Sau gần 8 năm chờ đợi, người dân trên cả nước có thể sớm được hưởng những quyền lợi bảo hiểm y tế (BHYT) mở rộng chưa từng có khi Bộ Y tế đề xuất bổ sung 76 thuốc mới cùng hàng trăm loại thuốc khác vào danh mục được Quỹ BHYT thanh toán.
Danh mục cập nhật lần này bao phủ nhiều nhóm thuốc quan trọng, từ thuốc điều trị ung thư, thuốc điều hòa miễn dịch cho đến các thuốc sử dụng tại trạm y tế xã, nhằm đáp ứng nhu cầu điều trị ngày càng gia tăng trong bối cảnh mô hình bệnh tật thay đổi nhanh. Đây được đánh giá là bước tiến lớn của ngành y tế, song đồng thời cũng đặt ra bài toán về khả năng cân đối quỹ BHYT và nguy cơ điều chỉnh mức đóng trong thời gian tới.
Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà cho biết, thuốc luôn là cấu phần quan trọng, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí khám chữa bệnh BHYT. Vì vậy, việc cập nhật danh mục lần này được thực hiện trên cơ sở rà soát kỹ lưỡng hồ sơ đề xuất của các cơ sở y tế, ý kiến của chuyên gia lâm sàng và chuyên gia kinh tế y tế, bảo đảm tính khoa học và thực tiễn theo Thông tư số 37 ngày 16/11/2024. Bộ Y tế đồng thời bổ sung thuốc mới, sửa đổi điều kiện hoặc tỷ lệ thanh toán cho nhiều thuốc và loại bỏ 130 thuốc không còn lưu hành hoặc không đáp ứng yêu cầu về an toàn, hiệu quả.
Một điểm mới đáng chú ý là việc mở rộng danh mục thuốc cho tuyến y tế cơ sở, đặc biệt là trạm y tế xã. Thay vì giới hạn theo hạng bệnh viện như trước, danh mục thuốc sử dụng tại trạm y tế xã được nâng lên hơn 600 thuốc, bao gồm các nhóm thuốc giảm đau, hạ sốt, giải độc, ký sinh trùng chống nhiễm khuẩn, tim mạch, da liễu, tiêu hóa… Qua đó giúp điều trị sớm các bệnh không lây nhiễm ngay từ tuyến cơ bản, phù hợp với định hướng tại Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị và Chỉ thị 52-CT/TW của Ban Bí thư.
Việc mở rộng danh mục thuốc tuyến cơ sở cũng gắn với bối cảnh tổ chức chính quyền địa phương hai cấp đang được kiện toàn, trạm y tế xã được đầu tư mạnh hơn về cơ sở vật chất và năng lực chuyên môn để trở thành đầu mối chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân. Đối với các thuốc có chi phí lớn, Bộ Y tế cho biết đã xem xét kỹ tỷ lệ thanh toán nhằm bảo đảm cân đối quỹ; đến nay đã có 14 doanh nghiệp dược cam kết giảm giá thuốc để đưa vào danh mục BHYT, qua đó giảm mức đồng chi trả cho người bệnh.
Theo kế hoạch, từ năm 2026, người dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí ít nhất một lần mỗi năm theo nhóm ưu tiên. Hoạt động này sẽ được phối hợp với khám sức khỏe học sinh, sinh viên, khám bệnh nghề nghiệp và khám chữa bệnh BHYT, hướng tới xây dựng sổ sức khỏe điện tử toàn dân. Nhóm ưu tiên gồm hộ cận nghèo và người từ 75 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội sẽ được thanh toán 100% chi phí khám chữa bệnh trong phạm vi quyền lợi BHYT.
Giai đoạn 2028–2030, ngành y tế đặt mục tiêu giảm tỷ lệ chi tiền túi của người dân xuống dưới 30%, tiếp tục mở rộng phạm vi chi trả BHYT đối với thuốc, thiết bị y tế và dịch vụ kỹ thuật. Đồng thời, thí điểm sàng lọc 2–3 bệnh có hiệu quả chi phí và thanh toán từ Quỹ BHYT cho các dịch vụ phòng bệnh; nâng tỷ lệ bao phủ BHYT lên trên 95%; điều chỉnh mức đóng BHYT từ năm 2030 lên 5,4%; thí điểm BHYT bổ sung và đa dạng hóa các gói bảo hiểm, trong đó có chăm sóc dài hạn. Mục tiêu đến năm 2030 là BHYT bao phủ toàn dân, tiến tới miễn viện phí cơ bản và giảm gánh nặng chi phí y tế cho người dân.
Tuy nhiên, việc mở rộng danh mục thuốc với quy mô lớn cũng làm dấy lên lo ngại về khả năng cân đối quỹ BHYT. Theo Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế Trần Thị Trang, việc bổ sung thuốc mới ước tính làm tăng chi phí khoảng 2.700 tỷ đồng mỗi năm. Quỹ dự phòng hiện vẫn còn, song chỉ đủ chi trả trong khoảng 2 năm tới, vì vậy từ năm 2027 Việt Nam sẽ phải tính toán lộ trình điều chỉnh mức đóng BHYT.
Trong quá trình này, Nhà nước tiếp tục cam kết hỗ trợ người nghèo, cận nghèo, người thu nhập thấp và các nhóm chính sách xã hội. Bộ Y tế cũng đang nghiên cứu các giải pháp bổ sung nguồn lực như phát triển BHYT bổ sung, bảo hiểm thương mại hoặc đề xuất Quốc hội sử dụng nguồn thu từ thuế thuốc lá cho quỹ phòng bệnh.
Song song với việc mở rộng danh mục thuốc, Bộ Y tế đang xây dựng gói dịch vụ y tế cơ bản miễn phí, trong đó xác định rõ danh mục dịch vụ, bệnh, thuốc, thiết bị y tế và mức chi phí tối đa cho một lần khám chữa bệnh. Trước mắt, gói dịch vụ này sẽ áp dụng tại các cơ sở khám chữa bệnh ban đầu, cả công lập và tư nhân; các dịch vụ theo yêu cầu sẽ do người bệnh tự chi trả nhằm hạn chế lạm dụng và bảo đảm tính bền vững của Quỹ BHYT.
