Theo báo cáo của Phòng Kinh tế thị xã Ninh Hòa từ những năm 2017 trở về trước, mía là một trong những cây trồng chủ lực được ưu tiên phát triển trên địa bàn thị xã Ninh Hòa với diện tích sản xuất khoảng 11.000 ha. Sản lượng thu được khoảng 600.000 tấn, hiệu quả kinh tế từ sản xuất mía đem lại là khá cao.
Tuy nhiên, từ năm 2018 do ảnh hưởng từ việc giảm thuế nhập khẩu đường theo hội nhập quốc tế đã khiến cho giá đường trong nước nói chung và tỉnh Khánh Hòa nói riêng ngày càng giảm; trong khi đó chi phí đầu tư cao nên hiệu quả kinh tế từ sản xuất mía thấp, thậm chí nhiều người dân thua lỗ.
Từ đây, người nông dân có xu hướng thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ mía sang cây ăn quả, cây sắn (mỳ), keo,…có hiệu quả kinh tế cao hơn. Bên cạnh đó, do ảnh hưởng của cơn sốt bất động sản vừa qua trên địa bàn thị xã, một số người dân đã thực hiện sang nhượng các diện tích đất sản xuất mía cho người dân khác nên diện tích sản xuất mía qua các vụ gần đây giảm đáng kể. "Đỉnh điểm niên vụ 2021 - 2022, diện tích sản xuất mía trên địa bàn thị xã Ninh Hòa chỉ còn khoảng 5.700 ha”, ông Lê Minh Tâm, Trưởng phòng Kinh tế thị xã Ninh Hòa thông tin.
Đa số diện tích mía người dân sản xuất trong niên vụ này nằm trong các khu vực tương đối thuận lợi về nước tưới, dễ áp dụng cơ giới hóa nên năng suất tương đối cao, bình quân trên 55 tấn/ha. Giá mía thu mua khoảng 1,1 triệu đồng/tấn/chữ đường 10 CCS (bao gồm hỗ trợ vận chuyển) cao hơn so với các niên vụ trước (khoảng 800.000 - 900.000 đồng/tấn/chữ đường 10 CCS).
Ông Nguyễn Phương Dũng trú ở thôn Trung, xã Ninh Tân, thị xã Ninh Hòa cho biết, ông trồng 2ha mía tơ. Thời tiết năm nay thuận lợi nên mía của ông đạt năng suất cao, trung bình khoảng 8 tấn/sào (tương đương 80 tấn/ha). Theo ông, sản lượng mía năm nay, nhìn chung cả mía tơ lẫn mía lưu gốc đều đạt hơn mọi năm.
Còn ông Lê Thúc Hải, thôn Nam, xã Ninh Tân cho hay, gia đình ông trồng 10 ha cả mía tơ và mía gốc, bình quân những năm trước thu hoạch được từ 400 - 500 tấn, tương đương 1 ha mía chỉ từ 40 -50 tấn. Năm nay, năng suất trung bình đạt khoảng 60 tấn/ha, cao hơn so với những năm trước.
“Năm nay, mía ở đất đồi có năng suất cao hơn so với đất bằng. Mía của gia đình tôi trồng trên đất bằng nên sản lượng không cao bằng mọi người nhưng vẫn đạt. Giá mía của nhà máy nơi tôi đăng ký bán, thu mua với giá 1.005.000 đồng/tấn (chữ đường 10 CCS), hỗ trợ tiền tăng bo 60.000 đồng/tấn. Giá mía cao cộng với sản lượng tốt nên gia đình tôi có lãi”, ông Lê Thúc Hải cho biết thêm.
Không chỉ riêng ông Hải, tại các vùng trồng mía trọng điểm ở thị xã Ninh Hòa như: Ninh Xuân, Ninh Tân, Ninh Sim… đa phần nông dân đều phấn khởi bởi giá mía được công ty thu mua cao, bởi sau khi trừ chi phí, nông dân có lãi. Tuy vậy, chi phí cho công chặt, tiền tăng bo nhiều nên vụ mía vẫn còn là nỗi trăn trở của nông dân trồng mía.
Ông Lê Thúc Hải nói thêm, sát thời gian thu hoạch do thời tiết mưa nhiều nên dẫn đến ruộng mía bị lún, xe tải không thể vào trực tiếp để bốc mía. Nông dân trồng mía phải thuê nhân công bốc vác hoặc xe công nông tải mía ra đến đường bê tông hoặc đường lộ khiến chi phí tăng lên rất nhiều. Trung bình, mỗi xe mía chi phí đến 2 triệu tiền tăng bo.
Tuy nhà máy thu mua mía nguyên liệu có hỗ trợ 60.000 đồng/tấn nhưng vẫn không đủ. Mặc khác, ở vùng mía Ninh Tân vẫn còn thu hoạch mía theo phương thức truyền thống, người dân, chủ yếu là người lớn tuổi chặt mía bằng phương pháp thô sơ nên chi phí tiền công cao, kéo dài nhiều ngày. Tiền công cho mỗi bó mía từ 1.700 – 2.000 đồng.
Không chỉ ở vùng mía Ninh Tân, ở Ninh Xuân và nhiều nơi khác của thị xã Ninh Hòa giá nhân công chặt, tăng bo mía từ cánh đồng đến nhà máy đều tăng. Anh Lê Thái Thoại ở thôn Tân Sơn, xã Ninh Xuân bày tỏ, năm ngoái giá nhân công anh trả khoảng 1.600 đồng/bó thì năm nay lên 1.800 đồng/bó và còn có thể tăng thêm trong thời gian tới do thiếu người.
Hơn thế nữa, nỗi lo vật tư nông nghiệp cũng thường trực đối với với người nông dân, bởi mỗi năm giá vật tư đều tăng nhẹ và tăng đều. “Một bao phân NPK 50kg năm ngoái chỉ khoảng 600.000 đồng/bao thì hiện nay đã lên từ 800.000 – 900.000 đồng/bao. Trong khi đó xăng dầu liên tục tăng trong thời gian qua nên vụ mía tiếp theo sẽ không biết sẽ thế nào” – anh Lê Thái Thoại lo lắng.
Trước những lo lắng của người dân, các nhà máy đường đóng trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa cũng đã có những giải pháp kịp thời để hỗ trợ nông dân bám và phát triển cây mía. Hiện giá mía được nhà máy của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Đường Biên Hòa - Ninh Hòa thu tại ruộng 1.070.000 đồng/tấn (chữ đường 10CCS) – một mức giá cao từ trước đến nay. Cùng với đó, công ty đã có nhiều chính sách hỗ trợ cho người nông dân như ban hành chính sách cam kết giá thu mua mía, áp dụng khoa học kỹ thuật vào trồng mía như sử dụng máy bay không người lái vào việc phun chế phẩm; sử dụng máy thu hoạch liên hợp mía thu hoạch…
Đồng hành với người nông dân trồng mía, UBND thị xã Ninh Hòa tăng cường công tác khuyến nông, hướng dẫn người dân áp dụng các tiến bộ khoa kỹ thuật vào sản xuất để nâng cao năng suất và chất lượng cây mía. Đồng thời, giao các đơn vị tăng cường hướng dẫn, vận động người dân áp dụng bản đồ nông hóa - thổ nhưỡng, đánh giá phân hạng mức độ thích nghi đất đai vùng chuyển đổi cơ cấu cây trồng mà thị xã Ninh Hòa đã đầu tư xây dựng tại các xã Ninh Sim, Ninh Thượng, Ninh Tân, Ninh Tây, Ninh Hưng, Ninh Sơn, Ninh Xuân; Ninh Phụng, Ninh An, Ninh Đông, Ninh Trung…. vào thực tiễn sản xuất để đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên những vùng đất sản xuất mía kém hiệu quả trước đây.
Theo ông Lê Minh Tâm, Trưởng phòng Kinh tế thị xã Ninh Hòa, thời gian tới, cùng với việc khởi sắc lại ngành mía đường, việc hoàn thành, đi vào vận hành các công trình thủy lợi như Hồ chứa nước Sông Chò 1, hồ chứa nước Chà Rang sẽ tạo điều kiện thuận lợi để người dân Ninh Hòa tái đầu tư sản xuất trên những vùng đất phù hợp với sinh trưởng, phát triển cây mía nhưng thiếu nguồn nước tưới./.
