Không thông báo, vẫn tăng lưu lượng xả trong đêm
UBND huyện Quỳ Châu (tỉnh Nghệ An) vừa có báo cáo thiệt hại do áp thấp nhiệt đới gây ra từ ngày 26/9 đến 27/9 vừa qua. Trong đó, đề nghị UBND tỉnh Nghệ An và các cơ quan liên quan xem xét, đánh giá quy trình xả lũ của các nhà máy thủy điện trên địa bàn.
Theo ghi nhận, đợt mưa lũ trong hai ngày cuối tháng 9 vừa qua, tại huyện Quỳ Châu có mưa to đến rất to, lượng mưa đo được là 310 mm, lũ trên các thượng nguồn chảy về lớn.
Ngoài yếu tố do thiên tai, chính quyền và người dân cho rằng các nhà máy thủy điện như Nhạn Hạc, Châu Thắng, Nậm Pông xả lũ với lưu lượng 2.000 - 2.500m3/s, đã gây ra đợt ngập lụt trên diện rộng trên địa bàn huyện Quỳ Châu.
Chỉ trong một đêm, đã có một người chết do lũ cuốn trôi, mưa lũ đã làm 01 nhà bị sập hoàn toàn, 1.371 nhà dân tại 30 khối, bản bị ngập lụt . Hàng loạt công trình giao thông, thủy lợi, trạm y tế, cơ sở giáo dục, sản xuất của người dân bị hư hỏng, thiệt hại nặng nề.
Ước tính tổng thiệt hại hơn 177 tỉ đồng. Đây là con số thiệt hại rất lớn so với một địa phương miền núi còn nhiều khó khăn như huyện Quỳ Châu. Cũng theo UBND huyện Quỳ Châu, mức thiệt hại này gấp 6,5 lần so với tổng thu ngân sách của địa phương năm 2022. Năm 2022, tổng thu ngân sách là 27 tỷ đồng.
Ngoài những con số về thiệt hại, trong báo cáo của UBND huyện Quỳ Châu còn nêu: Đề nghị UBND tỉnh Nghệ An hỗ trợ, đánh giá nguyên nhân gây lũ lụt, trong đó xem xét quy trình xả lũ của các nhà máy thủy điện trong việc xả lũ ngày 27/9.
Lập đoàn kiểm tra, xem xét quy trình xả lũ
Trên địa bàn huyện Quỳ Châu, dọc sông Quàng, một nhánh của sông Hiếu, hiện có 3 nhà máy thủy điện đang hoạt động là Nhạn Hạc, Châu Thắng, Nậm Pông.
Qua hồ sơ từ Chi cục Thủy lợi Nghệ An cho thấy, tối 26/9, thủy điện Châu Thắng có thông báo kế hoạch vận hành xả lũ hồ chứa dự kiến từ 4 giờ sáng ngày 27/9, lưu lượng xả từ 76m3/s - 450m3/s.
Tiếp đó, đơn vị này lại có thông báo với nội dung do nước hồ tăng đột biến từ việc thủy điện Nhạn Hạc xả khẩn cấp vào lúc 2 giờ sáng ngày 27/9, nên thủy điện Châu Thắng xả khẩn cấp từ 2 giờ 35 phút sáng ngày 27/9, lưu lượng xả từ 76m3/s - 1.200m3/s.
Sau đó thủy điện Châu Thắng gửi tiếp thông với nội dung, “hiện tại” lưu vực hồ chứa mưa to, rất to, lượng nước về hồ có xu hướng gia tăng, dự kiến mức xả lũ về hạ du có thể đến 2.500m3/s. Thời gian xả lũ tăng cường từ 8 giờ sáng 27/9.
Trong ngày 27/9, thủy điện Nhạn Hạc cũng thông báo xả lũ với lưu lượng tăng cường từ 500 - 1.100 m3/s.
Về việc tăng lưu lượng xả lũ trong đêm, Ông Hồ Ngọc Thiết - Giám đốc Công ty cổ phần Prime Quế Phong (chủ đầu tư thủy điện Châu Thắng) cho biết: Theo kế hoạch ban đầu, lúc 23 giờ 30 tối 26/9 nhà máy có thông báo dự kiến xả lũ lúc 4 giờ sáng ngày 27/9 với lưu lượng 450 m3/s. Tuy nhiên, lúc 2 giờ sáng 27/9, thủy điện Nhạn Hạc ở phía trên thông báo xả lũ 1.100 m3/s. Tình huống lúc đó bất ngờ, bất khả kháng nên buộc chúng tôi phải thông báo khẩn cấp, xin xả 1.200 m3/s.
Người dân thị trấn Tân Lạc (huyện Quỳ Châu, tỉnh ghệ An) cho hay: nước lũ về đột ngột trong đêm, khoảng thời gian từ 2 giờ 30 - 3 giờ sáng 27/9. Lúc này nhiều người đang ngủ nên không kịp di dời tài sản. Đây là đợt mưa lũ lớn nhất trong vòng 15 năm trở lại dây.
Ông Lê Hải Lý - Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳ Châu cho hay: Các nhà máy thủy điện đều xả lũ với lưu lượng lớn nhưng chỉ có thủy điện Châu Thắng có thông báo gửi UBND huyện để có phương án cũng như thông báo tới người dân. Các nhà máy thủy điện khác chỉ thông báo về cho ban chỉ đạo phòng chống thiên tai tỉnh cũng như Chi cục Thủy lợi nắm và thông tin. Khi UBND huyện nhận được thông báo thì lũ lớn đã ùa về gây ngập lụt rồi. Địa phương và nhân dân huyện Quỳ Châu kiến nghị UBND tỉnh có đánh giá toàn diện, khách quan và khoa học về nguyên nhân, nhất là quy trình vận hành liên hồ chứa.
Còn ông Nguyễn Trường Thành - Chi cục trưởng Chi cục thủy lợi, chánh văn phòng Ban chỉ huy phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và phòng thủ dân sự tỉnh Nghệ An lại cho rằng: Đơn vị nhận được thông báo xả lũ từ các nhà máy thủy điện, sau đó phát thông báo lên các phương tiện thông tin đại chúng như báo, đài địa phương. Còn việc thông báo cho UBND huyện, thị là trách nhiệm của các nhà máy thủy điện, đơn vị trực tiếp vận hành liên hồ chứa thực hiện trước khi xả lũ.
Theo văn phòng thường trực Ban chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Nghệ An, công ty Prime Quế Phong chưa tuân thủ đúng quy định. Vì theo quy định, thông báo vận hành xả lũ phải được ban hành trước khi thực hiện xả lũ ít nhất 4 giờ đồng hồ.
Trước báo cáo và kiến nghị của UBND huyện Quỳ Châu, ngày 13/10, Sở Công thương tỉnh Nghệ An đã thành lập đoàn kiểm tra việc thực hiện quy trình vận hành các hồ chứa thủy điện Châu Thắng, Nhạn Hạc. Nhiệm vụ quyền hạn của đoàn kiểm tra là tổ chức kiểm tra việc thực hiện quy trình vận hành liên hồ, quy trình vận hành đơn hồ đối với các chủ sở hữu đập, hồ chứa thủy điện Châu Thắng, Nhạn Hạc. Xử lý hoặc đề xuất xử lý (nếu có) báo cáo UBND tỉnh, Giám đốc Sở Công thương để được xem xét giải quyết. Đối tượng kiểm tra là các chủ sở hữu đập, hồ chứa thủy điện Châu Thắng, Nhạn Hạc. Thời gian kiểm tra 5 ngày kể từ ngày ký bạn hành quyết định.
Hiện nay, Tỉnh Nghệ An có 32 dự án được phê duyệt quy hoạch phát triển thủy điện với tổng công suất 1.378,9 MW và hiện có 21 dự án đã vận hành phát điện với tổng công suất 930,9 MW.
Các nhà máy thủy điện trên địa bàn tỉnh được đầu tư xây dựng và đưa vào khai thác, vận hành hằng năm phát điện với sản lượng trung bình gàn 3 tỷ KWH, đóng góp ngân sách.
