Hành động cụ thể từ quy hoạch
Để hiện thực hóa mục tiêu quốc gia phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, Quảng Ngãi đã chủ động lồng ghép các tiêu chí về môi trường, tiết kiệm năng lượng và phát triển kinh tế tuần hoàn vào các phương án phát triển khu kinh tế, cụm công nghiệp trong Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến 2050. Quy hoạch này, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2023, là kim chỉ nam quan trọng để phát triển các khu kinh tế, khu công nghiệp theo mô hình “Chuyên biệt, xanh, thông minh và bền vững”.
Theo đó, trọng tâm là Khu kinh tế Dung Quất, nơi đang thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư lớn. Hiện nay đã có các các nhà đầu tư quan tâm đề xuất thực hiện dự án Khu liên hợp xử lý chất thải tổng hợp Dung Quất và Nhà máy điện rác Quảng Ngãi.
Đây là những dự án được kỳ vọng sẽ giải quyết bài toán xử lý chất thải và tạo ra nguồn năng lượng sạch cho khu kinh tế.
Bên cạnh đó, Sở Công Thương Quảng Ngãi đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 201/2023/QĐ-UBND ngày 10/01/2023 tạo hành lang pháp lý khuyến khích xã hội hóa đầu tư, xây dựng và vận hành hạ tầng bảo vệ môi trường tại các cụm công nghiệp.
Tỉnh cũng tích cực hướng dẫn doanh nghiệp đầu tư công nghệ hiện đại nhằm tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng, đặc biệt trong các ngành tiêu hao nhiều năng lượng như thép, giấy, bia và nước giải khát. Các hoạt động tuyên truyền về sản xuất sạch hơn, lắp đặt điện mặt trời mái nhà, tái sử dụng nước thải cũng được đẩy mạnh.
Những "nút thắt" cần tháo gỡ
Theo Giám đốc Sở Công Thương Quảng Ngãi, trên con đường chuyển đổi xanh gặp phải không ít khó khăn. Ông cho rằng, chuyển đổi xanh là một khái niệm còn mới mẻ, đòi hỏi sự thay đổi sâu sắc trong tư duy của cả doanh nghiệp và người dân. Theo đó, cần tuyên truyền nhiều hơn nữa để người dân và doanh nghiệp quan tâm, sẵn sàng thay đổi nhằm phát triển bền vững.
Chính vì Quảng Ngãi là một tỉnh có kinh tế phụ thuộc lớn vào công nghiệp, phải đối mặt với áp lực tăng trưởng. Việc chấp nhận bỏ lỡ những cơ hội đầu tư truyền thống để ưu tiên các dự án thân thiện với môi trường là một thách thức không hề nhỏ.
Bên cạnh đó, chuyển đổi xanh phải gắn liền với chuyển đổi số, yêu cầu vốn đầu tư lớn. Ngân sách nhà nước cần đầu tư đồng bộ hạ tầng thug om, xử lý chất thải theo đúng quy định của Luật Bảo vệ môi trường. Sau đó, là nguồn vốn của các doanh nghiệp đầu tư hệ thống xử lý ô nhiễm môi trường trong quá trình sản xuất, trong khi phần lớn các doanh nghiệp của tỉnh có quy mô nhỏ và siêu nhỏ.
Ngoài ra, công nghệ và nhân lực còn nhiều hạn chế. Các doanh nghiệp trong nước nói chung và Quảng Ngãi nói riêng chưa có nhiều cơ hội tiếp cận với công nghệ tiên tiến của thế giới.
Đồng thời, nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế xanh, hiện vẫn còn thiếu hụt.
Giải pháp đồng bộ cho tương lai bền vững
Để vượt qua thách thức, Quảng Ngãi đã vạch ra một lộ trình với các giải pháp trọng tâm. Trong đó, tỉnh sẽ ưu tiên thu hút các nhà đầu tư có năng lực, kinh nghiệm, uy tín trong và ngoài nước để xây dựng các khu, cụm công nghiệp theo mô hình sinh thái, công nghệ cao. Công nghệ xử lý ô nhiễm sẽ là tiêu chí bắt buộc trong quá trình thẩm định, phê duyệt dự án.
Việc khuyến khích sử dụng năng lượng tái tạo như điện mặt trời áp mái, điện rác cũng sẽ được đẩy mạnh. Song song đó, tỉnh sẽ dành quỹ đất thích đáng để phát triển hệ thống cây xanh, hình thành các vùng đệm sinh thái giữa các khu công nghiệp, đô thị và khu du lịch.
Phát triển thuận theo tự nhiên, xanh, thân thiện với môi trường khi lưu giữ bảo tồn các giá trị hệ sinh thái tự nhiên trên địa bàn khu kinh tế gồm khu vực bờ biển, khu vực đồi núi, hệ thống sông, hồ, kênh và các vùng ngập nước...
Công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các vi phạm về môi trường cũng sẽ được tăng cường.
Để quá trình chuyển đổi xanh diễn ra hiệu quả, Quảng Ngãi đề xuất Trung ương sớm hoàn thiện khung pháp lý về tăng trưởng xanh, xây dựng cơ chế ưu đãi đầu tư và thúc đẩy phát triển thị trường carbon tại Việt Nam.
Tỉnh cũng kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành tăng cường công tác truyền thông để tạo sự đồng thuận xã hội. Đặc biệt, Quảng Ngãi mong muốn các tổ chức tài chính quốc tế như World Bank, IMF, ADB... quan tâm, tài trợ nguồn vốn để tỉnh hoàn thiện cơ sở hạ tầng và tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn tài chính xanh, qua đó thúc đẩy nhanh hơn quá trình chuyển đổi sản xuất, góp phần thực hiện thành công cam kết Net Zero vào năm 2050 của Việt Nam.
