33 vùng trồng và 40 nhà máy đóng gói không đạt tiêu chuẩn
Cơ quan hải quan Trung Quốc đã dừng các chuyến hàng sầu riêng từ 33 nguồn của Việt Nam trong tháng này, đặt ra câu hỏi về chất lượng trong bối cảnh cạnh tranh giành thị phần.
Theo văn bản thông báo của Tổng cục Hải quan Trung Quốc, có 77 lô sầu riêng của Việt Nam xuất khẩu sang quốc gia này bị phát hiện có chứa cadmium (một kim loại nặng) vượt mức cho phép.
Theo đó, việc phát hiện sầu riêng nhiễm cadmium đã vi phạm quy định của Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với trái sầu riêng xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc được ký kết giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với Tổng cục hải quan Trung Quốc cũng như vi phạm quy định tại Luật an toàn thực phẩm của Trung Quốc.
Các lô hàng không đạt tiêu chuẩn bị phát hiện được xác định có liên quan đến 33 nhà máy đóng gói và 40 vùng trồng.
Ngoài các đơn vị bị cảnh báo, phía Trung Quốc cũng đã quyết định cấm nhập khẩu sầu riêng từ 15 nhà máy đóng gói và 18 vùng trồng của Việt Nam kể từ ngày 12/6/2024. Các vi phạm nêu trên bị phát hiện sau khi phía Trung Quốc tăng cường mức độ giám sát, kiểm tra các lô hàng nhập khẩu vào quốc gia này.
Việt Nam lần đầu tiên được cấp phép vận chuyển sầu riêng vào Trung Quốc vào năm 2021 và trở thành nguồn cung cấp lớn thứ hai vào năm ngoái, chỉ sau Thái Lan. Tuy nhiên, chất lượng sầu riêng Việt Nam lại bị đặt dấu hỏi lớn khi lượng sầu riêng tăng nhanh chóng nhưng không đi kèm với kiểm soát chất lượng tốt.
Theo dữ liệu hải quan Trung Quốc năm 2023, Trung Quốc đã nhập khẩu 1,4 triệu tấn sầu riêng, với tỷ trọng của Thái Lan giảm từ gần 100% vào năm 2021 xuống còn khoảng 68% vào năm ngoái. Trong 5 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam tăng 61% đạt giá trị 661,48 triệu USD, trong khi Thái Lan xuất khẩu sầu riêng trị giá 2,2 tỷ USD sang Trung Quốc, giảm 2,5% so với cùng kỳ năm ngoái.
Dòng sầu riêng Việt Nam tràn vào được cho là nguyên nhân khiến giá giảm ở Trung Quốc, nơi loại trái cây này có giá trị cao và thường được dùng làm quà tặng trong các dịp đặc biệt như đám cưới. Tuy nhiên, sự gia tăng đột biến trong xuất khẩu đã gây ra những vấn đề chất lượng, khiến Trung Quốc phải áp đặt các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn.
Lời cảnh tỉnh về chất lượng và chiến lược mở rộng thị phần sầu riêng
Thời gian qua, lượng sầu riêng từ Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc tăng vọt. Thông tin từ Ban Quản lý khu kinh tế tỉnh Lào Cai, tại Cửa khẩu Quốc tế đường bộ số 2 Kim Thành của tỉnh Lào Cai, lượng hoa quả tươi xuất khẩu trung bình mỗi ngày hiện khoảng 100 xe thì đến hơn 90 xe là sầu riêng, còn lại là thanh long, chuối, mít, bưởi...
Hiện các đơn vị xuất khẩu lựa chọn Lào Cai như là ưu tiên số một để xuất khẩu mặt hàng quả sầu riêng. Đại diện một doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng cho biết, lợi thế ở Lào Cai là khi xe chở sầu riêng lên đến cửa khẩu được giao bạn hàng Trung Quốc rất nhanh. Bởi đối với mặt hàng quả sầu riêng, việc chậm trễ 1 - 2 ngày sẽ làm tăng chi phí cho doanh nghiệp đặc biệt quả để lâu sẽ bị nứt.
"Quả sầu riêng đến giai đoạn chín, không thể sử dụng nhiệt độ lạnh để kéo chậm quá trình quá trình này và khi đó chắc chắn sẽ ảnh hưởng chất lượng hàng hóa nên thời gian giao được hàng rất quan trọng", đại diện doanh nghiệp giải thích.
Cũng theo đại diện doanh nghiệp này, gần đây Trung Quốc đẩy mạnh kiểm dịch, kiểm tra các chất cấm, đặc biệt là hàm lượng kim loại nặng trên quả sầu riêng. Sau 2 - 3 ngày mới có kết quả, khi đó quả sầu riêng đủ điều kiện mới được nhập khẩu vào nước bạn. Vì vậy, đã có những xe chậm giao hàng, thậm chí bị trả về vì không đảm bảo chất lượng.
Để giảm thiểu rủi ro này, các thương lái, doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng chủ động kiểm tra hàm lượng cadimi trước khi đưa hàng lên Lào Cai. Hiện nay có khoảng 17 điểm có thể kiểm tra hàm lượng cadimi trên quả. Các điểm kiểm tra này ở gần các vựa sầu riêng, hoặc những thành phố lớn. Qua đó có thể đảm bảo chất lượng sản phẩm khi xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.
Trong thông báo nêu trên, cơ quan hải quan Trung Quốc yêu cầu nhà chức trách Việt Nam tìm hiểu sai phạm của các đơn vị bị dừng nhập sầu riêng, đồng thời xử lý vấn đề và có biện pháp ngăn chặn tình trạng tái diễn.
Cơ quan hải quan Trung Quốc đã kêu gọi các cơ quan chức năng Việt Nam tìm hiểu sai sót của các công ty bị đình chỉ, khắc phục vấn đề và tăng cường giám sát để ngăn ngừa tình huống tương tự xảy ra lần nữa. Một lãnh đạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam đã đưa ra cảnh báo về tình trạng dư cung sầu riêng và có thể xảy ra các vấn đề về chất lượng.
Việc Trung Quốc đình chỉ nhập khẩu sầu riêng từ Việt Nam là một lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc duy trì chất lượng trong sản xuất và xuất khẩu. Người trồng sầu riêng Việt Nam cần nhận thức rõ ràng về trách nhiệm của mình trong việc đảm bảo chất lượng sản phẩm để duy trì và phát triển thị phần tại thị trường Trung Quốc cũng như các thị trường quốc tế khác./.
