Hội thề Trung hiếu đền Đồng Cổ, phường Bưởi, quận Tây Hồ (Hà Nội) là một lễ hội duy nhất, độc đáo và có giá trị nhân văn sâu sắc. Đền Đồng Cổ được xây dựng năm 1020, thời Nhà Lý. Do đích thân Vua Lý Thái Tổ chỉ đạo, xây dựng ngôi đền. Ngôi đền thờ thần núi Trống Đồng linh thiêng, gắn liền với Hội thề Trung hiếu với đạo lý sâu sắc, bắt đầu từ đời vua Lý Thái Tông tại làng Đông xưa (nay là số 353 phố Thụy Khuê, phường Bưởi, quận Tây Hồ).
Kể từ năm 1028, khi Vua Lý Thái Tông cho dựng đàn thề, khởi xướng lễ thề với mục đích răn dạy các quần thần, tướng sĩ và con dân trong thiên hạ, Hội thề Trung hiếu đền Đồng Cổ cùng Lễ hội đèn Quảng Chiếu là hai lễ hội lớn và quan trọng bậc nhất của Kinh thành Thăng Long trong triều đại nhà Lý. Lễ hội đền Đồng Cổ là lễ hội của triều đình, hướng về nguồn cội.
Đây là hội thề quốc gia có ý nghĩa đặc biệt, nên được Hoàng đế và triều đình dành nhiều sự quan tâm. Hầu hết tôn thất, quan lại trong triều và người dân ở trong và ngoài Kinh thành Thăng Long đều về dự Hội thề với tinh thần tận trung, tận hiếu, cầu mong cho quốc thái dân an. Sang thời Trần, Hội thề còn đề cao sự trong sạch của người làm quan.
Hội thề Trung hiếu đền Đồng Cổ được duy trì tổ chức vào dịp Lễ hội truyền thống làng Đông Xã trong hai ngày mùng 3 và 4 tháng tư âm lịch; là nơi thể hiện rõ tâm linh hướng thiện và tâm thức về nguồn, vọng ngưỡng lòng trung thành, yêu nước của người Việt Nam. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, năm 1991 Hội thề Trung hiếu đền Đồng Cổ chính thức được phục dựng lại.
Nét đặc sắc của Hội thề đền Đồng Cổ chính là sự hòa hợp, kết quyện giữa nghi thức cung đình và dân gian. Đây là một lễ hội đặc biệt, bởi theo các nhà khoa học, toàn miền Bắc hiện chỉ có hai Hội thề: Lễ hội Minh thệ ở Hải Phòng và Hội thề Trung hiếu ở đền Ðồng Cổ, Hà Nội.
Hội thề đền Đồng Cổ là một hội thề Non nước, một đại lễ hội của Kinh thành Thăng Long. Trải qua các triều đại trong lịch sử, từ thời Lý đến thời Trần, Lê và đến nay, lời thề này vẫn được duy trì, tiếp nối và còn nguyên giá trị. Ngày nay, cứ tới ngày mùng 4 tháng tư âm lịch hàng năm, chính quyền và nhân dân làng Đông Xã, phường Bưởi, quận Tây Hồ lại nô nức mở hội.
Tham gia lễ hội không chỉ có dân vùng Bưởi mà còn có đông đảo người dân các vùng khác. Dù 996 năm đã trôi qua, cùng với bao biến thiên, bản sắc văn hóa trong lễ hội đền Đồng Cổ đã và đang được cộng đồng duy trì, thực hành, lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, có tính lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống văn hóa tâm linh của cộng đồng nơi đây.
Theo ông Nguyễn Đình Khuyến, Chủ tịch UBND quận Tây Hồ cho biết: Đền Đồng Cổ bên Hồ Tây có vị trí quan trọng, gắn liền với “Hội thề Trung hiếu” là nét văn hóa độc đáo và đặc sắc của Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến, một lễ hội duy nhất, độc đáo và có giá trị nhân văn sâu sắc, thể hiện rõ tính cách con người Việt Nam. Quận Tây Hồ tuyên truyền, quảng bá về giá trị của di sản và ý nghĩa của “Hội thề Trung hiếu đền Đồng Cổ”, nâng cao ý thức của người dân, khách du lịch trong việc bảo vệ di sản để giữ gìn truyền thống văn hóa, phát huy giá trị di sản để tỏa sáng trong dòng chảy lịch sử ngàn năm.
Đây là di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, tôn vinh di sản với giá trị vững bền và sức sống mãnh liệt; ghi nhận những nỗ lực của địa phương trong việc gìn giữ, bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử, văn hóa đền Đồng Cổ và lễ hội truyền thống Hội thề Trung hiếu, đồng thời thúc đẩy trách nhiệm bảo tồn, phát huy di sản./.
