Bản Xà Phìn thuộc xã Phương Tiến (huyện Vị Xuyên) chỉ cách thành phố Hà Giang chừng 12km. Tọa lạc giữa những dãy núi cao hùng vĩ của vùng đất nơi địa đầu tổ quốc. Bản Xà Phìn, Hà Giang là một nơi hòa quyện giữa vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ và những nét văn hóa độc đáo. Nơi đây không chỉ thu hút du khách bởi những cảnh quan kỳ vĩ mà còn bởi những mái nhà rêu phong chứa đựng nhiều giá trị lịch sử và văn hóa của người dân.
Đến với Bản Xà Phìn thiên nhiên hùng vĩ, được bao quanh bởi những dãy núi cao trùng điệp và những cánh rừng xanh bạt ngàn. Khung cảnh thiên nhiên nơi đây không chỉ đẹp mà còn rất thanh bình, là nơi lý tưởng để thư giãn trải nghiệm và nghỉ dưỡng.
Ở những ngọn núi cao chót vót, được phủ một lớp cây xanh tươi tốt, tạo nên một khung cảnh thơ mộng và yên bình. Mỗi sáng mai, ánh nắng mặt trời len lỏi qua những tán cây, chiếu rọi xuống mặt đất, tạo nên những tia sáng lấp lánh như ngọc, khiến mọi thứ trở nên sống động hơn bao giờ hết. Tiếng chim hót tưng bừng hòa cùng tiếng gió thổi vi vu, mang đến cho người ta một cảm giác thư thái và dễ chịu.
Thôn Xà Phìn có 53 hộ dân tộc Dao sinh sống. Hiện nay, người dân vẫn gìn giữ được nhiều nét văn hóa truyền thống độc đáo. Đó cũng là nền tảng để xã Phương Tiến đẩy mạnh phát triển du lịch sinh thái gắn với xây dựng làng văn hóa du lịch cộng đồng tại thôn Xà Phìn trong nhiệm kỳ 2020 – 2025.
Khi đến đây, du khách có cơ hội tìm hiểu về phong tục tập quán, trang phục truyền thống và các lễ hội đặc sắc của người Dao, mang lại trải nghiệm văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Bện cạnh đó, những thửa ruộng bậc thang ở bản Xà Phìn không chỉ là phương tiện sản xuất nông nghiệp mà còn tạo nên bức tranh mê hoặc du khách không thể cưỡng lại mà phải thốt lên thật mãn nguyện khi đã có mặt ở đây.
Đặc biệt là vào mùa lúa chín, cả triền núi như một bức tranh vẽ của họa sĩ tài năng vừa khắc họa nên cánh đồng lúa ruộng bậc thang vàng óng. Ở đằng xa có bóng của những người mẹ hiền đang miệt mài lao động cho em thơ đến trường. Ở sườn bên là tiếng trẻ em vừa chăn dê vừa chơi đùa dưới cánh diều đỏ biếc được phản chiếu bởi ánh mặt trời kết hợp với màu vàng óng của lúa chín.
Xà Phìn có khí hậu mát mẻ quanh năm. Với độ cao đặc trưng của vùng núi phía Bắc, là điểm đến lý tưởng cho các hoạt động ngoài trời và khám phá thiên nhiên và chịnh phục đỉnh Tây Côn Lĩnh. Xà Phìn là thôn vùng cao của xã Phương Tiến, cung đường đèo dốc chênh vênh. Nằm ở độ cao 2.427 m so với mực nước biển, đỉnh Tây Côn Lĩnh được mệnh danh là nóc nhà của vùng Đông Bắc.
Người dân Xà Phìn còn lưu giữ nhiều nghề thủ công truyền thống như dệt vải, làm rượu ngô. Nhờ đó mà du khách có thể tận mắt chứng kiến và tham gia trải nghiệm cùng người dân Xà Phìn không chỉ nguyên sơ, mộc mạc và thuần khiết. Bên cạnh đó còn có điều kỳ diệu đặc biệt của bản Xà Phìn chính là những mái nhà rêu phong cổ kính.
Những ngôi nhà được xây dựng từ đá và gỗ, với mái lợp bằng lá hoặc ngói cũ, đã tồn tại qua thời gian, chứng kiến biết bao biến đổi của thiên nhiên và con người. Mái nhà rêu phủ một lớp xanh mướt, không chỉ tạo nên vẻ đẹp độc đáo mà còn thể hiện sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên. Chúng như những dải lụa mềm mại, ôm trọn những ngôi nhà, mang lại cảm giác gần gũi và thân thuộc.
Điều đặc biệt của những mái nhà rêu tại Xà Phìn không chỉ nằm ở hình thức bên ngoài mà còn ở giá trị văn hóa của nó. Mỗi ngôi nhà là một câu chuyện, một ký ức về cuộc sống và những phong tục tập quán của đồng bào nơi đây. Người dân bản Xà Phìn thường giữ gìn và bảo tồn các nét văn hóa truyền thống, từ cách xây dựng nhà cửa cho đến cách trồng trọt và chăn nuôi, tạo nên một bức tranh sống động về cuộc sống thường nhật.
Nếu có dịp ghé thăm bản Xà Phìn, du khách sẽ không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ mà còn cảm nhận được sự bình yên, tĩnh mịch và nét đẹp mộc mạc trong từng mái nhà rêu phong. Tất cả tạo nên một bức tranh phong cảnh như một bài thơ viết bằng hình ảnh, để lại trong lòng du khách những cảm xúc khó quên.
Khám phá bản Xà Phìn không chỉ là hành trình tìm đến thiên nhiên mà còn là cơ hội để du khách hiểu sâu hơn về đời sống và văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc vùng cao Xì Phìn, Hà Giang mảnh đất nơi địa đầu tổ quốc Việt Nam yêu dấu. Ở đó, du khách còn được tận mặt chứng kiến những điều kỳ diệu của mẹ thiên nhiên ban tặng cho con người và vùng đất nơi đây./.
