Đặc điểm cây Xạ can
Cây thuốc Xạ can thuộc cây thân thảo, rễ cây Xạ can dài mọc sát đất. Thân cây cao khoảng 0,5m. Lá cây Xạ can hình mác, thẳng đứng, cao đến 1m, lá xếp thành 2 dãy quanh thân cây, gân lá song song với nhau. Hoa mọc thành từng cụm, cánh hoa màu vàng chấm đốm tím. Quả cây Xạ can hình trứng, bên trong có hạt xanh đen, hình cầu.
Cây Xạ can có nguồn gốc từ Ấn Độ, Trung Quốc, Lào, Nhật Bản… đã được du nhập về Việt Nam và mọc ở vùng đồi núi, trung du, ven suối… các tỉnh như Lào Cai, Lạng Sơn, Hòa Bình, Ninh Bình, Thanh Hóa, Vĩnh Phúc, Nghệ An, Thừa Thiên Huế, Cần Thơ, Thành phố Hồ Chí Minh.
Bộ phận dùng làm thuốc
Thân rễ cây Xạ can được sử dụng để làm thuốc. Người ta thu hái cả cây và rễ cây vào mùa xuân hoặc cuối mùa thu. Sau khi thu hái về, người ta sẽ tước lá, cắt bỏ rễ con, đem đi rửa sạch đất cát rồi ngâm cùng với nước vo gạo. Sau 1 đêm đem Xạ can ra thái mỏng, phơi khô làm thuốc.
Thành phần hóa học
Một số thành phần hóa học được tìm thấy trong cây Xạ can: glucozit belamcandin, glucozit iridin.
Cây xạ can có tác dụng gì?
Theo nghiên cứu dược lý hiện đại: cây Xạ can giúp ức chế vi khuẩn như liên cầu tan máu, trực khuẩn ho gà. Rễ cây xạ can có tác dụng chống dị ứng, nấm ngoài da.
Theo y học cổ truyền: Cây Xạ can có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, khu đờm, lợi yết, dùng để trị các chứng hầu họng sưng đau, đàm thịnh ho suyễn.
Tổng hợp các bài thuốc chữa bệnh từ cây Xạ can
Trị viêm đường hô hấp, sưng đau cổ
Cách 1: 6 – 16g Xạ can sắc lấy nước uống. Ngoài ra có thể kết hợp với đắp Xạ can tươi giã nhuyễn lên vị trí cổ bị viêm để giảm sưng, đau cổ.
Cách 2: Xạ can 12g, Cát cánh 12g, Hoàng cầm 12g, Cam thảo 8g, sắc nước uống.
Cây xạ can chữa viêm họng hạt
Xạ can 4g, Kim ngân, Huyền sâm, Sinh địa, mỗi vị 12g; Kinh giới 16g, Bạc hà, cỏ nhọ nồi, tang bạch bì, mỗi vị 8g. Sắc uống mỗi ngày một thang.
Chữa viêm amiđan cấp tính
Xạ can 6g; mỗi vị 16g: Kim ngân hoa, cỏ nhọ nồi, bồ công anh, mỗi vị 12g: Huyền sâm, sinh địa, sơn đậu căn; Bạc hà, ngưu bàng tử, mỗi vị 8g; Cát cánh 6g. Sắc uống ngày một thang.
Trị họng sưng đau với xạ can
Dùng 20g xạ can nấu với 1 chén rượu nước, đun cho đến khi cạn có 1 nửa thì tắt bếp. Lấy phần nước này cho thêm chút mật ong vào uống.
Hoặc: 160g Xạ can tươi và 160g mỡ heo. Cho vào nấu chung cho tới khi teo hết nước thì dùng để ngậm, lúc này người bệnh sẽ giảm hẳn cảm giác khó chịu ở cổ họng.
Trị viêm phế quản, hen phế quản
Đem các dược liệu gồm: xạ can 8g, khoản đông hoa 12g, tử uyển 12g, ma hoàng 8g, khương bán hạn 8g, tế tân 4g, gừng tươi 3 lát, ngũ vị tu 6g, đại táo 3 quả, mang đi sắc nước uống hàng ngày.
Bài thuốc trị chứng đái đục
15g Xạ can đem sắc nước uống, dùng nước cốt này chia thành 3 lần uống mỗi ngày. Áp dụng liên tục cho tới khi khỏi hoàn toàn.
Trị khớp gối viêm, té ngã tổn thương
Xạ can 90g mang đi ngâm với 500ml rượu trong vòng 1 tuần. Sau đó mang ra uống mỗi ngày 2 lần khoảng 20ml.
Cây xạ can trị quai bị
Đem 10 -15g Xạ can tươi sắc nước uống mỗi ngày hai lần.
Bài thuốc trị ghẻ lở cực nhạy
80g Xạ can, 80g thăng ma nấu cùng 3 chén nước cho tới khi gần cạn thì dùng nước thuốc để uống, lấy phần bã để đắp vào vết thương.
Uống cây Xạ can cần kiêng những gì?
Tuy cây Xạ can có nhiều công dụng tốt với sức khỏe nhưng lại cần cẩn trọng về liều lượng sử dụng, không nên dùng trong một thời gian dài vì có thể gây ra mệt mỏi, tiêu chảy cho người bệnh. Ở những người có thể trạng yếu, khí huyết hư, phụ nữ mang thai, người gặp các vấn đề về can tỳ, đi phân lỏng cũng không nên dùng.
Nếu bạn đang có ý định dùng thảo dược Xạ Can để điều trị bệnh thì nên tìm hiểu kỹ, hỏi thăm ý kiến chuyên gia, bác sĩ trước khi sử dụng, tránh sử dụng bừa bãi sẽ gây ra nhiều tác dụng phụ. Như vậy vừa không chữa được bệnh mà còn ảnh hưởng tới sức khỏe./.
