Cây mật nhân thường sinh sống ở tầng rừng thấp và thích môi trường đất sỏi. Thân cây có kích thước trung bình khoảng 10 mét và lá mỏng, dài với mặt trên màu xanh lục và mặt dưới màu trắng nhạt. Mỗi cây mật nhân có từ 20 đến 40 lá đối xứng với nhau, và mỗi lá có thể dài đến 1 mét. Cây ra hoa vào khoảng tháng 3 - 4 và có quả vào tháng 5 - 6. Rễ cây mật nhân là phần thường được sử dụng nhiều nhất và có đặc điểm là nhiều rễ con màu vàng nâu và trắng ngà, thường có mùi thơm nhẹ.
Cây mật nhân thường mọc ở các vùng núi có độ cao dưới 1.000 mét hoặc các khu vực trung du và đồi có chiều cao thấp. Loài cây này thường được tìm thấy trong rừng thưa ở vùng Đông Nam Á và phân bố rộng rãi, bao gồm Việt Nam, Malaysia, Thái Lan và Indonesia. Nhờ giá trị dược học cao, cây mật nhân đã trở thành một trong những loại thảo dược hàng đầu trên toàn cầu. Ở Việt Nam, cây thường mọc nhiều ở các tỉnh miền Trung, miền Bắc, Đông Nam bộ và Tây Nguyên.
Mật nhân chứa các dược tính giúp kích thích tuyến thượng thận sản xuất insulin và tăng cường tính nhạy cảm của insulin để kiểm soát đường huyết. Chiết xuất từ vỏ mật nhân có tác dụng chống sốt rét, hợp chất kháng khuẩn và chống viêm giúp làm lành gan, dạ dày, và cải thiện tiêu hóa. Cây mật nhân cũng được sử dụng để tăng testosterone và cải thiện sinh lý nam giới, đồng thời giúp tăng cường cơ bắp, giảm căng thẳng và phục hồi sức khỏe. Dưới đây là những công dụng cụ thể của mật nhân với sức khỏe.
Tăng cường sinh lý nam
Vô sinh nam giới có thể bao gồm giảm khả năng sinh tinh và rối loạn chức năng sản xuất tinh trùng, là một bệnh phức tạp dựa trên nhiều yếu tố. Mật nhân chứa các thành phần có tác dụng đa dạng đối với cơ thể. Rễ và vỏ của cây mật nhân được coi như 'viagra' tự nhiên, được sử dụng trong điều trị rối loạn cương dương và tăng cường hoạt động thể thao.
Các thành phần trong cây mật nhân có khả năng tăng nồng độ hormone testosterone, cải thiện chất lượng và số lượng tinh trùng ở nam giới gặp vấn đề về vô sinh. Sử dụng mật nhân giúp cơ thể nam giới tăng tự nhiên sản xuất hormone, kích thích sự hưng phấn, tăng khả năng sinh lý và duy trì cương dương.
Giảm căng thẳng thần kinh
Cây mật nhân theo Y học cổ truyền được coi là có tính mát, vị ấm, quy kinh thận và can. Cây này chứa dược chất anxiolytic giúp tăng cường hoạt động trí óc, giảm lo lắng, căng thẳng, mệt mỏi, stress và bồi bổ khí huyết cho cơ thể.
Nghiên cứu đã chứng minh rằng sau khi sử dụng mật nhân, lượng hormone testosterone tăng cao, đồng thời giảm hormone stress (cortisol) và giảm nồng độ glucose trong cơ thể. Thử nghiệm trên chuột đã chỉ ra rằng cây mật nhân có tác dụng giải quyết lo âu tương tự như thuốc 'diazepam'.
Ở người, chiết xuất từ cây mật nhân đã được nghiên cứu đối với tác động nhiệt đới, và kết quả cho thấy cải thiện hormone stress và các chỉ số trạng thái tâm trạng.
Chống ung thư
Ung thư trong lĩnh vực y học thường được gọi là khối u ác tính, là một loại bệnh liên quan đến sự tăng trưởng không kiểm soát của tế bào. Một số nghiên cứu đã đưa ra thông tin rằng cây mật nhân có khả năng chống lại các loại ung thư, đặc biệt là ung thư cổ tử cung và ung thư phổi.
Các chuyên gia đã tiến hành phân lập và xác định khoảng 65 hợp chất từ rễ của cây mật nhân và đã thực hiện sàng lọc để đánh giá khả năng chúng ngăn chặn sự tăng trưởng không kiểm soát của tế bào và các hoạt động chống lại virus HIV thông qua các thử nghiệm in vitro.
Chống viêm, kháng khuẩn
Việc sử dụng chiết xuất từ lá và thân cây mật nhân bằng cồn và acetone đã cho thấy khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn. Nước chiết xuất từ lá đã thể hiện khả năng kháng khuẩn, đặc biệt là đối với Staphylococcus aureus và Serratia marscesens.
Nhờ khả năng kháng khuẩn và kháng viêm của mật nhân có tiềm năng lớn trong việc hỗ trợ quá trình lành mô xơ gan, và giúp điều trị các tổn thương, vết loét trong dạ dày.
Giảm đau xương khớp
Các thành phần hóa học trong cây mật nhân bao gồm alkaloid, flavonoid và các hợp chất khác như quassinoids, canthin-6-one alkaloids, và eurycomanone. Trong số các hợp chất này, eurycomanone có khả năng giảm viêm khớp và tác động tích cực đối với sự thoái hóa của khớp, giúp giảm đau, sưng, và củng cố chức năng của khớp.
Mặc dù cây mật nhân được ví như cây "bá bệnh" và có tiềm năng cải thiện sức khỏe, thực tế là không có loại thuốc nào có thể chữa trị tất cả các loại bệnh. Quan trọng nhất là phải xác định đúng nguyên nhân bệnh, sử dụng loại thuốc phù hợp, và tuân thủ hướng dẫn của chuyên gia y tế. Phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú cùng trẻ em nên hạn chế sử dụng mật nhân.
Hơn nữa, việc tiếp cận sản phẩm mật nhân tươi trên thị trường đôi khi đi kèm với nguy cơ về chất lượng, bao gồm cả khả năng gây ra bệnh ung thư và các vấn đề về an toàn thực phẩm. Do đó, người tiêu dùng nên ưu tiên lựa chọn sản phẩm chứa chiết xuất mật nhân và đảm bảo nguồn gốc sản phẩm rõ ràng để bảo vệ sức khỏe.
