Việc xây dựng và quản lý chỉ dẫn địa lý (CDĐL) cho cá chình bông Phú Yên là việc làm cần thiết để nâng cao năng lực cạnh tranh, gia tăng giá trị kinh tế cho loài cá này trên thị trường.
Nhiều tiềm năng và lợi thế
Nghề nuôi cá chình ở nước ta bắt đầu ở tỉnh Phú Yên khoảng những năm 2000, sau đó lan rộng ra các tỉnh phía Nam và hiện nay đã phát triển ra nhiều tỉnh trong nước. Nơi đây có nhiều tiềm năng và lợi thế để phát triển nghề nuôi cá chình do có điều kiện khí hậu và nguồn nước thuận lợi và cũng là địa phương có nguồn giống cá chình tự nhiên nhiều nhất cả nước, chiếm 80-90% lượng cung toàn quốc.
Cá chình là loại cá có giá trị dinh dưỡng, thịt thơm ngon, được nhiều người ưa thích. Theo y học cổ truyền, thịt và một số bộ phận của cá chình có thể dùng làm thuốc. Giá thu mua trên thị trường trong nước hiện nay là 500.000 - 800.000 đồng/kg.
Theo ông Nguyễn Văn Phú, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại thủy sản Phú Yên, cá chình bông là loài di cư, cá mẹ đẻ trứng ở biển sâu, cá con sau đó trôi dạt vào vùng cửa sông kiếm ăn và lớn lên. Đến lúc trưởng thành, cá lại về biển đẻ trứng. Chính vì tập tính này mà hiện nay, việc sinh sản nhân tạo cá chình còn rất khó khăn và nguồn cá giống chủ yếu vẫn được đánh bắt trong tự nhiên. Hiện nay, tại Phú Yên, người dân nuôi cá chình bông theo 3 mô hình: nuôi trong ao, nuôi dưới bùn và nuôi lồng bè.
Ông Kiều Công Thoại – xã An Mỹ, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên cho biết: Mình thấy ở quê mình nguồn giống cá chình rất nhiều, tại sao mình không đẩy mạnh nó. Từ đó mình tìm hiểu và về đầu tư xây hồ, nghề bếp là nghề chính và nuôi thêm cá chình vì đam mê, nó thôi thúc mình mang lại giá trị dinh dưỡng. Bên cạnh giá trị dinh dưỡng thì giá trị kinh tế cũng rất cao. Đó là động lực để mình nuôi cá chình.
“Cũng sợ rủi ro nhưng trước khi nuôi có tìm hiểu và xem tập tính, đặc thù của nó như nào lúc đó mình mới mạnh dạn đầu tư. Cũng có những lần mình vấp ngã với nó. Trong vấn đề kỹ thuật lúc đầu mình chưa nắm được hết. Nhưng đến hiện tại thì con cá chình cũng ổn định theo mình, mình nuôi đc nó và nó đang phát triển tốt”, ông Kiều Công Thoại chia sẻ thêm.
Ông Kiều Công Thoại cho biết thêm: Ban đầu nuôi 3 bể, thả khoảng 700 con giống loại nhỏ, cá lớn lên thì xây thêm bể và tách đàn, phân loại để đưa cá lớn ra bể lớn hơn. Hiện tại có 4 bể với 700-800 con giống. Vừa rồi xuất 1 lứa cá chình dc khoảng 5 tạ cá, mang lại lợi nhuận hơn 200 – 300tr, trừ chi phí, thức ăn, điện còn lại dc hơn 60%).
Xây dựng chỉ dẫn địa lý - nâng cao giá trị cho cá chình bông Phú Yên
Từ những lợi thế của nghề nuôi cá chình bông vùng đất Phú Yên, việc xây dựng chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm cá chình bông là rất cần thiết. Cá chình bông Phú Yên có chất lượng đặc trưng riêng biệt, có mối liên hệ với điều kiện tự nhiên, sinh thái của khu vực nuôi trồng. Đây chính là cơ sở khoa học để xây dựng chỉ dẫn địa lý cho cá chình bông Phú Yên. Để giúp người nuôi, kinh doanh sản phẩm đạt hiệu quả kinh tế cao, đồng thời tăng khả năng nhận biết bảo vệ danh tiếng cho sản phẩm. Vì vậy, việc tiến hành thực hiện nhiệm vụ “Đăng ký bảo hộ và quản lý chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm cá chình bông của tỉnh Phú Yên” là hoàn toàn phù hợp và hết sức có ý nghĩa trong giai đoạn hiện nay.
Theo ông Nguyễn Văn Phú: ứng dụng KH&CN để chăm sóc con giống đạt tiêu chuẩn hơn để bà con nuôi an toàn hơn, cá thương phẩm có chất lượng đảm bảo cho cá chình bông của Việt Nam. Mô hình nuôi cá chình bông kinh tế cao hơn, cũng thuận tiện cho bà con nông dân. Đầu tư con giống giá thành tuy cao nhưng mức độ an toàn cũng tốt, sản phẩm thu lợi nhuận cũng cao, độ an toàn lớn, sản phẩm chất lượng cao, các sản phẩm cá khác nuôi thời gian dài nhưng sản phẩm không đạt như cá chình. Hiệu quả kinh tế từ nuôi cá chình cao, gấp 5-6 lần các vật nuôi khác.
Xuất phát từ thực tiễn đó, Viện Thổ nhưỡng Nông hoá, thuộc Viện Khoa học nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với một số cơ quan liên quan đang triển khai nhiệm vụ “Đăng ký bảo hộ và quản lý chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm cá chình bông của tỉnh Phú Yên” nhằm bảo hộ quyền và lợi ích chính đáng cho người tiêu dùng và sản xuất; nâng cao giá trị, phát huy danh tiếng của sản phẩm cá chình bông tỉnh Phú Yên; giúp người nuôi, người kinh doanh sản phẩm đạt hiệu quả kinh tế cao, nâng cao nhận thức của người nuôi theo quy trình chặt chẽ, tạo ra những sản phẩm giá trị; góp phần vào phát triển du lịch gắn sản phẩm với vùng địa danh và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Khi thực hiện dự án thành công, sản phẩm cá chình bông Phú Yên được bảo hộ theo chỉ dẫn địa lý “Phú Yên”, lúc đó sẽ phát huy giá trị, danh tiếng của sản phẩm trên thị trường; góp phần chống lại sự lạm dụng dấu hiệu nguồn gốc, đảm bảo quyền sử dụng hợp pháp của các tổ chức, cá nhân có đủ điều kiện sử dụng chỉ dẫn địa lý; bảo tồn, duy trì và phát triển một sản phẩm đặc thù của địa phương, góp phần thúc đẩy sản xuất cá chình bông Phú Yên phát triển bền vững.
Nghề nuôi cá chình bông đã đưa nhiều hộ nông dân “đổi đời”, đưa kinh tế - xã hội của địa phương phát triển. Hiện nay, mô hình nuôi cá chình bông thương phẩm đã được nhân rộng. Mô hình này bước đầu đã cho thấy hiệu quả khả quan: cá chình phát triển tốt, ít dịch bệnh, giá cả ổn định, đầu ra rộng mở, tạo nguồn thu nhập ổn định cho người dân tỉnh Phú Yên và là một trong những hướng đi giúp người dân làm giàu bền vững.
Việc xây dựng thành công chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm cá chình bông Phú Yên sẽ góp phần nâng cao vị thế sản phẩm trên thị trường và mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội cho các hộ nuôi cá chình bông và các cơ sở kinh doanh trên địa bàn tỉnh Phú Yên nói riêng và các cơ sở kinh doanh cá chình bông Phú Yên ở các địa phương khác nói chung. Các sản phẩm cá chình bông Phú Yên sau khi được bảo hộ, người tiêu dùng sẽ dễ nhận biết và lựa chọn sản phẩm; sản phẩm sẽ góp phần mở rộng thị trường tiêu thụ trong tương lai, có sức cạnh tranh hơn so với các sản phẩm cùng loại trên thị trường; củng cố lòng tin của người tiêu dùng đối với cá chình bông Phú Yên, từ đó gia tăng giá trị, thúc đẩy sản phẩm tham gia tốt hơn vào thị trường trong nước và xuất khẩu.
Bên cạnh đó, nhiệm vụ được triển khai thực hiện sẽ huy động sự tham gia của người dân nuôi, kinh doanh sản phẩm truyền thống của tỉnh. Kết quả của nhiệm vụ sẽ có những tác động tích cực đối với người dân địa phương: gìn giữ và phát triển giá trị văn hóa truyền thống của địa phương, bảo vệ uy tín và danh tiếng sản phẩm các làng nghề trồng cá chình bông Phú Yên; tạo thêm và giải quyết việc làm tại chỗ cho lao động địa phương; nâng cao công tác quản lý chất lượng sản phẩm, quản lý thương hiệu, bảo vệ quyền lợi cho người tiêu dùng. Bên cạnh đó, nhiệm vụ thành công sẽ góp phần tuyên truyền về sở hữu trí tuệ tới người dân tại các vùng trồng trồng cá chình bông nói chung và địa phương nói riêng trong tỉnh.
Việc thực hiện nhiệm vụ “Xây dựng và quản lý chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm cá chình bông Phú Yên” tạo điều kiện cho sản phẩm được đăng ký bảo hộ dưới hình thức chỉ dẫn địa lý và đi vào vận hành, qua đó khẳng định được giá trị kinh tế và vai trò của một loại sản phẩm có giá trị kinh tế cao. Việc xây dựng, duy trì và phát triển chỉ dẫn địa lý sẽ góp phần nâng cao nhận thức và hiểu biết của cộng đồng về giá trị thương hiệu sản phẩm cá chình bông Phú Yên mang nét đặc trưng của tỉnh nhà trong tình hình phát triển kinh tế hiện nay.
