Tại buổi tọa đàm trực tuyến “Talk GreenBiz - La bàn tăng trưởng xanh” do báo Dân trí và Quỹ Vì tương lai xanh (thuộc Tập đoàn Vingroup) đồng tổ chức ngày 28/7, các chuyên gia đã có những chia sẻ liên quan tới vấn đề này.
Theo ông Đinh Hồng Kỳ, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Xanh TP Hồ Chí Minh, hiện nay việc chuyển đổi xanh không còn là sự tự nguyện của doanh nghiệp nữa mà đã trở thành một "rào cản kỹ thuật" rõ ràng trong thương mại quốc tế.
Thời gian qua, dù đã có nhiều cơ chế, chính sách nhằm khuyến khích và hỗ trợ các doanh nghiệp chuyển đổi xanh, nhiều DNNVV vẫn đang ngần ngại thay đổi bởi nhiều lý do.
Một khảo sát gần đây của Ban IV cho thấy, ba khó khăn lớn nhất của doanh nghiệp khi chuyển đổi xanh nằm ở việc thiếu nguồn vốn triển khai dự án xanh, thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao và thiếu các giải pháp kỹ thuật phù hợp.
Ông Hoàng Quốc Bảo, Giám đốc điều hành SPACE ASEAN, Đại học Southern Arkansas (Mỹ) cho rằng, bên cạnh những khó khăn đã được nêu ở trên, thách thức với các DNNVV cũng tới từ khả năng tiếp cận công nghệ và tính mạo hiểm của việc chuyển đổi xanh.
Sự cạnh tranh gay gắt của thị trường kinh tế xanh đã khiến cho nhiều quốc gia phát triển trở nên e dè trong việc chuyển giao công nghệ. Điều này xuất phát từ những lo ngại việc chia sẻ sẽ làm giảm lợi thế cho quốc gia đó, hoặc tạo ra đối thủ cạnh tranh mới trên thị trường. Ngoài ra, việc chia sẻ công nghệ cũng tiềm ẩn những nguy cơ mất an toàn an ninh quốc gia và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Bên cạnh đó, để đáp ứng các tiêu chí về tín dụng xanh, DNNVV buộc phải thay đổi nhiều khâu trong mô hình kinh doanh. Theo ông Bảo, những thay đổi này có thể sẽ tác động tiêu cực đến thu nhập của doanh nghiệp. Chính vì vậy, với nhiều DNNVV, chuyển đổi xanh là một bước đi mạo hiểm.
Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Xanh TP Hồ Chí Minh Đinh Hồng Kỳ nhận định, chuyển đổi xanh không chỉ nằm ở vấn đề kỹ thuật hay công nghệ, mà là sự thay đổi sâu sắc trong tư duy của người lãnh đạo.
Theo ông Kỳ, điều mấu chốt là người đứng đầu phải thay đổi cách nhìn về trách nhiệm và giá trị của phát triển. Chuyển đổi xanh là một hành trình dài và phức tạp, đòi hỏi tinh thần học hỏi không ngừng và sẵn sàng thay đổi từ bên trong mỗi doanh nghiệp.
Ông Kỳ nhấn mạnh, sự thay đổi chỉ đến khi người đứng đầu dám mở lòng và truyền tải “tinh thần xanh” đến toàn bộ đội ngũ nhân sự. Điều quan trọng là phải nhìn nhận chuyển đổi xanh như một cơ hội để doanh nghiệp phát triển.
Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp nhỏ ở Việt Nam đã trở thành đối tác của các tập đoàn quốc tế nhờ quyết tâm “xanh hóa”. Thời gian qua, Hiệp hội Doanh nghiệp Xanh TP Hồ Chí Minh đã tích cực triển khai nhiều khóa đào tạo thực tiễn, cung cấp kiến thức chuẩn xác về ESG, lan tỏa các mô hình thành công, bài học kinh nghiệm để truyền cảm hứng cho các DNNVV.
Chia sẻ những bài học kinh nghiệm trên thế giới về chuyển đổi xanh, TS. Hoàng Quốc Bảo, Giám đốc điều hành SPACE ASEAN, Đại học Southern Arkansas (Mỹ) cho rằng, doanh nghiệp cần ưu tiên bắt đầu từ việc thay đổi hành vi để “xanh hóa”.
Ông Bảo lấy ví dụ, một số doanh nghiệp tại Mỹ đã tổ chức những lớp học nhằm nâng cao nhận thức của nhân viên về chuyển đổi xanh và kỹ năng sử dụng năng lượng hiệu quả.
Ngoài ra, một công ty nước ngoài cũng bắt đầu thử nghiệm mô hình kinh doanh mới với hàm lượng carbon thấp (low-carbon business model), đơn cử như việc áp dụng kỹ thuật canh tác giảm carbon, hạn chế phân hóa học trong các doanh nghiệp nông nghiệp.
Đối với cơ quan quản lý, ông Bảo nhấn mạnh vai trò quan trọng của nhà nước trong việc hỗ trợ DNNVV trong quá trình chuyển đổi xanh.
Để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp chuyển đổi xanh, Chính phủ Mỹ đã xây dựng nhiều chính sách như giảm thuế cho doanh nghiệp sử dụng năng lượng sạch, cung cấp quỹ nghiên cứu và phát triển công sạch, hay áp dụng ưu đãi thuế cho cho doanh nghiệp xanh.
Ông Bảo cho rằng, Việt Nam cần phát triển các chương trình hỗ trợ nghiên cứu và phát triển công nghệ xanh, tập trung vào lĩnh vực thế mạnh như công nghiệp và nông nghiệp.
Ngoài ra, các chính sách liên quan tới quỹ tín dụng xanh tại Việt Nam cũng cần hoàn thiện nhanh chóng để các doanh nghiệp, đặc biệt là DNNVV, được tiếp cận nguồn vốn xanh trong nước và quốc tế.
Nguyên Anh