Từ 1/1/2026 sẽ cấm hoàn toàn dùng kháng sinh để phòng bệnh trong chăn nuôi
Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan, kháng kháng sinh là vấn đề rất lớn và được toàn cầu rất quan tâm vì nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người, động vật, gây mất an toàn thực phẩm và ô nhiễm môi trường. Tình trạng kháng kháng sinh ngày càng gia tăng, chưa có dấu hiệu dừng lại và cần cảnh báo ở mức độ rất quan ngại ở nhiều quốc gia trên thế giới...
Để triển khai hiệu quả các hoạt động phòng, chống kháng kháng sinh trong chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Quyết định số 3609/QĐ-BNN-TY về Kế hoạch hành động quốc gia về phòng, chống kháng kháng sinh trong lĩnh vực nông nghiệp giai đoạn 2021-2025 với mục tiêu giảm thiểu nguy cơ về kháng kháng sinh cho cộng đồng thông qua việc quản lý sử dụng kháng sinh và kiểm soát kháng kháng sinh trong lĩnh vực nông nghiệp ở Việt Nam.
Hiện Bộ NN&PTNT đã không cho phép sử dụng kháng sinh với mục đích kích thích sinh trưởng trong chăn nuôi từ 1/1/2018 và đang trong lộ trình giảm sử dụng kháng sinh để phòng bệnh cho vật nuôi và sẽ cấm hoàn toàn việc sử dụng kháng sinh với mục đích phòng bệnh trong chăn nuôi kể từ 1/1/2026 theo quy định tại Nghị định số 13/2020/NĐ-CP của Chính phủ.
“Như vậy, từ năm 2026 trở đi, kháng sinh sẽ chỉ được dùng để điều trị dự phòng, điều trị bệnh động vật khi vật nuôi được chẩn đoán mắc bệnh và phải theo đơn thuốc của người được phép kê đơn thuốc thú y”, Bộ trưởng khẳng định.
Để kiểm soát tốt được việc sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản, Bộ trưởng Lê Minh Hoan kêu gọi sự tham gia tích cực của chính quyền các cấp, các tổ chức, ban, ngành trong việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân, để người chăn nuôi, người nuôi trồng thủy sản, cơ sở sản xuất thuốc thú y có trách nhiệm trong việc sử dụng kháng sinh để điều trị bệnh cho động vật. Từ đó giúp thu hẹp khoảng cách giữa chính sách tới hành động trong cuộc chiến chống lại tình trạng kháng thuốc ở Việt Nam.
PGS.TS Lương Ngọc Khuê, Phó Chủ tịch Hội đồng Y khoa quốc gia, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết theo cảnh báo của Tổ chức Y tế Thế giới, sự lây truyền của vi khuẩn kháng thuốc đã dẫn đến việc điều trị các bệnh nhiễm khuẩn trở nên kém hiệu quả hoặc thất bại, tác động không tốt tới lâm sàng và thậm chí dẫn tới tử vong. Đến năm 2050, ước tính có thể có tới 10 triệu ca tử vong mỗi năm trên thế giới nếu xu hướng hiện tại tiếp tục diễn ra.
Tình hình dịch bệnh liên tiếp trong những năm gần đây đã nhắc nhở các quốc gia trên toàn thế giới về tầm quan trọng của sự phối hợp đa ngành trong nỗ lực bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe người dân. Bốn tổ chức quốc tế bao gồm: Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc (FAO), Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Tổ chức Thú y thế giới (WOAH) đã đưa ra “Kế hoạch hành động chung về Một Sức khỏe (2022 - 2026)” nhằm cùng nhau hợp tác vì sức khỏe của con người, động vật và môi trường, trong đó đối phó với tình trạng kháng thuốc là một trong những lĩnh vực ưu tiên hàng đầu.
Theo PGS.TS Lương Ngọc Khuê, phương pháp tiếp cận Một Sức khỏe là sự phối hợp hành động giữa các ngành y tế, nông nghiệp và môi trường để đạt được kết quả sức khỏe tốt nhất có thể cho tất cả các bên. Đây được coi là cách tiếp cận chính để giải quyết những thách thức cấp bách và phức tạp mà toàn cầu cũng như Việt Nam đang phải đối mặt, như tình trạng kháng thuốc.
“Việc sử dụng sai hoặc lạm dụng thuốc là nguyên nhân chính dẫn đến kháng thuốc. Tìm được một kháng sinh đã khó, việc giữ và bảo vệ còn khó hơn. Nếu hôm nay chúng ta không hành động thì ngày mai người bệnh sẽ rất khó khăn để có thuốc chữa”, ông Lương Ngọc Khuê cảnh báo.
Các giải pháp để thay thế kháng sinh trong thức ăn chăn nuôi
Theo PGS.TS Lương Ngọc Khuê, việc sử dụng lạm dụng kháng sinh gây ảnh hưởng tới khả năng điều trị, bảo vệ sức khỏe của con người do kháng kháng sinh (kháng thuốc) gây ra. Đây là một hội nghị rất quan trọng nhằm cụ thể hóa Quyết định số 1121/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ mục tiêu hướng tới xây dựng kế hoạch hành động cụ thể của từng bộ, ngành, trong đó có Bộ Y tế, Bộ NN&PTNT, chính quyền các địa phương nhằm ngăn chặn việc lạm dụng thuốc kháng sinh gây nên tình trạng kháng kháng sinh.
Để ngành chăn nuôi đi theo hướng chấm dứt dùng kháng sinh để kích thích tăng trưởng và phòng bệnh dịch, đại diện Cục Chăn nuôi đề xuất, cơ sở sản xuất thức ăn chăn nuôi sử dụng các giải pháp để thay thế kháng sinh trong thức ăn chăn nuôi như: probiotics, axit hữu cơ, thảo dược,… Sử dụng thảo dược là phương pháp an toàn và hiệu quả - Hướng đi bền vững trong phòng và điều trị bệnh cho chăn nuôi.
Vừa qua, Bộ NN&PTNT phối hợp với Đại sứ quán Pháp đồng tổ chức Hội thảo kỹ thuật “Hướng tới chấm dứt hoàn toàn sử dụng kháng sinh nhằm mục đích kích thích tăng trưởng và phòng bệnh dịch trong chăn nuôi ở Việt Nam năm 2025: Thách thức và giải pháp trong dinh dưỡng vật nuôi từ kinh nghiệm của chuyên gia Pháp”. Hội thảo cũng được xem như cơ hội tăng cường trao đổi hợp tác giữa doanh nghiệp hai nước.
Tại hội thảo, lấy dẫn chứng cho xu hướng giảm mạnh sử dụng kháng sinh trong thức ăn chăn nuôi, ông Nguyễn Hoàng Hải - Chuyên gia Phòng Thức ăn chăn nuôi (Cục Chăn nuôi) cho biết, mức giảm tại các thị trường chính đều rất lớn, như Hoa Kỳ 38%, Anh 55%, EU 47%, Đức 65%.
Trong lộ trình giảm sử dụng kháng sinh, dự kiến đến ngày 1/1/2026, Việt Nam sẽ cấm sử dụng kháng sinh trong thức ăn chăn nuôi để phòng bệnh và chỉ sử dụng kháng sinh trong thức ăn chăn nuôi để điều trị bệnh.
“Giai đoạn 2016 – 2026 không phải là thời gian quá dài nhưng Bộ NN&PTNT đã có nỗ lực xây dựng quy định quản lý sử dụng kháng sinh trong thức ăn chăn nuôi, thể hiện sự quyết tâm của ngành nông nghiệp trong giảm thiểu kháng sinh trong thức ăn chăn nuôi”, ông Hải chia sẻ.
Phát biểu tại hội thảo “Phòng và trị bệnh hiệu quả cho vật nuôi áp dụng công nghệ Hoa Kỳ”, GS.TS Nguyễn Văn Thanh - Giảng viên cao cấp Học viện nông nghiệp Việt Nam khuyến cáo người chăn nuôi nên sử dụng các chế phẩm thảo dược thay thế cho kháng sinh để phòng và điều trị bệnh cho vật nuôi. Điều này làm giảm lượng tồn dư kháng sinh trong vật nuôi, đảm bảo an toàn cho cả vật nuôi và người sử dụng.
Hiện Bộ Y tế đã thành lập Ban chỉ đạo Quốc gia về phòng chống kháng kháng sinh giai đoạn 2020 – 2025 để thực hiện Chiến lược đã được Thủ tướng ban hành. Mục tiêu của Chiến lược là làm chậm tiến triển kháng thuốc và ngăn chặn kiểm soát sự lây lan của các vi sinh vật kháng thuốc, bệnh truyền nhiễm. Đồng thời đảm bảo sự sẵn có, liên tục các thuốc kháng vi sinh vật và sử dụng thuốc kháng vi sinh vật hợp lý để điều trị hiệu quả các bệnh truyền nhiễm ở người và động vật, góp phần bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe con người và động vật, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế xã hội./.
