Xây dựng nền văn hóa tiên tiến và bản sắc, phát huy sức mạnh mềm của văn hóa Việt Nam
Sáng 1/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp, Quốc hội thảo luận về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035 hướng tới các mục tiêu tổng quát như: Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ và toàn diện trong phát triển văn hóa và xây dựng, hoàn thiện nhân cách, chuẩn mực đạo đức, bản sắc, bản lĩnh, hệ giá trị con người, gia đình Việt Nam. Nâng cao đời sống tinh thần, khả năng tiếp cận, thụ hưởng văn hóa, nhu cầu tập luyện, giải trí của nhân dân, thu hẹp sự chênh lệch trong thụ hưởng văn hóa giữa các vùng, miền, các tầng lớp dân cư, giới tính từ đó nâng cao năng suất lao động, hiệu quả công việc.
Huy động nguồn lực, tập trung đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, chất lượng, hiệu quả cho phát triển văn hóa, đóng góp trực tiếp vào phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa trở thành bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Hội nhập quốc tế và tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát huy sức mạnh mềm của văn hóa Việt Nam...
Chương trình được thực hiện trên phạm vi cả nước và tại một số quốc gia có mối quan hệ văn hoá lâu dài, tương tác văn hoá lâu dài với Việt Nam, có đông đảo người Việt Nam sinh sống, lao động, học tập. Trong đó, ưu tiên nguồn lực của Chương trình để đầu tư cho các nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm theo nhóm mục tiêu đã được xác định.
Chương trình đặt mục tiêu đến năm 2030, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị con người, hệ giá trị gia đình Việt Nam được triển khai thực hiện trên cả nước thông qua các bộ quy tắc ứng xử; phấn đấu 100% đơn vị hành chính cấp tỉnh có đủ 3 loại hình thiết chế văn hóa cấp tỉnh (Trung tâm Văn hóa hoặc Trung tâm Văn hóa - Thể thao, Bảo tàng, Thư viện), 80% các đơn vị hành chính cấp huyện có Trung tâm Văn hóa - Thể thao đạt chuẩn, đảm bảo vận hành hiệu quả các thiết chế văn hóa cơ sở cấp xã, thôn; phấn đấu 95% di tích quốc gia đặc biệt (tương đương khoảng 127 di tích) và 70% di tích quốc gia (tương đương khoảng 2.542 di tích) được tu bổ, tôn tạo; phấn đấu các ngành công nghiệp văn hóa đóng góp vào 7% GDP của cả nước...
Đến năm 2035, phấn đấu các ngành công nghiệp văn hóa đóng góp 8% vào GDP của cả nước; hoàn thiện Thư viện số quốc gia, xây dựng thư viện thông minh, mở rộng kết nối, tích hợp dữ liệu với các thư viện trong mạng lưới thư viện Việt Nam và quốc tế...
Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng, tổng các nguồn lực huy động để thực hiện Chương trình giai đoạn 2025-2030 dự kiến là 122.250 tỷ đồng. Trong đó, vốn ngân sách Trung ương hỗ trợ trực tiếp để thực hiện Chương trình giai đoạn 2025-2030 được bố trí tối thiểu 77.000 tỷ đồng (chiếm 63%); vốn ngân sách địa phương khoảng 30.250 tỷ đồng (chiếm 24,6%); vốn huy động hợp pháp khác: khoảng 15.000 tỷ đồng (chiếm 12,4%).
Giai đoạn 2031-2035, dự kiến tổng các nguồn lực huy động để thực hiện Chương trình là 134.000 tỷ đồng.
Đánh giá kỹ, bảo đảm khả năng nguồn lực đầu tư phát triển văn hóa
Báo cáo thẩm tra chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Ủy ban nhất trí với sự cần thiết chủ trương đầu tư Chương trình và cho rằng việc xây dựng Chương trình ở thời điểm hiện nay đáp ứng đầy đủ căn cứ chính trị, pháp lý, khoa học và thực tiễn.
Tuy nhiên, Ủy ban nhận thấy, nhiều ý kiến góp ý cần tiếp tục được nghiên cứu, tiếp thu trong quá trình xây dựng, thông qua Báo cáo nghiên cứu khả thi và triển khai thực hiện Chương trình. Theo đó, cần xem xét tính khả thi của 2 mục tiêu cụ thể đến năm 2030. Cụ thể là mục tiêu phấn đấu 100% các đơn vị hoạt động văn hóa, nghệ thuật thực hiện chuyển đổi số, ứng dụng các thành tựu của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4. Mục tiêu 100% học sinh, học viên, sinh viên trong hệ thống giáo dục quốc dân được tiếp cận, tham gia hiệu quả, thường xuyên các hoạt động giáo dục nghệ thuật, giáo dục di sản văn hóa.
“Đề nghị Chính phủ tiếp tục cân nhắc về khả năng đạt được các mục tiêu này”, ông Nguyễn Đắc Vinh nhấn mạnh.
Cũng theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, có ý kiến đề nghị tiếp tục rà soát, thu hẹp mục tiêu, nhiệm vụ, bảo đảm việc bố trí nguồn lực của Chương trình được trọng tâm, trọng điểm, khả thi nhằm tạo ra các đột phá trong phát triển văn hóa; quan tâm đầu tư phát triển văn hóa ở cơ sở, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ tốt hơn cho nhân dân.
Về phạm vi, quy mô của Chương trình, theo đồng chí Nguyễn Đắc Vinh, có ý kiến đề nghị Chính phủ cân nhắc kỹ lưỡng về chủ trương đầu tư xây dựng một số Trung tâm văn hóa Việt Nam tại nước ngoài, bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, tránh lãng phí và phù hợp với nguồn lực hiện có. Có ý kiến nhất trí về chủ trương đầu tư xây dựng Trung tâm văn hóa Việt Nam tại nước ngoài theo hình thức đầu tư công nhưng đề nghị không sử dụng nguồn vốn từ Chương trình mục tiêu quốc gia mà sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước khác.
“Một số ý kiến cho rằng tổng mức đầu tư của Chương trình là rất lớn; cần nghiên cứu, đánh giá kỹ quy mô, cơ cấu, khả năng huy động, bố trí các nguồn lực thực hiện Chương trình bảo đảm tính khả thi, phù hợp với khả năng đáp ứng của nguồn lực quốc gia, sử dụng hiệu quả ngân sách”, ông Nguyễn Đắc Vinh nhấn mạnh.
Đồng tình với quan điểm của Ủy ban thẩm tra, các đại biểu cũng thống nhất với việc phân cấp tối đa cho địa phương, giao địa phương bố trí nguồn lực phù hợp điều kiện thực tế của từng địa phương. Đại biểu Huỳnh Thị Hằng Nga- Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh đề nghị, Chính phủ chỉ đạo thực hiện đúng nguyên tắc này, đồng thời phát huy mạnh mẽ vai trò của hệ thống chính trị, sức mạnh của Nhân dân trong quá trình xây dựng Báo cáo nghiên cứu khả thi và tổ chức triển khai thực hiện Chương trình.
Trong quá trình thực hiện, đại biểu Huỳnh Thị Hằng Nga đề nghị Chính phủ, các Bộ, ngành tăng cường kiểm tra, giám sát, rút kinh nghiệm để có giải pháp khắc phục hạn chế, kịp thời uốn nắn, nhắc nhỡ những hạn chế thiếu xót, biểu dương khen thưởng những tập thể, cá nhân thực hiện tốt nhiệm vụ, nhân rộng cách làm hay hiệu quả các địa phương, từ đó góp phần đảm bảo việc bố trí nguồn lực của chương trình đáp ứng mục tiêu Nghị quyết Quốc hội đã đề ra.
Theo đại biểu Trần Thị Thu Hằng - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông, trong quá trình triển khai thực hiện, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần lưu ý quan tâm, ưu tiên trong việc phân bổ nguồn vốn từ Chương trình mục tiêu phát triển văn hóa đối với các tỉnh nghèo, có nhiều khó khăn về thiết chế văn hóa, cần có sự hỗ trợ của Trung ương. Bên cạnh đó, thống nhất với quan điểm giao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các cơ quan liên quan tham mưu trình Chính phủ hoặc Thủ tướng Chính phủ ban hành văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn chung việc thực hiện Chương trình, tuy nhiên đại biểu đề nghị, khi Chương trình được thông qua cần kịp thời ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai cụ thể từng nội dung, cách thức thực hiện, đảm bảo tính thống nhất.
Ngoài ra tại phiên họp, các đại biểu cũng lưu ý việc phát huy tối đa những bài học kinh nghiệm đã có qua thực tiễn xây dựng và vận hành, giám sát các Chương trình mục tiêu quốc gia trong thời gian vừa qua để xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 – 2035 thực sự thiết thực, đúng tiêu chí, tầm vóc, đáp ứng được sự kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Đồng thời, đề nghị Chính phủ quan tâm bổ sung thêm đối tượng thụ hưởng của Chương trình là các xã an toàn khu, vùng an toàn khu...
Phát biểu kết thúc nội dung Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đánh giá cao Chính phủ và Cơ quan chủ trì thẩm tra đã tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7, chuẩn bị hồ sơ công phu, kỹ lưỡng, lắng nghe ý kiến của các cơ quan liên quan, các chuyên gia, các nhà khoa học, nhà quản lý, các đối tượng chịu sự tác động để hoàn thiện nội dung Chương trình.
Sau phiên họp này, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội chủ trì, phối hợp với các cơ quan nghiên cứu kỹ lưỡng, tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết của Quốc hội để phê duyệt Chủ trương đầu tư Chương trình; chuẩn bị Báo cáo tiếp thu, giải trình của Ủy ban thường vụ Quốc hội để trình Quốc hội xem xét, thông qua trong Chương trình của Kỳ họp./.