Quả vậy, địa hình núi hướng ra biển Địa Trung Hải vừa lãng mạn, nên thơ, vừa mạnh mẽ phóng túng luôn tạo nên nguồn cảm hứng sáng tạo vô tận cho những tâm hồn văn nghệ sỹ.
Collioure là thị trấn thuộc vùng Roussillon, vùng đất mà những cư dân xứ sở Catalonia, được coi như một dân tộc thiểu số của Pháp, sinh sống. Cư dân Collioure có thể nói hai thứ tiếng, đó là tiếng Pháp – ngôn ngữ chính thống, và tiếng Catalan - ngôn ngữ mẹ đẻ truyền thống của tổ tiên họ.
Cho dù chỉ là một nhà văn quèn xứ An Nam, được đặt chân tới Colliour lần đầu tiên, thế mà khi leo lên đỉnh pháo đài cao nhất nằm trong Lâu đài Hoàng gia ở Collioure, tôi bỗng nảy ra ước mơ điên rồ nhất trong đời, đó là được tới sống ở nơi này, được hàng ngày ngắm biển và đón ngọn gió biển Địa Trung Hải thổi tung mái tóc, có như thế hẳn tôi sẽ viết ra những áng văn tuyệt nhất.
Thổ lộ điều mơ ước điên rồ này với ông Gendre Claude, một thạc sỹ văn chương Pháp, ông cười bảo tôi, rằng ông cũng nghĩ rằng nơi đây chính là một thiên đường nhỏ. Ông đã từng sống ở Versailles, ở Perpignan và cuối cùng thì lựa chọn chuyển về làng cổ Ille sur Têt, gần thị trấn Collioure để sống cho đến hết đời, một nơi mà địa hình không chỉ có đầy đủ biển, núi, sông suối, vùng trung du lãng mạn, những cánh đồng nho vắt lên sườn đồi, và nhất là lại còn có giống cây ô liu chất lượng, làm nên tên tuổi một loại dầu ô liu hảo hạng. Ông Gendre từng viết 6 cuốn sách, trong đó có 2 cuốn về nhân vật Đề Thám của Việt Nam. Và cuốn sách tới đây ông sẽ viết, là về cây ô liu đặc biệt của xứ này. Tôi nghĩ, có thể chính nơi đây đang tiếp sức cho ông để viết nên những cuốn sách có nội dung khác lạ mà trước ông, chưa từng có ai đề cập tới.
Cùng với vợ chồng ông Gendre, tôi hào hứng khám phá thiên đường nhỏ Colliour. Nơi mà mỗi góc phố, nhà hàng, lâu đài, hay ngôi nhà nhỏ trong doi đất nhô ra biển Địa Trung Hải đều có thể trở thành tranh vẽ, đều có thể trở thành một góc thơ trong tâm hồn nghệ sỹ. Nơi đây, mỗi viên đá xây thành từ thời trung cổ đều được nâng niu, chiều chuộng, đều sẵn sàng kể bạn nghe câu chuyện đáng tự hào của mình, những câu chuyện miên man dài và sinh động như những con sóng vỗ bờ suốt bao đời không biết mỏi. Nơi từng vỉa đá gai góc nhiều màu dũng cảm đón từng cơn sóng dữ, dũng cảm mặc cho sóng mài mòn, để dần hé lộ ra những điêu khắc tự nhiên đẹp đẽ nhất dâng tặng cuộc sống. Tôi cứ miết tay trên những vỉa đá vững vàng nhô ra trước sóng mà tự hỏi, tại sao đá có những đường vân đẹp đẽ thế, trăm năm nữa sẽ có màu sắc và hình khối thay đổi ra sao dưới bàn tay điêu khắc của sóng biển Địa Trung Hải? Ước gì tôi có thể nhìn thấy hình ảnh ấy trăm năm sau? Giá như tôi có thể sống tới hai trăm năm để được ngắm nghía vẻ đẹp thay đổi không ngừng của thiên nhiên và cuộc sống? Nghĩ như thế rồi, tôi mỉm cười và tự tha thứ cho sự tham lam của chính mình. Quả là thị trấn Collioure thiên đường khiến tôi cứ nảy sinh liên tiếp những ý nghĩ điên rồ như vậy.
Dạo quanh thị trấn Collioure, chúng tôi được chiêm ngưỡng kiến trúc đặc trưng của xứ Catalonia xưa kia, nơi thị trấn Collioure thuộc về. Đó là những bức tường thành, tường nhà hoặc tường bao quanh nhà đều được xây bằng đá tự nhiên, đá xẻ và gạch xen nhau với kỹ thuật xây điêu luyện từ thời Trung cổ. Tường bao quanh nhà thường dày từ 40cm tới 50cm, trong khi đó tường thành hay lâu đài, cung điện được xây siêu dày, từ 1m đến 2 m. Quen thuộc nhất là những khung cửa chính kiểu kiến trúc tiền Roman và Roman với hình dạng lỗ khóa cổ hoặc khung vòm cong như quai giỏ mây dùng đi chợ của bà nội trợ. Trong khi đó, nhiều khung cửa sổ của những ngôi nhà cổ lại có phong cách Majorque, nghĩa là theo mẫu cửa sổ của cung điện vua Majorque, vị vua trị vì xứ sở này hồi thế kỷ 13. Dẫn chúng tôi chầm chậm đi ngắm từng con phố, ngôi nhà ở Collioure, ông Gendre Claude luôn tỏ ra thích thú khi phát hiện ra những khung cửa sổ phong cách Majorque. Niềm tự hào của người Catalonia hiện rõ trong ánh mắt ông. Quả vậy, người Catalonia là những người thông minh và cần cù, có nền văn hóa riêng và lịch sử phát triển lâu đời, rất đáng tự hào với những di sản kiến trúc đồ sộ, kho báu vô giá mà cha ông để lại, với giống cây ô liu vùng Địa Trung Hải nhiều nắng gió cho ra dòng dầu ô liu hảo hạng, cùng với giống nho chất lượng đem lại dòng vang nho mang thương hiệu Byrrh không chỉ ngon mà còn rất tốt cho sức khỏe, xứng là những giá trị riêng biệt đáng hãnh diện của người Catalonia. Tự tin như thế nên nhiều lần, người xứ Catalonia đòi quyền tự trị, và lá cờ 4 sọc đỏ trên nền vàng của người Catalonia luôn hiện diện khắp nơi ở xứ Catalonia, trải dài từ một vùng miền Nam nước Pháp tới một phần đất Tây Ban Nha. Tự hào tới mức, mỗi người dân gốc Catalonia đều treo một lá cờ Catalonia trong nhà mình. Nhà ông Gendre cũng dán một lá cờ Catalonia nhỏ trên tường phòng bếp, là một dấu hiệu khẳng định rằng ông là người Catalonia trước hết. Và cuốn sách đầu tiên mà Gendre xuất bản năm 1979 tại Pháp, là cuốn sách nghiên cứu về ngôn ngữ Catalan (ngôn ngữ chính thức của người xứ Catalonia), về việc sử dụng và dạy ngôn ngữ Catalan cũng như 6 ngôn ngữ dân tộc thiểu số khác tại trường học phổ thông của Pháp. Cuốn sách này ra đời xuất phát từ cảm giác thiếu thốn thời sinh viên mà chính Gendre phải trải qua khi ông lên Paris học đại học, ông luôn cảm thấy không thoải mái khi mình không được nói tiếng Catalan tại Paris, và mọi trường học từ tiểu học tới đại học không dạy học và sử dụng tiếng Catalan mà chỉ dạy và sử dụng tiếng Pháp. Ông Gendre cũng nêu lên nghi ngờ của mình về việc không dạy và sử dụng ngôn ngữ Catalan trong trường học ở Pháp là một sự cố ý. Trong lịch sử, từng có thời tiếng Catalan là ngôn ngữ văn hóa, phát triển đến đỉnh cao văn hóa của mình vào thế kỷ 15, sau đó từng bị cấm đoán rồi trở lại thời kỳ phục hưng vào thế kỷ thứ 19. Hiện nay tại thị trấn Collioure cũng như vùng Roussillon của Pháp, ngôn ngữ Catalan chỉ còn được khoảng 4% dân số sử dụng bình thường hàng ngày.
Quần thể những công trình kiến trúc cổ, niềm kiêu hãnh của thị trấn Collioure đều hướng ra biển Địa Trung Hải, quanh một vịnh nhỏ, bao gồm Lâu đài Hoàng gia, 2 Pháo đài canh biển, Nhà thờ Thánh Vincent, Tháp đồng hồ, Ngôi đền biển. Tất cả những công trình này đều được bảo tồn nguyên vẹn hình hài, đến từng viên đá, viên gạch, hàng ngày thu hút bao bước chân du khách tới thưởng lãm, thán phục và mơ ước. Chúng cũng làm cho thị trấn thành một nguồn cảm hứng nghệ thuật cho các vĩ nhân. Quả nhiên, người Catalonia xưa đã biết cùng thiên nhiên phối hợp mà tạo nên tuyệt tác kiến trúc hòa quyện hoàn hảo với sự hùng vĩ, mạnh mẽ và phóng khoáng của địa hình biển, và người Catalonia nay lại luôn hãnh diện, trân quý và biết cách bảo vệ, giữ gìn nguyên vẹn kho báu mà cha ông để lại. Người Catalonia thường nói, chúng ta không cần cố gắng vượt qua cha ông, chúng ta chỉ cần gìn giữ thật tốt những gì cha ông truyền lại mà thôi. Tôi không cho rằng đó là sự bảo thủ Catalonia, mà đó là cách tốt nhất người Catalonia chọn lựa. Những gì tốt đẹp nhất cho người Catalonia thì đã, đang và luôn sẽ có ở đây.
Collioure còn sở hữu một cảng cá Port Vendres vừa thơ mộng vừa đầy sức sống. Cảng này không chỉ là nơi neo đậu của các tàu cá, mà còn là bến du thuyền sang trọng của những nhà giàu. Những con tàu du lịch tư nhân từ nhỏ tới lớn ken nhau dưới cảng, hướng tới đường phố và những ngôi nhà liền kề hứa hẹn bao điều quyến rũ trên bến cảng. Đi từ vịnh Collioure, theo những con đường đẹp như tranh uốn lượn quanh sườn núi, nơi những ruộng nho trồng theo kiểu bậc thang thật thú vị, bạn có thể khâm phục khi tận mắt thấy những cảnh tượng núi non, biển cả, lâu đài, thị trấn và cánh đồng xanh xen lẫn nhau nhịp nhàng đến thế. Nếu muốn quan sát toàn cảnh Collioure, ôm trọn vịnh biển tráng lệ trong tầm mắt, ta có thể leo lên pháo đài cao xây dựng trên đỉnh núi, để thấy được những đường cong đẹp đẽ của bờ biển, những vách đá lô nhô muôn hình vạn trạng tiến ra biển, những tòa nhà nối nhau xây dựng theo từng tầng cao thấp thật kỳ vĩ trên vách đá, cùng toàn bộ khu vực bao quanh vịnh. Từ đó, chầm chậm đi xuống cảng cá, ta sẽ tận hưởng từng phút để sống trong một không khí quyến rũ của khu cảng cá và khu thương mại nhộn nhịp. Dễ hiểu tại sao bất cứ cảnh nào bạn thu vào tầm mắt cũng trở thành nổi tiếng, bởi các họa sỹ đã không bỏ qua nơi này, họ đã đến để thán phục, để đắm say và để vẽ tranh mê mải.
