Khối doanh nghiệp đã sẵn sàng tham gia thị trường carbon
Thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho hay cùng chung “làn sóng” chuyển dịch xanh của thế giới, Việt Nam đã và đang chủ động thành lập thị trường carbon với lộ trình: Từ tháng 6/2025 đến hết năm 2028 là giai đoạn vận hành thí điểm; từ năm 2029 sẽ vận hành chính thức trên toàn quốc.
Để vận hành thị trường "xanh" trên hiệu quả, khoảng 150 doanh nghiệp (là các cơ sở phát thải lớn thuộc các lĩnh vực sản xuất sắt, thép, ximăng, nhiệt điện) sẽ được đưa vào thị trường carbon giai đoạn thí điểm từ tháng Sáu tới.
Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Tăng Thế Cường cho biết từ sau Hội nghị COP26, “luật chơi” mới về thương mại đầu tư toàn cầu đã được xác lập. Theo đó, thị trường tín chỉ carbon được các quốc gia xây dựng và hoạt động, với sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp.
Đến nay, trên thế giới đã có khoảng 90 quốc gia, vùng lãnh thổ áp dụng khoảng 110 công cụ định giá carbon và tính riêng trong năm 2024, các công cụ định giá carbon này đã kiểm soát hơn 12,8 tỉ tấn CO2 tương đương. Riêng thị trường trao đổi hạn ngạch phát thải khí có 36 nơi áp dụng và chiếm 19% tổng phát thải khí nhà kính toàn cầu.
Tại Việt Nam, khối doanh nghiệp cũng đã sẵn sàng tham gia thị trường carbon rất mạnh mẽ. Theo thống kê từ đầu những năm 2000 đến nay, Việt Nam đã duy trì việc tham gia lâu dài vào các tiêu chuẩn tín chỉ carbon.
Tính đến tháng 3/2025, Việt Nam có 274 dự án được đăng ký theo Cơ chế Phát triển Sạch, 45 dự án theo Tiêu chuẩn carbon đã được xác minh (VCS) và 58 dự án theo Tiêu chuẩn Vàng (GS). Tổng cộng, các dự án này đã giúp giảm hơn 60 triệu tấn CO2 tương đương.
Mới đây, Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) và Cục Biến đổi khí hậu cũng đã thực hiện một cuộc khảo sát để nhận diện mức độ sẵn sàng của các doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào thị trường carbon tự nguyện, ở bốn ngành trọng điểm, gồm: sản xuất lúa gạo; sản xuất thực phẩm và đồ uống; chăn nuôi, và quản lý chất thải.
Kết quả khảo sát cho thấy có tới 80% doanh nghiệp thuộc lĩnh vực thực phẩm đồ uống, 50% doanh nghiệp thuộc lĩnh vực chăn nuôi, 40% doanh nghiệp thuộc lĩnh vực quản lý chất thải và 10% doanh nghiệp sản xuất lúa gạo, đã kiểm kê khí nhà kính.
Nhiều doanh nghiệp đã áp dụng các biện pháp giảm phát thải cao như tiết kiệm điện, sử dụng, năng lượng tái tạo, trồng cây, và các biện pháp đặc thù ngành.
Theo Đề án Thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam đã được Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 232/QĐ-TTg ngày 24/1/2025, Việt Nam sẽ chủ động thành lập, phát triển thị trường carbon theo mô hình tập trung, đảm bảo nguyên tắc thị trường dưới sự quản lý, giám sát của nhà nước.
Trên cơ sở đó, đề án đặt ra mục tiêu từ tháng 6/2025 đến hết năm 2028, sàn giao dịch carbon trong nước sẽ được vận hành thí điểm; sau đó sàn giao dịch tiềm năng này sẽ đi vào vận hành chính thức từ năm 2029.
Việt Nam còn có nhiều dư địa để giảm phát thải khí nhà kính, tạo tín chỉ carbon
Đánh giá về tiềm năng tín chỉ carbon của Việt Nam, ông Tăng Thế Cường cho biết: Việt Nam được các chuyên gia, đối tác quốc tế đánh giá là một trong những quốc gia có tiềm năng lớn về giảm phát thải khí nhà kính, tạo tín chỉ carbon. Trên thực tế, chúng ta cũng là một quốc gia đang phát triển, tỷ lệ tăng trưởng kinh tế cao, nhiều hoạt động sản xuất, kinh doanh phát thải lượng lớn khí nhà kính, trong khi việc ứng dụng công nghệ cao trong thực tiễn còn chưa nhiều. Do đó, chúng ta còn có nhiều dư địa để giảm phát thải khí nhà kính, tạo tín chỉ carbon.
Lợi thế với chúng ta là việc trao đổi tín chỉ carbon ra thế giới đã được các doanh nghiệp thực hiện từ giữa những năm 2000 khi triển khai các chương trình, dự án theo Cơ chế phát triển sạch (CDM). Việt Nam đã có hơn 300 chương trình, dự án đăng ký thực hiện theo tiêu chuẩn tín chỉ carbon, với khoảng 150 chương trình, dự án được cấp trên 40 triệu tín chỉ carbon và thực tế đã có trao đổi trên thị trường carbon thế giới.
Trong thời gian gần đây, Việt Nam cũng đã có thêm nhiều dự án năng lượng tái tạo đã theo tiêu chuẩn tín chỉ carbon. Trong lĩnh vực lâm nghiệp, chúng ta đã trao đổi 10,3 triệu tấn CO2 kết quả giảm phát thải từ rừng khu vực Bắc Trung Bộ. Hay như Đề án 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long cũng đang có nhiều triển vọng.
Theo ông Tăng Thế Cường, phát triển thị trường carbon là xu thế không thể đảo ngược để chuyển đổi xanh, cũng như thực hiện mục tiêu thúc đẩy giảm phát thải khí nhà kính với chi phí của doanh nghiệp và xã hội thấp, phát triển công nghệ phát thải thấp, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nước ta.
Bên cạnh đó, thị trường carbon cũng được kỳ vọng sẽ đóng góp quan trọng vào việc thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 mà Việt Nam đã cam kết tại COP26. Thị trường này phát triển cũng sẽ tạo cơ chế tài chính cho các doanh nghiệp và tổ chức mua bán tín chỉ carbon, mở ra cơ hội thu hút đầu tư quốc tế vào các dự án năng lượng tái tạo và công nghệ xanh./.
