Hà Nội dẫn đầu cả nước trong thực hiện Chương trình OCOP
Những năm gần đây, các sản phẩm làng nghề, nhất là sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Hà Nội đã tìm được chỗ đứng trên thị trường trong nước và quốc tế. Đặc biệt, là các sản phẩm tham gia Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) được đánh giá xếp hạng đạt 4 sao, 5 sao góp phần xây dựng thương hiệu cho sản phẩm các làng nghề. Nhờ tham gia vào Chương trình OCOP, những sản phẩm độc đáo và đặc sắc nhất của làng nghề đã được người tiêu dùng trong và ngoài nước đánh giá cao.
Theo Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới Hà Nội, lũy kế từ năm 2019, khi Chương trình OCOP được Thủ tướng Chính phủ phát động, đến nay thành phố Hà Nội đã đánh giá, phân hạng được 3.317 sản phẩm OCOP; trong đó có 6 sản phẩm 5 sao, 22 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 1.571 sản phẩm 4 sao và 1.718 sản phẩm 3 sao.
Thực hiện Chương trình số 04-CTr/TU của Thành uỷ khoá XII, từ năm 2021 đến nay, Hội đồng OCOP thành phố Hà Nội đã đánh giá, phân hạng được 2.263 sản phẩm OCOP; trong đó có 11 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 840 sản phẩm 4 sao và 1.412 sản phẩm 3 sao.
Kết quả trên không chỉ đưa Hà Nội trở thành địa phương có số lượng sản phẩm được đánh giá, phân hạng OCOP nhiều nhất cả nước, mà còn hoàn thành sớm trước 1 năm mục tiêu Chương trình số 04-CTr/TU của Thành uỷ khoá XVII giai đoạn 2021-2025 (phấn đấu công nhận được ít nhất 2.000 sản phẩm OCOP).
Phát biểu tại Hội nghị triển khai công tác tư vấn, hỗ trợ, hướng dẫn các chủ thể OCOP xây dựng hồ sơ sản phẩm tiềm năng 5 sao, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Đình Hoa cho biết: Tính đến hết năm 2024, cả nước có gần 15.000 sản phẩm OCOP. Hà Nội là địa phương đi đầu trong thực hiện chương trình này với 3.317 sản phẩm được chứng nhận (chiếm 22,1% sản phẩm OCOP cả nước).
Để tạo điều kiện cho các sản phẩm OCOP được công nhận, hằng năm, thành phố đã quan tâm, tổ chức các sự kiện, hội chợ, hội thảo, tuần hàng nhằm thúc đẩy phục hồi, phát triển sản phẩm. Bên cạnh đó, thành phố đã xây dựng được 16 trung tâm sáng tạo, thiết kế, quảng bá, giới thiệu sản phẩm OCOP, làng nghề; phát triển được 110 điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP, tạo điều kiện để người tiêu dùng Thủ đô nhận diện vào tiêu thụ sản phẩm.
Tuy vậy, theo ông Nguyễn Đình Hoa, dù có hơn 3.300 sản phẩm OÔCP, nhưng Hà Nội mới có 6 sản phẩm được chứng nhận đạt 5 sao. Đây là con số rất khiêm tốn so với tiềm năng và lợi thế của Thủ đô. Năm 2025, Hà Nội đặt mục tiêu phấn đấu trình trung ương đánh giá, công nhận thêm ít nhất 30 sản phẩm OCOP 5 sao.
Nhận định về những nhiệm vụ trọng tâm cần thực hiện trong thời gian tới, ông Nguyễn Xuân Đại, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cho biết: “Sản phẩm tham gia vào Chương trình OCOP vừa để tôn vinh vừa để nâng tầm, nâng giá. Hà Nội sẽ khôi phục lại các giống cây đặc sản như quýt Tích Giang, hồng Yên Thôn, bưởi đường Quế Dương, rau muống tiến vua Sen Chiểu, húng Láng... trở thành sản phẩm OCOP.
Những sản phẩm đặc trưng, tiêu biểu của những vùng đất ấy nếu được “gắn sao” OCOP sẽ giúp cho sản phẩm vừa tăng giá trị kinh tế, vừa giúp quảng bá nét văn hóa vùng miền. Thành phố cũng sẽ phát triển các sản phẩm OCOP du lịch tại những nơi có lợi thế như Sơn Tây, Ba Vì, Sóc Sơn... gắn văn hóa và các sản vật địa phương để hình thành chuỗi du lịch...
Cũng theo ông Nguyễn Xuân Đại, mỗi năm Hà Nội đón gần 30 triệu lượt khách du lịch, trong đó có hơn 5 triệu khách quốc tế. Nếu mỗi du khách đến Hà Nội du lịch mua một món quà thì sẽ kích cầu rất lớn cho sản phẩm OCOP bởi đa số các sản phẩm này mang nét đặc trưng, tinh hoa văn hóa vùng miền và tâm tư tình cảm của người Hà Nội gửi vào mỗi sản phẩm OCOP. Chưa kể, thành phố cũng có khoảng 10 triệu dân đang sinh sống và làm việc, nhu cầu sử dụng các sản phẩm OCOP là rất lớn.
Vậy, làm thế nào để Hà Nội khai thác được lợi thế này? Ông Nguyễn Xuân Đại chỉ ra rằng: “Sản phẩm làng nghề và các sản phẩm nông sản chế biến của Hà Nội có chất lượng rất ổn. Tuy vậy, cái yếu của sản phẩm OCOP Hà Nội đó là thiết kế sáng tạo. Người tiêu dùng ngày nay không còn tâm lý “tốt gỗ hơn tốt nước sơn” như xưa mà yêu cầu sản phẩm phải “đẹp từ trong ra ngoài”, từ chất lượng đến mẫu mã. Sản phẩm OCOP của Hà Nội cần phải đầu tư nhiều hơn cho khâu thiết kế mẫu mã, bao bì sản phẩm phù hợp với thị hiếu tiêu dùng của từng vùng miền, từng quốc gia mà sản phẩm hướng tới”.
Bảo tồn, phát triển làng nghề tạo thế và lực cho OCOP Thủ đô
Để thúc đẩy việc nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP, thành phố Hà Nội đã tập trung huy động tối đa các nguồn lực xã hội và sự hỗ trợ của Nhà nước để bảo tồn, phát triển làng nghề.
Vừa qua, UBND thành phố Hà Nội vừa ban hành Quyết định số 282/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề án tổng thể phát triển làng nghề trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2025-2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Việc bảo tồn, phát triển làng nghề nhằm gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời phát triển các làng có nghề mới; rà soát phân loại các làng nghề cần duy trì, bảo tồn hoặc chuyển nghề khác; phát triển các sản phẩm thủ công, truyền thống có thế mạnh, phát triển làng nghề gắn với các hoạt động du lịch, văn hóa, lễ hội góp phần thúc đẩy phát triển sản xuất, chuyển dịch cơ cấu kinh tế khu vực làng nghề…
Đáng chú ý, giai đoạn 2025-2030, thành phố sẽ khôi phục, bảo tồn được ít nhất 5 nghề, làng nghề truyền thống có nguy cơ mai một, thất truyền; phấn đấu công nhận mới ít nhất 10 nghề và 25 làng nghề, làng nghề truyền thống, phát triển 10 làng từ "làng nghề" lên “làng nghề truyền thống”; phát triển ít nhất 3 làng nghề gắn với du lịch, hình thành 10 tour tuyến du lịch làng nghề, trải nghiệm. Phấn đấu có trên 80% làng nghề, làng nghề truyền thống được công nhận hoạt động hiệu quả; tối thiểu 80% người lao động tại làng nghề, làng nghề truyền thống được đào tạo, đào tạo lại, tập huấn nâng cao kỹ năng nghề, kỹ năng vệ sinh an toàn lao động và kiến thức công nghệ thông tin cơ bản.
Dự kiến, có trên 50% làng nghề, làng nghề truyền thống được công nhận có sản phẩm đạt chứng nhận OCOP đồng thời hỗ trợ số hóa cho những sản phẩm làng nghề này; ít nhất 30% số làng nghề, làng nghề truyền thống được công nhận có sản phẩm được bảo hộ sở hữu trí tuệ. Phấn đấu tốc độ tăng giá trị sản xuất bình quân các làng nghề đạt 10%/năm. Tiếp tục duy trì 100% làng nghề, làng nghề truyền thống được công nhận đáp ứng được các điều kiện về bảo vệ môi trường làng nghề theo quy định của pháp luật hiện hành. Phấn đấu có ít nhất 30% làng nghề có không gian trưng bày, điểm giới thiệu và bán sản phẩm hoặc trên sàn thương mại điện tử. Hỗ trợ số hóa 300 sản phẩm làng nghề; xây dựng Vlog làng nghề Hà Nội, sổ tay điện tử làng nghề...
Đến năm 2050, thành phố sẽ khôi phục, bảo tồn được ít nhất 10 nghề, làng nghề truyền thống có nguy cơ mai một, thất truyền. Công nhận mới từ 10 nghề và 20 làng nghề, làng nghề truyền thống trở lên. Phát triển ít nhất 20 làng nghề gắn với du lịch, hình thành 20 tour tuyến du lịch làng nghề, trải nghiệm. Trên 80% làng nghề, làng nghề truyền thống được công nhận hoạt động hiệu quả; 90% người lao động tại làng nghề, làng nghề truyền thống được đào tạo, đào tạo lại, tập huấn nâng cao kỹ năng nghề, kỹ năng vệ sinh an toàn lao động và kiến thức công nghệ thông tin cơ bản.
Có ít nhất 300 làng nghề có sản phẩm đạt chứng nhận OCOP; ít nhất 50% số làng nghề, làng nghề truyền thống được công nhận có sản phẩm được bảo hộ sở hữu trí tuệ; ít nhất 50% làng nghề có không gian trưng bày, điểm giới thiệu và bán sản phẩm hoặc trên sàn thương mại điện tử. Tốc độ tăng giá trị sản xuất bình quân các làng nghề đạt khoảng 10%/năm.
Thành phố cũng duy trì 100% làng nghề, làng nghề truyền thống được công nhận đáp ứng được các điều kiện về bảo vệ môi trường làng nghề theo quy định của pháp luật hiện hành. Xây dựng một số chuỗi giá trị liên kết đối với những nghề có nhiều làng nghề tham gia và sử dụng nhiều lao động.
Theo ông Nguyễn Xuân Đại, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cho biết trong giai đoạn đầu thực hiện Chương trình OCOP, Hà Nội chủ trương khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia.
Tuy nhiên để tăng sức cạnh tranh, tạo dựng được thương hiệu mạnh cho sản phẩm OCOP, trong giai đoạn tới, Hà Nội sẽ tập trung phát triển các sản phẩm chế biến sâu, đặc sản bản địa.
Để kiểm soát chất lượng sản phẩm OCOP, hàng năm, thành phố Hà Nội đều thành lập các đoàn thanh tra, kiểm tra việc triển khai Chương trình OCOP và thực tế hoạt động sản xuất tại các cơ sở.
Qua giám sát, kịp thời nhắc nhở, chấn chỉnh, thậm chí là thu hồi giấy chứng nhận sản phẩm OCOP đối với các chủ thể không duy trì các tiêu chí theo quy định./.
