Đường sắt Yên Viên-Cái Lân là dự án có chiều dài 131km; có tổng mức đầu tư trên 7.600 tỷ đồng, khởi công từ năm 2005, điểm đầu tại ga Yên Viên (Hà Nội), điểm cuối tại Cảng Cái Lân (Quảng Ninh). Theo kế hoạch ban đầu, dự án sẽ hoàn thành vào năm 2020 nhưng đến nay dự án vẫn đang được "đắp chiếu" mặc sự chờ đợi mòn mỏi của hàng nghìn hộ dân.
Việc dự án chậm tiến độ đã ảnh hưởng lớn đến các hộ dân dọc tuyến đường (từ thị xã Đông Triều, TP. Uông Bí, đến TP. Hạ Long). Các hộ dân trong phạm vi dự án không được xây dựng, sửa chữa nhà ở, không tách thửa, chuyển quyền sử dụng đất, không được cấp đổi Giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất... ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống các hộ dân...
Tại văn bản số 717/ GTVT-KHĐT, trả lời kiến nghị cử tỉnh Quảng Ninh về tuyến đường sắt Yên Viên-Cái Lân. Theo đó, dự án được phê duyệt đầu tư đã lâu, đã có nhiều thay đổi về định hướng phát kinh tế-xã hội của địa phương; khu vực dự án đi qua nên phương án đầu tư dự án cần phải được nghiên cứu cẩn trọng, kỹ lưỡng để đảm bảo hiệu quả.
Bộ đã giao Ban Quản lý dự án đường sắt lựa chọn tư vấn đề tiến hành đánh giá tổng thể hiệu quả, phương án đầu tư, lập điều chỉnh Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi làm cơ sở báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét trong năm 2024.
Đồng thời, Bộ tiếp tục tìm kiếm, huy động nguồn vốn để sớm thực hiện đầu tư tuyến đường sắt này.
Trong thời gian chưa tiếp tục triển khai đầu tư, Bộ Giao thông Vận tải sẽ phối hợp với địa phương, các bộ, ngành liên quan để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, phát triển kinh tế, đảm bảo an toàn trong khu vực dự án; đồng thời, tiếp tục huy động nguồn vốn đề thực hiện sớm thực hiện đầu tư tuyến đường sắt này.
Bộ Giao thông Vận tải khẳng định tuyến đường sắt Yên Viên-Phả Lại-Hạ Long-Cái Lân có vai trò quan trọng trong phát triển hành lang kinh tế Côn Minh-Lào Cai-Hà Nội- Hải Phòng-Quảng Ninh.
Dự án tuyến đường sắt Yên Viên-Cái Lân, phục vụ cho liên kết giao thương vùng là rất cần thiết để thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội cho các địa phương và khu vực. Nhưng, với việc kéo dài thời gian dự án hơn 17 năm qua và có thể dài hơn nữa đã gây lãng phí tài nguyên đất, kìm hãm phát triển kinh tế, xã hội, ảnh hưởng đời sống dân sinh.
Tuyến đường sắt này được Bộ Giao thông Vận tải đã triển khai đầu tư dự án từ năm 2005. Tuy nhiên, giai đoạn năm 2008-2011 nền kinh tế gặp nhiều khó khăn do chịu ảnh hưởng cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu nên dự án phải đình-hoãn-giãn tiến độ theo Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 24/02/2011 của Chính phủ về những giải pháp chủ yếu tập trung kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội và do nguồn vốn trong kế hoạch đầu tư công trung hạn các giai đoạn vừa qua bố trí cho Bộ Giao thông Vận tải hạn chế, phải cân đối, ưu tiên bố trí đầu tư các công trình động lực theo các Nghị quyết của Đảng, Nhà Nước, Chính phủ nên chưa thể bố trí nguồn vốn đầu tư hoàn chính tuyến đường sắt Yên Viên-Phả Lại-Hạ Long-Cái Lân.
Dự án xây dựng tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân với chiều dài 131km (43km xây dựng mới và 88km cải tạo, nâng cấp), điểm đầu tại ga Yên Viên, điểm cuối tại cảng Cái Lân. Theo thiết kế, tuyến đường sắt mới này sử dụng đường lồng (gồm đường khổ 1,435m và 1m) sử dụng ray hàn liền, có hệ thống thông tin tín hiệu hiện đại và các nút giao cắt khác mức với các Quốc lộ để đạt tốc độ 120 km/h cho tàu khách và 80 km/h cho tàu hàng.
Nếu tuyến đường này hoàn thành, hành trình chạy từ Hạ Long về Yên Viên còn 1,5 - 2 giờ (với tàu khách), 3 - 4 giờ (với tàu hàng). Dự án có tổng mức đầu tư 7.665 tỷ đồng và được chia thành 4 tiểu dự án vận hành độc lập. Dự án được khởi công từ năm 2005, đến năm 2011 do khó khăn về nguồn vốn nên đã bị hoãn, giãn tiến độ. Hiện nay, dự án mới hoàn thành đưa vào khai thác tiểu dự án 1 đoạn Hạ Long - Cái Lân.