Hà Nội: Yêu cầu đình chỉ, khắc phục các nguồn xả thải gây ô nhiễm sông ngòi

Nhiều năm qua, Hà Nội đã có những bước tiến trong công tác bảo vệ môi trường. Các chính sách pháp luật ngày càng hoàn thiện, hệ thống quan trắc được củng cố và mở rộng, công tác quản lý, kiểm soát chất lượng môi trường cũng từng bước được nâng cao. Tuy nhiên, trên thực tế, những chuyển biến tích cực này vẫn chưa thể theo kịp với tốc độ phát triển kinh tế - xã hội nhanh chóng của Thủ đô. Môi trường nước tại nhiều con sông trọng điểm vẫn tiếp tục bị đe dọa bởi tình trạng ô nhiễm kéo dài và chưa có dấu hiệu cải thiện rõ rệt.

Thực trạng đáng lo ngại là tại các khu đô thị, cụm dân cư, làng nghề trên địa bàn thành phố, nước thải sinh hoạt và sản xuất chưa được xử lý đạt quy chuẩn vẫn đang xả thẳng ra môi trường. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng nước mặt mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ tác động lâu dài đến hệ sinh thái và sức khỏe cộng đồng. Trong khi đó, hệ thống hạ tầng kỹ thuật phục vụ xử lý nước thải ở nhiều nơi còn thiếu đồng bộ, hoạt động kém hiệu quả hoặc chưa được đầu tư đúng mức.

Trước tình hình đó, UBND TP. Hà Nội mới đây đã ban hành kế hoạch triển khai các giải pháp cấp bách nhằm kiểm soát, xử lý ô nhiễm môi trường nước trên địa bàn. Trọng tâm của kế hoạch là các lưu vực sông quan trọng như Nhuệ - Đáy, Ngũ Huyện Khê, Cầu Bây và hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải, nơi được xác định là những khu vực đang chịu áp lực ô nhiễm lớn. Kế hoạch đề ra mục tiêu xử lý dứt điểm các nguồn xả thải không đạt chuẩn, đồng thời yêu cầu các đơn vị, địa phương tăng cường phối hợp, nâng cao năng lực giám sát, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm và huy động thêm nguồn lực cho việc đầu tư cải thiện hệ thống xử lý nước thải.

Việc Hà Nội quyết liệt vào cuộc lần này cho thấy quyết tâm nâng cao hiệu quả bảo vệ môi trường nước, một yếu tố sống còn trong tiến trình phát triển bền vững của đô thị lớn nhất cả nước. Tuy nhiên, để đạt được những kết quả thực chất, bên cạnh chính sách và sự chỉ đạo từ cấp chính quyền, rất cần sự chung tay từ các tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư trong việc thay đổi hành vi, ý thức gìn giữ môi trường sống trong lành cho chính mình và các thế hệ mai sau.

Trước sức ép ngày càng gia tăng từ tình trạng ô nhiễm môi trường nước, đặc biệt tại các lưu vực sông như Nhuệ - Đáy, Cầu Bây, Ngũ Huyện Khê và hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải, Hà Nội đã xây dựng một kế hoạch hành động với trọng tâm là tăng cường kiểm soát, quản lý và xử lý triệt để các nguồn xả thải. Kế hoạch không chỉ hướng tới nâng cao hiệu quả bảo vệ môi trường nước mà còn đặt ra yêu cầu rõ ràng về việc nâng cao trách nhiệm của các cơ quan quản lý và đơn vị liên quan trong việc khai thác, sử dụng và quản lý bền vững hệ thống sông ngòi.

Một trong những điểm nhấn đáng chú ý của kế hoạch là nguyên tắc "cấp nào cấp phép, cấp đó chịu trách nhiệm quản lý". Theo đó, đơn vị, cơ quan phê duyệt giấy phép môi trường hoặc báo cáo đánh giá tác động môi trường sẽ phải theo sát, giám sát liên tục quá trình hoạt động và xả thải của đối tượng được cấp phép. Thành phố cũng nhấn mạnh sẽ không cấp phép đầu tư hoặc giấy phép môi trường cho bất kỳ dự án nào không đáp ứng đầy đủ yêu cầu xử lý nước thải đạt quy chuẩn trước khi xả ra môi trường, nhất là tại các khu vực nhạy cảm về nguồn nước.

Song song với đó, thành phố đặt mục tiêu huy động tối đa các nguồn lực đầu tư để đẩy nhanh tiến độ xây dựng các công trình thu gom, xử lý nước thải tập trung, nhất là nước thải sinh hoạt từ các khu vực đông dân cư. Đặc biệt, các khu vực dân cư phân tán, vốn là những nơi khó kiểm soát về nguồn thải sẽ được xem xét áp dụng các chính sách hỗ trợ riêng biệt, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu gom và xử lý nước thải tại chỗ.

Trong lĩnh vực công nghệ và giám sát, Hà Nội cũng đặt ra yêu cầu đầu tư lắp đặt hệ thống quan trắc tự động cho các nguồn thải lớn. Dữ liệu từ các trạm quan trắc sẽ được kết nối, truyền trực tiếp đến các cơ quan chức năng để phục vụ công tác giám sát, cảnh báo và xử lý kịp thời nếu phát hiện dấu hiệu ô nhiễm.

Bên cạnh đó, thành phố cũng chú trọng xây dựng cơ sở dữ liệu đồng bộ về các nguồn thải đổ ra sông, từ đó tạo nền tảng cho việc giám sát, kiểm tra và lập kế hoạch hành động cụ thể theo từng khu vực, từng loại hình hoạt động. Các giải pháp này không chỉ mang tính chất tình thế, mà còn tích hợp, gắn kết với các chương trình hành động trước đó đã được phê duyệt và đang trong quá trình triển khai.

Thông qua kế hoạch lần này, Hà Nội thể hiện rõ quyết tâm khắc phục triệt để các vấn đề ô nhiễm môi trường nước - một trong những thách thức lớn nhất đối với sự phát triển bền vững của thành phố trong tương lai.

Để từng bước cải thiện chất lượng môi trường nước tại các lưu vực sông trên địa bàn, Hà Nội đặt trọng tâm vào việc giám sát chặt chẽ, xử lý nghiêm các hành vi xả thải vi phạm, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng và hoàn thiện khung pháp lý phục vụ công tác quản lý lâu dài.

Một trong những hướng tiếp cận được thành phố đặc biệt nhấn mạnh là việc tăng cường sự tham gia của cộng đồng dân cư, các tổ chức chính trị - xã hội vào quá trình giám sát, phản biện xã hội trong bảo vệ môi trường nước. Hoạt động tuyên truyền phổ biến pháp luật, nhất là các quy định của Luật Bảo vệ môi trường và văn bản hướng dẫn thi hành, sẽ được triển khai sâu rộng đến từng doanh nghiệp, khu dân cư để nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật cũng như trách nhiệm bảo vệ môi trường của từng cá nhân, tổ chức.

Song song đó, Hà Nội đặt mục tiêu nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về môi trường và tài nguyên nước thông qua việc rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định pháp lý còn bất cập. Các cơ quan chức năng sẽ phối hợp chặt chẽ trong quá trình thẩm định, cấp phép, kiểm tra và xử lý các dự án đầu tư có yếu tố xả thải, đảm bảo mọi hoạt động phải tuân thủ quy định về bảo vệ môi trường ngay từ khâu chuẩn bị.

Công tác thanh tra, kiểm tra cũng sẽ được đẩy mạnh với trọng tâm là các cơ sở, doanh nghiệp có hoạt động xả nước thải vào lưu vực sông. Thành phố sẽ kiên quyết xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, đồng thời áp dụng các biện pháp khắc phục như đình chỉ hoạt động xả thải, yêu cầu nâng cấp công trình xử lý nước thải để đáp ứng quy chuẩn môi trường hiện hành.

Về mặt chuyên môn kỹ thuật, Hà Nội tập trung triển khai hệ thống quan trắc chất lượng nước mặt tại các vị trí trọng yếu. Việc đánh giá diễn biến chất lượng nước sẽ được thực hiện thường xuyên, từ đó làm cơ sở để điều chỉnh các biện pháp điều tiết dòng chảy, bổ cập nước nhằm hỗ trợ quá trình tự làm sạch tự nhiên của sông. Các trạm quan trắc, đặc biệt là các thiết bị tự động và liên tục, sẽ được đầu tư tại các khu vực có mức độ ô nhiễm cao, nơi dòng chảy chậm hoặc mực nước xuống thấp.

Cùng với các nhóm giải pháp trên, thành phố yêu cầu các sở, ngành và địa phương triển khai cụ thể 14 nhiệm vụ trọng tâm. Trong đó bao gồm việc hoàn thiện danh mục các nguồn thải có ảnh hưởng đến chất lượng nước sông; tổ chức rà soát, kiểm tra việc chấp hành pháp luật của các cơ sở xả thải; và cập nhật dữ liệu về nguồn thải để phục vụ công tác giám sát tổng thể. Đồng thời, một cơ sở dữ liệu thống nhất về nguồn thải sẽ được xây dựng để hỗ trợ quá trình kiểm soát, xử lý vi phạm một cách hệ thống và hiệu quả hơn.

Những giải pháp đồng bộ này thể hiện rõ định hướng chuyển từ "xử lý khi đã ô nhiễm" sang "kiểm soát từ đầu nguồn", góp phần từng bước phục hồi chất lượng nước tại các con sông vốn đang bị ô nhiễm nghiêm trọng, đưa môi trường nước trở lại trạng thái cân bằng, bền vững hơn trong tương lai.