AI và hướng đi tái định hình cách làm báo

Bước vào thập kỷ thứ ba của thế kỷ XXI, báo chí - truyền thông Việt Nam đang đối diện với một kỷ nguyên số phát triển như vũ bão. Trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), thực tế ảo (VR/AR), công nghệ Blockchain hay các mô hình truyền thông tự động hóa đang thay đổi toàn bộ hệ sinh thái truyền thông. Những công nghệ mới ra đời, những phương thức truyền tải thông tin được làm mới, và đặc biệt là vai trò của người làm báo, người làm truyền thông đang được đặt lại trong bối cảnh đó.

Tại Diễn đàn khoa học“Kết nối công nghệ và Đổi mới sáng tạo báo chí - truyền thông Việt Nam 2025” với chủ đề “Sức mạnh AI cho nhà truyền thông trẻ” do Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQGHN (SJC) tổ chức ngày 12/6, GS.TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQGHN nhận định, trước những thách thức ấy, những người làm công tác đào tạo và nghiên cứu báo chí, những người đang trực tiếp và gián tiếp chuẩn bị hành trang cho thế hệ nhà báo trẻ - không thể đứng ngoài cuộc.

Ông Tuấn khẳng định, Diễn đàn kết nối công nghệ và đổi mới sáng tạo báo chí - truyền thông Việt Nam 2025 nhằm mục tiêu kết nối - chia sẻ - đổi mới sáng tạo trong cách tiếp cận công nghệ, nhằm chuẩn bị cho thế hệ nhà truyền thông mới - thế hệ có trách nhiệm viết tiếp những trang sử vẻ vang của Báo chí Cách mạng Việt Nam trong 100 năm tới.

Sức mạnh của AI là rất lớn. Nhưng AI không thể thay thế được những phẩm chất cốt lõi làm nên một nhà báo chân chính: đó là trí tuệ, lòng dũng cảm, trách nhiệm xã hội và khát vọng cống hiến cho sự thật. AI có thể hỗ trợ người làm báo tạo nội dung, phân tích dữ liệu, cá nhân hóa thông tin - nhưng chính con người mới là người quyết định hướng đi của nội dung đó.

Bước sang một giai đoạn phát triển mới, khi công nghệ số ảnh hưởng đầu tiên và mạnh mẽ nhất là đối với lĩnh vực báo chí, truyền thông và tạo ra sự thay đổi căn bản của lĩnh vực này. Đặc biệt, sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo AI đang tái định hình mạnh mẽ ngành báo chí, từ cách sản xuất nội dung, phân phối tin tức đến điều tra chuyên sâu và phục vụ độc giả.

Với khả năng nâng cao hiệu suất, mở rộng phạm vi phủ sóng và cá nhân hóa trải nghiệm người đọc, trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ thay đổi cách các tòa soạn vận hành mà còn đặt ra những câu hỏi lớn về đạo đức và lòng tin. Trong bối cảnh đó, tương lai của báo chí được định hình bởi sự hợp tác tinh tế giữa con người và công nghệ, nơi giá trị cốt lõi của nghề báo vẫn là kim chỉ nam.

Theo ông Bùi Công Duyến, Giám đốc sản phẩm Tòa soạn hội tụ ONECMS (Công ty NEKO), AI giúp nâng cao năng suất, nhưng giá trị nghề nghiệp cốt lõi vẫn thuộc về người làm báo. Hiện nay có rất nhiều công cụ AI hỗ trợ những tác vụ trong nghiệp vụ báo chí, như phân tích dữ liệu nhanh chóng, chính xác, phát hiện tin giả, cá nhân hóa nội dung báo chí… Tuy nhiên, AI không thể thay thế được yếu tố cảm xúc, sự sáng tạo, các quyết định chuyên môn và trách nhiệm, đạo đức của người làm báo.