Đặc biệt như những thành phố lớn có mức độ ô nhiễm cao hiện nay. Chỉ số AQI đóng vai trò như là một thiết bị cấp báo mức độ ô nhiễm. Đồng thời nói lên sự nguy hiểm của ô nhiễm không khí đối với con người.
AQI (Air Quality Index) là một chỉ số báo cáo chất lượng không khí hàng ngày. Đây chính là một thước đo đơn giản hóa mức độ ô nhiễm không khí. Các chỉ số này sẽ cho biết không khí xung quanh ta là sạch hay ô nhiễm và ô nhiễm đến mức độ nào. Nếu chỉ số AQI càng cao thì mức độ nguy hiểm đối đối với sức khỏe càng lớn. Theo đó, có thể xác định sự ảnh hưởng khi hít thở không khí ô nhiễm tới sức khỏe người dân có thể gặp trong vòng vài giờ hoặc vài ngày.
EPA (The U.S. Environmental Protection Agency - Cơ Quan Bảo Vệ Môi Trường Hoa Kỳ) tính toán chỉ số AQI. Với 5 thông số ô nhiễm không khí chủ yếu. Năm thông số chủ yếu: Ozon mặt đất; Carbon monoxide (CO); Sulfur dioxide (SO2): Lưu huỳnh điôxit; Nitrogen dioxide (NO2): Nitơ điôxit.
Ô nhiễm phân tử (PM): Còn gọi là hạt lơ lửng trong không khí. Chỉ số này thường được đánh giá qua chỉ số bụi mịn PM 2.5 và PM 10. Các hạt bụi này đi vào đường hô hấp khi con người hít thở. PM 2.5 chỉ các hạt bụi có kích thước nhỏ hơn hoặc bằng 2,5 micromet (μm). Số PM 10 là chỉ những hạt có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 10 μm (nhưng lớn hơn kích thước PM 2.5).
Các loại hạt bụi Nano, PM2.5 và PM10 được hình thành từ các chất như cacbon, sun-phua, nito và các hợp chất kim loại khác. Ở các thành phố lớn, hạt bụi mịn PM 2.5 có thể sinh ra từ hoạt động công nghiệp. Như đốt nhiên liệu hóa thạch, hoặc bụi từ các công trình xây dựng, bụi đường phố, đốt rác thải, đám cháy, khói máy công nghiệp, phá rừng, hút thuốc,… Và đặc biệt là từ khí thải của các phương tiện giao thông.
Đối với mỗi chất gây ô nhiễm, EPA đã thiết lập các tiêu chuẩn chất lượng không khí quốc gia để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. EPA đã quy định một màu sắc cụ thể đối với từng khoảng giá trị AQI. Để mọi người hiểu dễ dàng hiểu được cho dù ô nhiễm không khí đang đạt tới mức độ không lành mạnh trong cộng đồng của họ.
AQI được coi như một thước đo chạy từ 0 đến 500. Khi giá trị AQI càng cao, mức độ ô nhiễm càng lớn. Khi đó, khả năng con người gặp phải các vấn đề sức khỏe do ô nhiễm không khí cũng tăng lên. Một số quốc gia trên thế giới có thang đo chỉ số chất lượng không khí AQI riêng. Ví dụ như Chỉ số Sức khỏe và Chất lượng không khí Canada, Chỉ số Ô nhiễm không khí của Malaysia, chỉ số Tiêu chuẩn ô nhiễm của Singapore.
Theo thống kê gần đây, Hà Nội liên tục được cảnh báo mức độ ô nhiễm không khí với chỉ số AQI ở mức cao,. Có những thời điểm lên tới khoảng 300. Tình trạng này được coi là rất xấu.
Ô nhiễm không khí là mối nguy hại lớn cho sức khỏe con người. Theo các chuyên gia y tế, một người lớn trung bình hít thở khoảng 15 m3 không khí mỗi ngày. Mặc dù các chất ô nhiễm trong không khí thường không nhìn thấy. Chúng có thể gây nhiều ảnh hưởng xấu đến toàn cơ thể, bao gồm cả tim, gan, phổi và hệ hô hấp. Ngay cả thai nhi đang phát triển trong bụng mẹ cũng bị ảnh hưởng.
Tác hại của ô nhiễm không khí ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Và đặc biệt là hệ hô hấp. Trong khi PM10 đi vào cơ thể qua đường dẫn khí và tích tụ trên phổi, thì PM2.5 đặc biệt nguy hiểm hơn. Chúng bé đến mức có thể luồn lách vào các túi phổi, tĩnh mạch phổi và xâm nhập vào hệ tuần hoàn máu. Bụi PM 2.5 cộng với khí CO hay SO2, NO2 nhiều, sẽ cản hemoglobin kết hợp oxi khiến tế bào thiếu oxy.
Ảnh hưởng của ô nhiễm không khí tác động rõ rệt nhất lên phổi. Các triệu chứng có thể được nhìn thấy ngay sau khi tiếp xúc với mức độ ô nhiễm cao. Bao gồm kích ứng đường hô hấp, khó thở và tăng nguy cơ lên cơn hen suyễn. Khi tiếp xúc với chất gây ô nhiễm không khí trong một thời gian dài có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi.
Chất lượng không khí xuống thấp khiến bệnh nhân bị viêm mũi dị ứng, viêm xoang. Mũi là cửa ngõ của đường hô hấp, do đó, đây là cơ quan đầu tiên chịu ảnh hưởng từ việc thay đổi thời tiết hay môi trường, khí hậu.
Các nghiên cứu cho thấy ô nhiễm không khí có tác động tiêu cực đến sức khỏe tim mạch. Các loại bụi có kích thước nhỏ, các chất hóa học hay chất kháng viêm trong bụi có thể phát tán từ phổi vào hệ tuần hoàn. Ảnh hưởng đến tim mạch. Nguyên nhân là không khí ô nhiễm ảnh hưởng đến khả năng giãn nở và co thắt của các mạch máu. Dưới tác động của không khí ô nhiễm, của khói thuốc lá, các mạch máu bị giảm kích cỡ, cản trở lưu thông huyết mạch. Không khí ô nhiễm còn làm tăng nguy cơ tạo cục máu đông ở động mạch. Nguyên nhân chính của chứng nhồi máu cơ tim. Làm tăng nguy cơ đau tim và tỷ lệ đột quỵ.
Phụ nữ sống trong khu vực ô nhiễm không khí có nguy cơ sinh con tự kỉ cao gấp 2 lần so với bình thường. Mức độ ảnh hưởng của ô nhiễm không khí đến thai nhi sẽ càng tăng cao vào giai đoạn cuối của thai kỳ. Ngoài ra, ô nhiễm không khí cũng được cho là liên quan đến sự giảm chất lượng tinh trùng. Gây ảnh hưởng đến khả năng có con của nam giới.
Ô nhiễm không khí tạo gánh nặng khiến thận không thể lọc hết các phân tử ô nhiễm trong máu. Chính vì thế nó là một trong những nguyên nhân lớn nhất gây nên bệnh thận và suy thận. Ngoài ra, Ô nhiễm không khí còn làm tăng nguy cơ loãng xương và các ca gãy xương liên quan. Tác động này tương tự như tác động của khói thuốc lá đến hệ xương của cơ thể. Trong thời gian mức độ ô nhiễm cao, các bệnh viện cũng thường tiếp nhận nhiều ca đau nửa đầu hơn.
Đặc biệt, các chất ô nhiễm có thể phá hủy các tế bào da và ảnh hưởng đến khả năng tự tái tạo của da, gây thay đổi sắc tố của da, đẩy nhanh quá trình lão hóa da khiến làn da trở nên xấu đi. Ngoài ra đây cũng là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng tiêu cực đến mái tóc của bạn. Tóc bị khô, xơ rối, chẻ ngọn và rụng ngày càng nhiều.
Chính vì những tác hại cực kì nghiêm trọng của ô nhiễm không khí như bên trên. Nhà nước và người dân phải cùng nhau đề ra những biện pháp bảo vệ sức khỏe. Phòng ngừa bệnh về đường hô hấp. Có các biện pháp xử lý, khắc phục hạn chế phát thải. Đồng thời, Sở Y tế nên xây dựng phương án cụ thể. Để kịp thời hướng dẫn người dân các biện pháp phòng ngừa. Đảm bảo sức khỏe trong những ngày chất lượng không khí ở mức xấu, rất xấu và nguy hại./.
