được xác định là do điều kiện thời tiết bất lợi trong giai đoạn phân hóa đòng và trổ bông, rơi vào đợt rét muộn trước 15/4, trời âm u kéo dài, độ ẩm cao, chênh lệch nhiệt độ lớn giữa ngày và đêm khiến quá trình trổ không đều, dẫn đến thoái hóa đầu bông. Bên cạnh đó, một số diện tích xuống giống quá sớm hoặc dùng giống không phù hợp với điều kiện khí hậu cũng góp phần gây thiệt hại.
Với diện tích lép hạt trên 70%, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật khuyến cáo, bà con nên cắt bỏ để tận dụng làm thức ăn gia súc và chuẩn bị cho vụ hè thu. Những diện tích bị ảnh hưởng nhẹ cần tiếp tục chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh để tận thu năng suất còn lại.
Ngành nông nghiệp đề nghị các địa phương khẩn trương thống kê thiệt hại, tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn nông dân điều chỉnh lịch thời vụ và cơ cấu giống phù hợp. Kiểm soát chặt chẽ việc cung ứng giống cho vụ sau.
"Hiện chúng tôi đã chỉ đạo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật kiểm tra, xác định nguyên nhân và làm việc với các công ty cung ứng giống.
Sắp tới, tất cả giống đưa vào sản xuất phải có hợp đồng, cam kết rõ ràng. Việc chọn giống cũng cần căn cứ sát hơn vào đặc điểm khí hậu từng vùng trong điều kiện thời tiết ngày càng bất thường", bà Nhung nói./.
