13 Hiệp hội ngành hàng trong nước và Hiệp hội Thương mại Mỹ (Amcham) vừa tiếp tục có công văn gửi 9 Bộ trưởng và Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI), đề nghị xem xét tháo gỡ 2 vướng mắc lớn trong dự thảo định mức chi phí tái chế (Fs) sản phẩm, bao bì thải bỏ.
9 bộ trưởng được các Hiệp hội gửi công văn gồm Bộ TN-MT, Bộ Công thương, Bộ Tư pháp, Bộ Xây dựng, Bộ NN-PTNT, Bộ Tài chính, Bộ GTVT, Bộ KH-ĐT và Văn phòng Chính phủ.
Các Hiệp hội đã ký chung công văn có Hội Lương thực - thực phẩm TPHCM, Hội Thực phẩm minh bạch, Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam, Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam, Hiệp hội Dệt may Việt Nam, Hiệp hội Sữa Việt Nam, Hiệp hội Chè Việt Nam, Hiệp Hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam, Hiệp hội Nhựa Việt Nam…
Theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường, bắt đầu từ năm 2024, các nhà sản xuất, nhập khẩu phải thực hiện trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì thải bỏ (EPR). Để thực hiện trách nhiệm này, doanh nghiệp được lựa chọn hình thức tổ chức tái chế sản phẩm, bao bì hoặc đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế.
Các hiệp hội khẳng định hoàn toàn ủng hộ chính sách bảo vệ môi trường để hướng tới nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Tuy nhiên, dự thảo định mức chi phí tái chế Fs vừa được Bộ TN-MT trình Thủ tướng Chính phủ ngày 27/7, mặc dù đã được điều chỉnh so với ban đầu, nhưng vẫn có nhiều định mức tái chế Fs cao bất hợp lý, gây khó khăn lớn cho doanh nghiệp.
Cụ thể, dự thảo đã nêu ra một số định mức chi phí tái chế Fs tại Việt Nam cao hơn cả mức Fs trung bình của 14 nước Tây Âu (chẳng hạn cao gấp 1,26 lần với nhôm, cao hơn 2,12 lần với thủy tinh; trong khi đáng lẽ chi phí tái chế của Việt nam chỉ bằng 1/2-1/3 Tây Âu, vì chi phí nhân công của Việt nam chỉ bằng 1/10 của các nước Tây Âu).
Các hiệp hội này cho rằng, nguyên nhân chính của dự thảo Fs cao bất hợp lý là do chưa áp dụng kinh tế tuần hoàn để tính Fs khi chưa trừ đi giá trị thu hồi được. Chẳng hạn, chỉ riêng 3 loại bao bì giấy, nhựa và kim loại, phí tái chế phải nộp ước tính là 6.127 tỷ đồng mỗi năm. Trong đó, hơn 50% phí tái chế phải nộp (khoảng 3.064 tỷ đồng/năm) là để hỗ trợ tái chế bao bì giá trị cao như bao bì kim loại, giấy carton…
Các hiệp hội tính toán, chỉ riêng 3 loại bao bì giấy, nhựa và kim loại, phí tái chế phải nộp ước tính là 6.127 tỷ đồng/năm. Trong đó, hơn 50% phí tái chế phải nộp (khoảng 3.064 tỷ đồng/năm) là để hỗ trợ tái chế bao bì giá trị cao như bao bì kim loại, giấy carton... trong khi nhà tái chế đang có lãi lớn mà chưa cần hỗ trợ.
Đối với tái chế lon nhôm, ước tính, các nhà tái chế cũng thu lãi khoảng 700-1.300 tỷ đồng/năm. Tái chế bao bì sắt và giấy cũng đang có lãi lớn. Do đó, việc các doanh nghiệp và người tiêu dùng phải nộp thêm nhiều nghìn tỷ đồng để hỗ trợ cho các nhà tái chế đang có lãi lớn là rất bất hợp lý.
Từ những dẫn chứng trên, các hiệp hội đề xuất điều chỉnh định mức Fs hợp lý hơn.
Cụ thể, áp dụng hệ số 0,1 cho các vật liệu có giá trị vật liệu thu hồi được cao hơn nhiều chi phí tái chế, bao gồm: bao bì nhôm; sắt; bao bì giấy (hiện trong dự thảo, nhôm và giấy có hệ số 02; bao bì sắt là 0,4). Các vật liệu này cần điều chỉnh vì nhà tái chế chính thức đã có lãi lớn hàng nghìn tỷ khi chưa có EPR.
Ngoài ra, các hiệp hội cũng kiến nghị tháo gỡ bất cập trong triển khai thực hiện đóng góp tái chế (EPR) ở Việt Nam như:
Thay đổi cách nộp đóng góp tái chế từ tạm ứng trước vào đầu năm 2024 sang quyết toán theo số lượng thực tế khi kết thúc năm (tức nộp vào 4/2025), giống với cách nộp thuế thu nhập doanh nghiệp là nộp vào đầu kỳ sau.
Cho phép các doanh nghiệp thực hiện kết hợp cả hình thức tự tái chế và nộp tiền hỗ trợ tái chế trong cùng năm cho cùng một loại bao bì, sản phẩm thải bỏ, thay vì bắt buộc chọn một trong hai hình thức trên...
